Lion

«Εἰπέ, λέων, φθιμένοιο τίνος τάφον ἀμφιβέβηκας, βουφάγε; τίς τᾶς σᾶς ἄξιος ἦν ἀρετᾶς; — υἱὸς Θευδώροιο Τελευτίας, ὃς μέγα πάντων φέρτερος ἦν, θηρῶν ὅσσον ἐγὼ κέκριμαι. οὐχὶ μάταν ἕστακα, φέρω δέ τι σύμβολον ἀλκᾶς ἀνέρος· ἦν γὰρ δὴ δυσμενέεσσι λέων.»

• Επιτάφιο μνημείο του 4ου αι. π.Χ. που στήθηκε προς τιμήν του ναυάρχου Λαομέδοντα από τη Λέσβο ο οποίος ως αφοσιωμένος σύντροφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, υπηρέτησε ως τριήραρχος και διοικητής των αιχμαλώτων αρχικά και σατράπης της Συρίας αργότερα. Το μνημείο αναστηλώθηκε σε συμβατικό βάθρο στη θέση όπου βρέθηκε, στη δυτική όχθη του ποταμού Στρυμόνα, κοντά στη παλιά γέφυρα.
  Η ιστορία της αποκάλυψης του μνημείου ανάγεται στον πόλεμο του 1912-1913 όπου Έλληνες στρατιώτες σκάβοντας, βρήκαν τα θεμέλια της βάσης του και μερικά κομμάτια από το σώμα του λιονταριού. Οι πρώτοι αρχαιολόγοι που ασχολήθηκαν με την ανασκαφική έρευνα και τη μελέτη του μνημείου ήταν οι καθηγητές Γ. Οικονόμου και Α. Ορλάνδος, το έργο  των οποίων διακόπηκε λόγω της εμπόλεμης κατάστασης. Αργότερα, το 1916, στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο, Άγγλοι στρατιώτες που στρατοπέδευαν στην περιοχή, βρήκαν τμήματα του σώματος του λιονταριού ενώ αργότερα, κατά τις εργασίες διευθέτησης της κοίτης του ποταμού από την εταιρεία MONKS-ULEN (1930-1931), ήρθαν στο φως νέα τμήματα του μνημείου. Συστηματική έρευνα και μελέτη του μνημείου ξεκίνησε το 1932 από Γάλλους και Αμερικανούς αρχαιολόγους και τεχνικούς, οι οποίοι ύστερα από πολύπλευρες προσπάθειες και χρηματικές προσφορές Αμερικανών, Γάλλων και Ελλήνων κατέληξαν στην αναστήλωση του μνημείου από το γλύπτη του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Ανδρέα Παναγιωτάκη.
  Σύμφωνα με τους J. Roger και O. Broneer το αρχικό οικοδόμημα, κτισμένο από πωρόλιθο, αποτελούταν από μια τετράγωνη βάση, διαστάσεων 9,99  x 9,99 μ., που περιβαλλόταν από κιονοστοιχία δωρικών ημικιόνων, τέσσερις σε κάθε πλευρά, η οποία στήριζε δωρικό θριγκό. Επάνω στο θριγκό στηριζόταν κλιμακωτή πυραμίδα και στην πυραμιδοειδή αυτή βάση υψωνόταν το πελώριο λιοντάρι. Με αυτά τα δεδομένα, ο Broneer με την αναπαράστασή του, δίνει στο μνημείο τη μορφή του μαυσωλείου, σαν τα αντίστοιχα νεκρικά οικοδομήματα της Μικράς Ασίας και πιστεύει ότι πρόκειται για μνημείο πολεμικής αρετής που στήθηκε για να τιμήσει έναν αξιόλογο πολίτη της Αμφιπόλεως. Το μνημείο χρονολογείται από τον Broneer στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.
  Το μνημείο του λέοντος δεν είναι μόνο ένα έργο τέχνης που επιβάλλεται με τις διαστάσεις και τη δύναμή του. Εκτός από την απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών (φλέβες, πλούσια χαίτη, δυνατό ρύγχος, τραβηγμένο προς τα πλάγια στόμα, μάτια τοποθετημένα βαθιά μέσα στις κόγχες) που εντείνει την ακρίβεια απόδοσης του θέματος από τον καλλιτέχνη, εντύπωση προκαλεί ο συμβολισμός του πλαστικού αυτού έργου που παραπέμπει στην πολεμική αρετή και το θάρρος του Λαομέδοντα.

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

• Ο Λέων της Αμφίπολης είναι έργο επιτάφιας πλαστικής του 4ου αιώνα προ κοινής χρονολόγησης, μνημείο πολεμικής δόξας και πράξης. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Λαζαρίδη, στήθηκε προς τιμή του Λαομέδοντα από τη Λέσβο, ενός από τους αξιολογότερους τριηράρχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου που εγκαταστάθηκαν στην Αμφίπολη, ενώ πιθανότερα βρισκόταν στην κορυφή του τάφου της Αμφίπολης
  Ιστορικό ανεύρεσης. Η ανεύρεση του μνημείου είναι συνδεδεμένη με τη νεότερη πολεμική ιστορία της Μακεδονίας, καθώς ο εντοπισμός των πρώτων τμημάτων του οφείλεται σε Έλληνες στρατιώτες, που είχαν στρατοπεδεύσει εκεί κατά τον Β Βαλκανικό πόλεμο, και μερικά χρόνια αργότερα το 1916 η ανακάλυψη περαιτέρω τμημάτων από Άγγλους στρατιώτες κατά την κατασκευή οχυρωματικών έργων κατά την διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Μετέπειτα, κατά την εκτέλεση των έργων αποξήρανσης του Στρυμόνα από την εταιρεία Μονξ-Γιούλεν την δεκαετία του ’30, αποκαλύφθηκαν στις εκβολές του ερείπια αρχαίας γέφυρας και βρέθηκαν μέσα σε λάσπη του ποταμού τεράστια τεμάχια του μαρμάρινου λέοντος. Παρά ταύτα, το 1937, χάριν της πρωτοβουλίας του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Λίνκολν ΜακΒη, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη συμπληρωματική ενίσχυση του ελληνικού κράτους, αναστηλώθηκε ο Λέων της Αμφίπολης.

• 

  

  

  
  

  

  

  
  
  Ενδεικτικό της συμβολικής σημασίας των λεόντων ως σήματα σε τάφους είναι και το παρακάτω επίγραμμα που έγραψε τον 2ο αι. μ.Χ. ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος (επιγραμματοποιός) για κάποιον Τελευτία του Θευδώρου, ο οποίος, βέβαια, δεν προκύπτει ότι σχετίζεται με την Αμφίπολη ή τον εκεί λέοντα:
•     «Εἰπέ, λέων, φθιμένοιο τίνος τάφον ἀμφιβέβηκας, βουφάγε; τίς τᾶς σᾶς ἄξιος ἦν ἀρετᾶς; — υἱὸς Θευδώροιο Τελευτίας, ὃς μέγα πάντων φέρτερος ἦν, θηρῶν ὅσσον ἐγὼ κέκριμαι. οὐχὶ μάταν ἕστακα, φέρω δέ τι σύμβολον ἀλκᾶς ἀνέρος· ἦν γὰρ δὴ δυσμενέεσσι λέων.»
• Η όλη διαδικασία της ανασκαφής και τα ευρήματα έχουν καταγραφεί λεπτομερώς από τον Όσκαρ Μπρονέρ στο βιβλίο ‘The Lion of Amphipolis’ το οποίο εκδώθηκε το 1941 στα Αγγλικά.
  Περιγραφή
  Ο Λέων της Αμφίπολης, αν και καθήμενος, είναι μεγαλύτερος του λέοντος της Χαιρωνείας· έχει ύψος περισσότερο από τέσσερα μέτρα και μαζί με τα βάθρα υπερβαίνει τα οκτώ μέτρα. Μόνο η κεφαλή του έχει μήκος δύο μέτρα. Η τεχνοτροπία του πιστοποιεί, κατά τους ειδικούς, ότι είναι έργο του πέμπτου ή του πρώτου ημίσεος του τετάρτου π.Χ. αιώνα. Ως προς τον χρόνο της ανεγέρσεως του, δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των ειδικών καθόσον κανείς από τους αρχαίους συγγραφείς δεν μνημονεύει κάτι για αυτό το μνημείο.
  Σύμφωνα με νεότερα αρχαιολογικά ευρήματα, εικάζεται ότι ο λέοντας βρισκόταν στην κορυφή του τάφου της Αμφίπολης. Σύγχρονες διαδικτυακές λαϊκές δοξασίες θέλουν τον Λέοντα να μην έχει γλώσσα, για να μην αποκαλύψει σε ποιόν ανήκει ο τάφος, κρατώντας το μυστικό, ή τον δημιουργό του λέοντα να τον ρίχνει στη θάλασσα απογοητευμένος, μετά την διαπίστωση ότι ξέχασε να κατασκευάσει τη γλώσσα.