HOPLITES! Greeks at War – Full animation

Every student of history surely feels impressed by one achievement or another of the ancient Greeks, whether in the field of engineering, art, or the convergence of the two. Even a bored college undergrad in a thousand-seat lecture hall has to admire ancient Greek vases when they pop up in the lecturer’s Powerpoint slides. That much-studied culture’s penchant for stylizing images of their society on their pottery has allowed us to see their world as, in some sense, a living, breathing one — or to see it through the eyes of the artisans who lived to see it themselves. But for all their mastery of the art of the vase, they never actually got their images to live nor breathe. For that, we must turn to 21st-century technology, specifically as applied by Panoply, a project animator of Steve K. Simons and ancient Greece scholar Sonya Nevin, which was designed to bring these vases to life.

openculture.com

ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟ ΔΕΡΑΣ. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ή ΜΥΘΟΣ;

Όπως είναι γνωστό, η ανακάλυψη των μετάλλων και η ανάπτυξη της μεταλλουργίας συνδέεται με την πρώιμη και η μέση εποχή του Χαλκού. Η ανάπτυξη των τεχνικών για την επεξεργασία των μετάλλων, όπως ήταν φυσικό πέρασε στη σφαίρα του μύθου και αποδόθηκε στους θεούς και τις θεότητες της μεταλλουργίας. Με τις μετακινήσεις των πρώτων μεταλλουργών στο Αιγαίο, προκειμένου να βρουν νέες πηγές πρώτης ύλης και πρόσφορες αγορές συνδέονται την ύστερη εποχή του Χαλκού οι δύο πανελλήνιες εκστρατείες, η Αργοναυτική και η Τρωική, καθώς επίσης και ο αποικισμός της Κύπρου και της Μιλήτου. Οι μυθολογικές παραδόσεις της εκστρατείας των Αργοναυτών στη Κολχίδα φαίνεται ότι έχουν έναν ιστορικό πυρήνα της επέκτασης του Μυκηναϊκού εμπορίου με στόχο τη διακίνηση μεταλλουργικών προϊόντων και την αναζήτηση πρώτων υλών.

Η Αργοναυτική εκστρατεία είχε ως αφορμή το όνειρο που είχε δει ο Πελίας, ο βασιλιάς της Ιωλκού. Είχε εμφανιστεί ο Φρίξος στον ύπνο του προτρέποντάς τον να φέρει πίσω την ψυχή του και το χρυσόμαλλο δέρας από την Κολχίδα στην Ιωλκό. Ο Πελίας ανέθεσε την δύσκολη αποστολή του επαναπατρισμού του χρυσόμαλλου δέρατος στον ανιψιό του, τον Ιάσονα. Εκείνος αποδέχθηκε την πρόκληση και ανέθεσε στον Άργο την κατασκευή του πλοίου του, της Αργούς. Η Αθηνά προσάρμοσε μάλιστα στο ακρόπρωρο του πλοίου ένα κομμάτι από τη μαντική φηγό της Δωδώνης, το οποίο προειδοποιούσε με ανθρώπινη φωνή για κάθε επερχόμενο κίνδυνο. Σημαντικοί σταθμοί της Αργούς στο ταξίδι της για την Κολχίδα ήταν η Λήμνος, η Σαμοθράκη, η «πολύχρυσος και πολύχαλκος» κατά τον Όμηρο Τροία, την οποία κατέλαβαν, και η Κύζικος. Στην Κολχίδα ο βασιλιάς Αιήτης υπέβαλε τον Ιάσονα σε επικίνδυνους άθλους, πριν του δώσει το χρυσόμαλλο δέρας. Αν κάποιος το έκλεβε, ο βασιλιάς θα έχανε την εξουσία του και τη ζωή του, σύμφωνα με έναν χρησμό. Στόχος του ήταν λοιπόν να εξοντώσει τον Ιάσονα. Εκείνος όμως κατάφερε να ολοκληρώσει τις δοκιμασίες με τη βοήθεια της κόρης του Αιήτη, της Μήδειας. Έτσι ο Ιάσονας διέφυγε από την Κολχίδα κλέβοντας το χρυσόμαλλο δέρας. Η επιστροφή των Αργοναυτών ήταν περιπετειώδης. Αφού διέπλευσαν τον ποταμό Ίστρο, τον σημερινό Δούναβη, και βγήκαν στις Ιλλυρικές ακτές, ύστερα τον Ηριδανό και τον Ροδανό, τελικά κατέληξαν στην Συρρηνική θάλασσα μέσω της χώρας των Κελτών. Σημαντικοί σταθμοί του υπόλοιπου ταξιδιού τους ήταν η νήσος Αιθαλία, απέναντι από την Κορσική, ο κήπος των Εσπερίδων και η Κρήτη. Ο Όμηρος μετά την Αργοναυτική Εκστρατεία αρκετούς από τους γιους των Αργοναυτών μαζί με άλλους Αχαιούς ήρωες, τους συγκαταλέγει σε αυτούς που συμμετείχαν στην Τρωική Εκστρατεία. Οι περισσότερες δε περιοχές που σχετίζονται με το ταξίδι των Αργοναυτών όπως μας πληροφορούν οι αρχαίες πηγές και η αρχαιολογική έρευνα σχετίζονται με τον χρυσό, τον χαλκό και τον σίδηρο και την επεξεργασία τους.

Ο Αργοναυτικός μύθος είναι γεμάτος από συγκεκαλυμμένες παραπομπές στη μεταλλουργία. Η κυριότερη από αυτές σχετίζεται με την ιδιότητα του ίδιου του χρυσόμαλλου δέρατος. Στην περιοχή της Κολχίδας υπήρχε ο Υάσις ποταμός, του οποίου η κοίτη παρέσυρε κόκκους χρυσού. Η αρχαιότερη μέθοδος για την απόληψή τους ήταν η χρήση πυκνόμαλλων δερμάτων από αιγοπρόβατα, που τοποθετούνταν στην κοίτη του ποταμού. Αυτή η μέθοδος εξελίχθηκε αργότερα στο ρείθρο-φάτνη. Προστέθηκε δηλαδή ένα ξύλινο λούκι επενδεδυμένο με τα δέρματα των συγκεκριμένων ζώων. Και στις δυο περιπτώσεις ο βαρύς χρυσός, σε ψήγματα ή σκόνη, παρασυρόμενος από το νερό συγκρατιόταν από το πυκνό τρίχωμα. Από την έντονη λάμψη του χρυσού που είχε κατακαθίσει στο δέρμα του ζώου προέκυψε η μυθική περιγραφή του χρυσόμαλλου δέρατος

ellinikoschrysos.gr

Picture

 

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΜΑΛΛΟΥ ΔΕΡΑΤΟΣ

Picture

 
Το χρυσόμαλλο δέρας ήταν το δέρμα ενός μεγάλου χρυσού κριού,που πάνω σ’ αυτό ο Φρίξος και η Έλλη,παιδιά του βασιλιά του Ορχομενού Αθάμαντα σώθηκαν απ’ την κακή τους μητριά,την Ινώ,που ήθελε να τα καταστρέψει.Το κριάρι περνώντας πάνω από πολιτείες,θάλασσες και ποτάμια,τους έφερε κατά την Ανατολή.Σε μια στενή θάλασσα όμως,η Έλλη κοίταξε κάτω,ζαλίστηκε,έπεσε και έτσι πνίγηκε.Από τότε το στενό εκείνο πήρε το όνομα της και λέγεται Ελλήσποντος.
Το κριάρι σταμάτησε στην Κολχίδα,όπου βασίλευε ο βασιλιάς Αιήτης.Ο Φρίξος για να τον ευχαριστήσει για τη φιλοξενία που το πρόσφερε,του χάρισε το δέρμα του κριαριού,που ο βασιλιάς το κρέμασε σε ένα δέντρο και ανέθεσε σε έναν ακοίμητο δράκοντα να το προσέχει.
Τι ήταν όμως το χρυσόμαλλο δέρας και ποια σχέση είχαν ο Φρίξος και ο Αιήτης με αυτό;Ήταν μια πρωτότυπη και παράξενη ιστορία με πολύ δράμα και συναισθηματικές μεταπτώσεις,που ήρωές της είναι δύο παιδιά βασανισμένα από την απονιά της μητριάς τους.
 


Picture

 
  Κάποτε ο βασιλιάς της Βοιωτίας Αθάμας παντρεύτηκε τη θεά Νεφέλη απ’ την οποία απέκτησε δύο παιδιά,τον Φρίξο και την Έλλη.Αλλά αργότερα ο άπιστος σύζυγος εγκατέλειψε τη Νεφέλη και παντρεύτηκε την κόρη του Κάδμου Ινώ,μια δύστροπη και κακιά γυναίκα.Κοντά στη μητριά τους η ζωή των παιδιών έγινε ανυπόφορη.Τη βαθιά αποστροφή της σε αυτά την έδειχνε καθημερινά,καταπιέζοντας και βασανίζοντάς τα με τον πιο σκληρό και απάνθρωπο τρόπο.
 Η πέτρινη καρδιά της δε συγκινούνταν ποτέ,ούτε από τα παρακάλια,ούτε από τα δάκρια των αθώων εκείνων παιδιών.Η παρουσία τους πίστευε ότι στεκόταν εμπόδιο στην  οικογενειακή της ευτυχία.Γι’ αυτό αποφάσισε να τα βγάλει από τη μέση.Περίμενε λοιπόν την κατάλληλη ευκαιρία,που δεν άργησε να ερθει.
Κάποτε έπεσε πείνα (λιμός) στη Βοιτωτία.Κι αυτό γιατί η Ινώ διέταξε κρυφά να βάλουν σε φούρνο και να ψήσουν όλους τους σπόρους των δημητριακών που σκόπευαν να σπείρουν εκείνη τη χρονιά.Αποτέλεσμα ήταν να μη φυτρώσουν τα σπαρτά.Ο Αθάμας έστειλε απεσταλμένους στο μαντείο των Δελφών για να ρωτήσουν τι έπρεπε να κάνει για να αποσοβηθεί το κακό.Αλλά η Ινώ δωροδώκησε τους απεσταλμένους,παραγγέλνοτνας τους να πουν ότι τάχα το μαντείο έδωσε εντολή να θυσιαστούν τα παιδιά της Νεφέλης.

  Η σατανική γυναίκα κατάφερε,τελικά,να πείσει τον Αθάμα ότι,αν τα θυσίαζε,το κακό θα σταματούσε και οι θεοί θα ξανάφερναν στη χώρα του την προηγούμενη εφορία της γης κι ευτυχία.Και εκείνος,ανόητος και ευκολόπιστος,καθώς ήταν,έπεσε εύκολα στα δίχτυα της παμπόνηρης γυναίκα,την πίστεψε και δέχτηκε να θυσιαστούν τα παιδιά του.Μα ο Δίας,άγρυπνος,παρακολουθούσε τα γεγονότα στο παλάτι του άστοργου πατέρα,που έγινε ένα άβουλο παιχνίδι στα χέρια της γυναίκας του,ενώ,σα βασιλιάς που ήταν,έπρεπε να έχει το σθένος και τη βούληση για να κυβερνά με σύνεση το λαό του.
 
 
Picture

 
  Ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων δε μπορούσε να βλέπει κατάφορες αδικίες σε βάρος ανύμπορων υπάρξεων,όπως εκείνα τα αθώα παιδιά.Έστειλε λοιπόν αμέσως την πραγματική μάνα των παιδιών,τη Νεφέλη,με το φτερωτό του κριάρι που είχε χρυσόμαλλη προβιά.Τη στιγμή που η σκληρή μητριά ήταν έτοιμη να πνίξει τα παιδιά,η μάνα τους τα άρπαξε,τα έβαλε πάνω στο ιερό κριάρι του Δία,που είχε ανθρώπινη λαλιά,και τα γλίτωσε.Πέταξαν ψηλα διασχίζοντας το Αιγαίο Πέλαγος.
  Καθώς περνούσαν από το στενό της θάλασσας που ενώνει την Προποντίδα με το Αιγαίο,τα παιδιά χαίρονταν,απολαμβάνοντας τα ωραία τοπία που έβλεπαν.Από τη φυλακή τους ξαφνικά βρέθηκαν στον ανθρώπινο κόσμο,από τα βασανιστήρια στην ξεγνοισιά που προσφέρει πάντα η μητρική αγάπη και η στοργή και από την αδικία των ανθρώπων στη δικαιοδοσία των θεού.Το κριάρι πετούσε εκεί που αυτό ήθελε`ήξερε το δρόμο του.Τα παιδιά αφήνονταν σ’ αυτό το υπέροχο ταξίδι,χωρίς να σκέφτονται τίποτα,με ανοιχτές όλες τις αισθήσεις τους,ώστε να απολαμβάνουν το σοφό συνταίριασμα των καταπράσινων αυλών,της καταγάλανης θάλασσας και του ολόχρυσου ήλιου,που τρεμόπαιζε καθώς βουτούσε από ψηλά στον ακύμαντο καθρέφτη της θάλασσας.
  Είναι αλήθεια πως όλα τα ανθρώπινα έχουν όρια`έχουν και χρονική διάρκεια.Έτσι και η χαρά των θεών δεν κράτησε πολύ.Γιατί η Έλλη έχασε την ισορροπία της κάποια στιγμή,έπεσε στη θάλασσα και άφησε την τελευταία της πνοή.Η θάλασσα που πριν από λίγο απολάμβανε με πάθος,έγινε ο υγρός τάφος της.Γι’ αυτό το στενό αυτό της θάλασσας,όπου έπεσε η Έλλη,ονομάστηκε Ελλήσποντος,δηλαδή θάλασσα της Έλλης.Ο Φρίξος ένιωσε βαθιά θλίψη για τον άτυχο χαμό της αδερφής του.
Picture

 
  Μα ποιος μπορούσε να πάει ενάντια στις θεές Μοίρες που ρυθμίζουν και καθορίζουν όλα τα ανθρώπινα;Η διάρκεια της ζωής του κοριτσιού ήταν προκαθορισμένη,καθώς επίσης και οι συνθήκες και ο τρόπος του θανάτου του.Θα γλίτωνε απ’ τα χέρια της άπονης μητριάς,αλλά θα έφτανε στο τέλος η ζωή της μέσα στα βαθιά νερά της θάλασσας.Ωστόσο,οι θνητοί άνθρωποι,δεν μπορούσαν εύκολα να αποχωρηστούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα και δε μπορούσαν να συνηθίσουν στα ανελέητα χτυπήματα της Μοίρας.Έτσι και ο Φρίξος,στα κατάβαθα της ψυχής του,ένιωσε μια μεγάλη απογοήτευση,μοναξιά απέραντη.Τα πάντα γι’ αυτόν έγιναν ανούσια.Για μια στιγμή πέρασε από το μυαλό του η ιδέα να αφήσει τον εαυτό του να πέσει και αυτός στα βαθιά νερά της θάλασσας,ακολουθώντας το ταξίδι για τον Κάτω Κόσμο,ώστε να συναντήσει την πολυαγαπημένη,αλλά αδικοχαμένη αδερφή του.
  Μα το κριάρι που κατάλαβε τις σκέψεις του και διαισθάνθηκε τις προθέσεις του,μίλησε με ανθρώπινη λαλιά.Το θεϊκό ζώο έδωσε θάρρος και κουράγιο στον Φρίξο και αισιοδοξία για τη ζωή.Οι θεοί τα κανονίζουν όλα του είπε.”Οι θεοί τα κανονίζουν όλα”, του είπε. “Όλοι έχουμε μια αποστολή στη γη· αυτή την αποστολή πρέπει να εκπληρώσουμε“.Έτσι, συνεχίζοντας το ταξίδι ο Φρίξος, έφτασε στην Κολχίδα, στην απόμακρη χώρα του Καύκασου, όπου βασίλευε ο γιος του Ήλιου Αιήτης, αδερφός της Πασιφάης (βασίλισσας της Κρήτης) και της μάγισσας Κίρκης. Στη χώρα εκείνη του Αιήτη οι ακτίνες του ήλιου αναπαύονταν και ξανά ξυπνούσαν, στο αδιάκοπο κυνήγι της μέρας και της νύχτας. Ο Αιήτης υποδέχτηκε εγκάρδια τον Φρίξο και τον φιλοξένησε. Αργότερα του έδωσε την κόρη του Χαλκιόπη για γυναίκα. Έτσι την έλεγαν, γιατί είχε “χάλκινο πρόσωπο”. Το κριάρι όμως προοριζόταν απ’ την αρχή για θυσία. Γι’ αυτό ο Φρίξος το πρόσφερε στον Φύξιο Δία, που ήταν προστάτης των δραπετών και το χρυσόμαλλο δέρας (προβιά) το παρέδωσε στον πεθερό του, για να το φυλάξει. Ο Αιήτης το κρέμασε σε μια βελανιδιά στο ιερό του Άρη κι έβαλε για φύλακά του ένα δράκοντα, πελώριο φίδι, που πάντα έμεινε άγρυπνο και δεν επέτρεπε σε κανέναν να περάσει. Ήταν ικανό να περιτυλίξει ένα μεγάλο καράβι μαζί με όλο του το πλήρωμα.

Χρυσομαλλο δερασ:Μυθος η’ αληθεια;

Picture

 
Το χρυσόμαλλο δέρας δεν ήταν καθαρά αποκύημα της φαντασίας των αρχαίων Ελλήνων, αλλά βασιζόταν σε ιστορικά δεδομένα! Μπορεί, δηλαδή, ο Πηλέας να ανέθεσε στον Ιάσονα να φέρει το πολυπόθητο χρυσόμαλλο δέρας, ένα ισχυρό σύμβολο εξουσίας, αλλά γιατί το δέρμα ενός τόσο κοινού ζώου θεωρείτο τόσο σημαντικό;“Η απάντηση είναι εύκολη, αν διερευνηθεί ο τρόπος απόληψης του χρυσού από τα χρυσοφόρα ποτάμια την εποχή του Χαλκού. Ιδιαίτερα ο ποταμός Φάσις στην περιοχή της Κολχίδος (σημερινή Γεωργία) ήταν γνωστός για τις ποσότητες ψηγμάτων χρυσού που μετέφερε.

Αρχικά, η απόληψη αυτού του πολύτιμου μετάλλου γινόταν με προβιές, κυρίως προβάτων, τις οποίες βουτούσαν οι μεταλλευτές μέσα στο ποτάμι, όπου και εγκλωβίζονταν τα ψήγματα του χρυσού. Στη συνέχεια οι προβιές στέγνωναν και τινάζονταν για να συλλεχθεί ο χρυσός ή καίγονταν για να αποληφθούν οι σβόλοι του χρυσού.

Με την πάροδο του χρόνου και την εξέλιξη των τεχνικών, οι προβιές τοποθετούνταν σε σταθερά ξύλινα ρείθρα μέσα στην κοίτη του ποταμού” εξήγησε ο Μάρκος Βαξεβανόπουλος, υποψήφιος διδάκτορας γεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σε διάλεξη που έδωσε πρόσφατα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Βόλου, με θέμα: “Αρχαία μεταλλεία: Από το Πήλιο του Ιάσονα, στο Λαύριο του Πεισίστρατου”.

Όπως υπογραμμίζει στην ομιλία του, το αξιόλογο στα φιλολογικά έργα για την Αργοναυτική εκστρατεία, αλλά και τον Τρωικό πόλεμο είναι ότι τα οικονομικά κέντρα της εποχής και τα γεωστρατηγικά σημεία τοποθετούνται προς την περιοχή του Εύξεινου Πόντου. “Και όχι άδικα”, εξηγεί, “καθώς τα γεγονότα που περιγράφονται τοποθετούνται χρονικά περίπου στο πέρασμα από την Εποχή του Χαλκού στην Εποχή του Σιδήρου”.

Πρόσφατα, στην περιοχή της Γεωργίας, μελετήθηκαν χώροι με την αρχαιότερη εξόρυξη και μεταλλουργία σιδήρου- περίπου το 1400 π.Χ. Αυτό δείχνει ότι στην ευρύτερη περιοχή του Εύξεινου Πόντου έχουμε το πέρασμα από τη μεταλλουργία του χαλκού, στη μεταλλουργία του σιδήρου.

“Άρα, όχι άδικα”, συμπεραίνει, “ο Ηρόδοτος τοποθέτησε τη φυλή των Χαλύβων, που επεξεργάζονταν το σίδηρο, σε εκείνη την περιοχή”.

Οι αιώνες γνώσης σε θέματα μεταλλευτικής και μεταλλουργίας οδηγούν σταθερά στην ανακάλυψη της απόληψης και της χύτευσης του σιδήρου. Πιθανότατα, οι ταξιδευτές της εποχής μεταφέρουν στον ελλαδικό χώρο τις γνώσεις για το νέο μέταλλο. Η νέα εποχή θα σημαδευτεί από τα πιο ισχυρά, πιο γερά στην κρούση, σιδερένια όπλα.

Όπως πιθανολογεί, άλλωστε, ο κ.Βαξεβανόπουλος, η λεγόμενη “Κάθοδος των Δωριέων” έχει σχέση με την κάθοδο της γνώσης σε θέματα μεταλλευτικής και μεταλλουργίας.

“Ας μην ξεχνάμε ότι ο βασικός μοχλός της οικονομίας και των επιμέρους λειτουργιών της ήταν η κατοχή των μετάλλων και των μεταλλοφόρων περιοχών” διευκρινίζει.

Αρχαία μεταλλεία στο Πήλιο

Ο Ιάσονας, όμως, δεν ξεκίνησε από μία περιοχή, χωρίς γνώσεις μεταλλευτικής και μεταλλουργίας. Οι κάτοικοι της αρχαίας Ιωλκού γνωρίζουν το χρυσό και το χαλκό, ως μέταλλα.

Το Πήλιο μέχρι πρότινος δεν ήταν γνωστό για την παρουσία χρήσιμων μετάλλων. “Κι όμως”, αναφέρει ο υποψήφιος διδάκτορας, “από την περιοχή της Ζαγοράς μέχρι το χωριό Καλαμάκι Πηλίου έχουν βρεθεί πάνω από 30 μεταλλοφόρες περιοχές με έντονη την παρουσία ορυκτών του σιδήρου, του μολύβδου και του χαλκού”.

Μάλιστα, στο χωριό Ξουρίχτι, ανακαλύφθηκε αρχαίο υπόγειο μεταλλείο με συνολικό μήκος διαδρόμων πάνω από 100 μέτρα, ενώ στη γύρω περιοχή, έντονη είναι η παρουσία επιφανειακών εκμεταλλεύσεων.

“Μπορούμε λοιπόν να υποθέσουμε ότι η εξάντληση των τοπικών μεταλλοφοριών, υπήρξε η κύρια αφορμή για την οργάνωση εκστρατειών σε υπερπόντιες περιοχές. Η αναζήτηση νέων και πλούσιων μεταλλοφοριών χαλκού και χρυσού, πιθανώς, ήταν η κύρια αιτία των αποστολών, ίσως και των επιμέρους πολεμικών συγκρούσεων” εκτιμά.

Αρχαίο Λαύριο

Σημείο σταθμός στην ιστορία του Λαυρίου είναι για τον κ. Βαξεβανόπουλο, το 546 π.Χ., οπότε και επιστρέφει ο Πεισίστρατος από την εξορία του.

Από το Παγγαίο και τη Θράκη, όπου είχε εξοριστεί, φέρνει μαζί του έμπειρους μεταλλευτές των μεταλλείων του Παγγαίου και της Σκαπτής Ύλης και πλέον το Λαύριο αρχίζει να γνωρίζει ιδιαίτερη ακμή.

Ξεκινά η διάνοιξη δαιδαλωδών στοών, που συνδέονται με την επιφάνεια με κατακόρυφα φρεάτια. Το 483 π.Χ. θα ανακαλυφθεί μία ιδιαίτερα πλούσια μεταλλοφορία που θα οδηγήσει στην οικονομική άνθηση της Αθήνας.

Από τις προσόδους αυτής της ανακάλυψης, ο Θεμιστοκλής θα πείσει του Αθηναίους να ναυπηγήσουν 200 τριήρεις, με τις οποίες νίκησαν τον Περσικό στόλο στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

“Άρα, αντιλαμβανόμαστε ότι ακόμη και η πορεία της ιστορίας εξαρτάται από την εξέλιξη της μεταλλευτικής δραστηριότητας, αφού αυτή ορίζει τους πυλώνες της οικονομίας και κατ’ επέκταση της πολιτικής” προσθέτει, χαρακτηρίζοντας το Λαύριο ως “την πρώτη βιομηχανική επανάσταση προ Χριστού”.

Γενικότερα πάντως, μεγάλα μεταλλευτικά κέντρα της αρχαιότητας θεωρούνται η Θάσος, η απέναντι της Θάσου περιοχή της Σκαπτής Ύλης, το όρος Παγγαίο, το όρος Άγκιστρο, η Βορειοανατολική Χαλκιδική, η Σίφνος και η Μήλος.

Σε όλες αυτές τις περιοχές υπάρχουν δεκάδες αρχαίες υπόγειες στοές εξόρυξης μεταλλεύματος, οι οποίες, όμως, δεν έχουν μελετηθεί ενδελεχώς, με αποτέλεσμα την έλλειψη βασικών στοιχείων και την καταστροφή πολλών στοών, καταλήγει ο κ.Βαξεβανόπουλος.

** Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του κ. Βαξεβανόπουλου και απεικονίζουν την εξερεύνηση της αρχαίας μεταλλευτικής δραστηριότητας.

mythoitoukosmou

ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΥΣΟΣ

 ΠΑΓΓΑΙΟ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ ΠΑΓΓΑΙΟ 01

Κατά τον Ηρόδοτο, οι Θάσιοι, που ως το 463 π.Χ. είχαν στα χέρια τους το εμπόριο του χρυσού και του αργύρου του Παγγαίου, κέρδιζαν 200 με 300 τάλαντα το χρόνο, από τα οποία 80 από τη Θάσο, 80 από τη Σκαπτή Ύλη και τα υπόλοιπα από το Παγγαίο. Επίσης κατά τον Ηρόδοτο, ο Πεισίστρατος, τον 6ο αιώνα π.Χ., χάρη στα πλούτη που απέκτησε στα μεταλλεία του Παγγαίου κατά την εξορία του, ανακατέλαβε την εξουσία στην Αθήνα και στερέωσε την εξουσία του. Ομοίως, πάλι κατά το Ηρόδοτο, ο τύραννος της Μιλήτου Ιστιαίος απέκτησε πολλά από τα πλούτη του –είχε κόψει μάλιστα και χρυσά νομίσματα- από τα χρυσωρυχεία της Μυρκίνου (κοντά στον Στρυμόνα), τα οποία του είχε παραχωρήσει ο Δαρείος, σαν κυρίαρχος της περιοχής την εποχή εκείνη.

Ο Αριστοτέλης στο έργο του «Περί θαυμασίων ακουσμάτων» αναφέρει ότι στην περιοχή υπήρχε «χρυσίτις άμμος», καθώς και χρυσοφόρο χώμα («αχώνευτος γη, η το χρυσίον εκβάλλουσα»), απ’ όπου με τα πλυντήρια («χρυσοπλύσια») έβγαζαν το χρυσό , με μικρές σχετικά δαπάνες.

Ο Φίλιππος Β’ οργάνωσε τα μεταλλεία του Παγγαίου κατά θαυμαστό τρόπο. Κάνοντας κέντρο της μεταλλευτικής δραστηριότητας τις Κρηνίδες, που μετονόμασε σε Φιλίππους, πλούτισε την περιοχή με πλήθος έργων, μεταλλευτικά και εγγειοβελτιωτικά, και ανακάλυψε νέα μεταλλεία, φτάνοντας, κατά τον Διόδωρο, την ετήσια παραγωγή χρυσού σε 1.000 τάλαντα. Βελτίωσε μάλιστα και την καθαρότητα του χρυσού κατά δύο περίπου καράτια, πράγμα που δείχνει και αντίστοιχες βελτιώσεις στις μεθόδους και στα μέσα απόληψης των μετάλλων από τα μεταλλεύματά τους. Το μέγεθος του πλούτου που αποκόμισε ο Φίλιππος από τα μακεδονικά «χρυσεία» αποτυπώνεται στους «φιλίππειους», τους χρυσούς στατήρες που έφεραν την κεφαλή είτε του Απόλλωνα είτε του Ηρακλή είτε του Δία και στην άλλη πλευρά σκηνή από αγωνίσματα. Εκδόθηκαν από το 352 έως το 336 π.Χ. και κυκλοφορούσαν έως τον 2ο αι., όχι μόνο στη Μακεδονία, αλλά και στη Ρώμη (όπως αναφέρουν ο Λίβιος και ο Πλαύτος), στη Γαλατία. Με το νόμισμα αυτό κατάφερε να ανταγωνισθεί τους «δαρεικούς στατήρες» που ήταν χρυσές κοπές που έφεραν αρχικά παράσταση βασιλικού τοξότη, η οποία αργότερα αντικαταστάθηκε από παραστάσεις λέοντα και ταύρου και οι οποίοι εκδόθηκαν από τον Δαρείο τον Α’. Επίσης υπερίσχυσε στον νομισματικό πόλεμο με τις αργυρές δραχμές της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.

Η κατάκτηση της Περσικής αυτοκρατορίας από τον Μ. Αλέξανδρο έφερε στην κατοχή του τελευταίου αμύθητα πλούτη σε χρυσό και άλλα πολύτιμα μέταλλα. Ο Μέγας Αλέξανδρος στα Εκβάτανα το 330 π.Χ. και το 324 π.Χ. βρήκε αμύθητο θησαυρό, όπως βεβαιώνει ο Αρριανός. Κατά τον Ιουστίνο ο θησαυρός εκείνος έφθανε τα 180.000 τάλαντα ενώ κατά τον Στράβωνα τα 190.000 τάλαντα. Αυτοί οι θησαυροί έκαναν τα μεταλλεία του Παγγαίου, και του υπόλοιπου ελλαδικού χώρου, ελάχιστα κερδοφόρα ή και ασύμφορα, με αποτέλεσμα να γνωρίσει παρακμή η εκμετάλλευσή τους. Το ενδιαφέρον για την εκμετάλλευσή τους κορυφώθηκε εκ νέου επί Φιλίππου Ε’ (221 – 179 π.Χ.), για τον οποίο ο Τίτος Λίβιος γράφει ότι όχι μόνο φρόντισε να ξαναλειτουργήσουν τα παλιά μεταλλεία, αλλά άνοιξε και νέα σε πολλές θέσεις. Η εκμετάλλευσή τους συνεχίστηκε και επί του τελευταίου βασιλιά των Μακεδόνων Περσέα, για να περιέλθουν στη συνέχεια στην αφάνεια.

 ΣΚΑΠΤΗ ΥΛΗ

Σύμφωνα με όσα έχουν καταγραφεί από τον Ηρόδοτο και τον Θουκυδίδη, ο σημαντικότερος παράγοντας στον οποίο όφειλε τον πλούτο και την ανάπτυξή της η Θάσος κατά την εποχή της αρχαιότητας, ήταν τα μεταλλεία του νησιού και της «αντιπέρας» Θράκης. Η τελευταία ήταν γνωστή στην αρχαιότητα ως «Σκαπτή Ύλη» και φημίζονταν για τις ποσότητες χρυσού από τα μεταλλεία της. Με τη Σκαπτή Ύλη συνδέεται κι ο ιστορικός Θουκυδίδης, στον οποίο αποδίδουν την «κτήσιν των χρυσείων μεταλλείων», στην οποία κατέφυγε ο ιστορικός μετά την καταδίκη του στην Αθήνα για την αποτυχημένη στρατηγία του το 422 π.Χ. κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Ο ίδιος δεν αναφέρει τον τόπο όπου βίωσε την εξορία του, αλλά μεταγενέστερες φιλολογικές πηγές αναφέρουν γάμο του με γυναίκα από τη Σκαπτή Ύλη και εκεί λένε ότι συνέγραψε την ιστορία του: «διατρίβων υπό πλατάνω έγραφεν».

Η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ακόμα εντοπίσει με απόλυτη ασφάλεια τη θέση της περίφημης Σκαπτής Ύλης. Μερικοί υποστηρίζουν ακόμη ότι τα μεταλλεία βρίσκονται στο όρος Παγγαίο. Σύμφωνα με νεώτερες συστηματικές έρευνες, οι αναφορές του Ηρόδοτου πρέπει να συνδεθούν με την περιοχή βόρεια και ανατολικά της πόλης της Καβάλας όπου εντοπίζονται, ένας μεγάλος αριθμός εμφανίσεων χρυσοφόρου και αργυρούχου μεταλλεύματος. Η άποψή αυτή βρίσκεται σε συμφωνία με νεώτερες αρχαιολογικές έρευνες σύμφωνα με τις οποίες η Θασιακή Περαία περιορίζεται στο Σύμβολο όρος και στο νότιο τμήμα της οροσειράς της Λεκάνης. Τα βουνά της Λεκάνης βόρεια και ανατολικά της αρχαίας Νεάπολης εμφανίζουν μεταλλοφόρα κοιτάσματα. Μαρτυρίες έντονης μεταλλευτικής δραστηριότητας αποτελούν οι πολυάριθμες υπόγειες και επιφανειακές εργασίες, οι τεράστιοι σωροί εξορυγμένου υλικού και εκκαμινεύσεων, μεταξύ των χωριών Κρηνίδες, Ζυγός- Κρυονέρι, Αμυγδαλεώνα, Παλαιά Καβάλα και Χαλκερό έως και την Πέρνη.Σε μια επιφάνεια περίπου 100 τετρ. χλμ. εντοπίζονται πάνω από 150 εμφανίσεις μεταλλεύματος τα οποία εκμεταλλεύτηκαν κατά την αρχαιότητα, τη Ρωμαϊκή και Οθωμανική εποχή και τον 20ο αιώνα. Η εκμετάλλευση στην περιοχή αυτή κατά την αρχαιότητα ήταν προσανατολισμένη στην εξόρυξη του πλούσιου σε χρυσό και άργυρο μεταλλεύματος.

Η «πρόσοδος» από τα μεταλλεία της Σκαπτής Ύλης ανέρχονταν, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, σε 80 τάλαντα (1 τάλαντο = 26,2 kg περίπου σε αντίστοιχο του αργύρου). Αυτό θα αντιστοιχούσε σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας σε περίπου 180 κιλά χρυσού σήμερα. Οι ποσότητες αυτές δικαιολογούνται από την πληθώρα και το μέγεθος ορισμένων από τα μεταλλεία της ευρύτερης περιοχής, το μήκος των οποίων φτάνει τα 350 μέτρα και το μέγεθος των μεταλλοφόρων σωμάτων που εξορύχτηκαν έχουν διαστάσεις μέχρι 60Χ30Χ5 μέτρα. Το πόσο σημαντικό μεταλλευτικό κέντρο ήταν η περιοχή αυτή μας το δηλώνει εκτός από τον Ηρόδοτο και Θουκυδίδη και ο Στράβωνας ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά: «υπάρχουν πολλά μεταλλεία χρυσού στις Κρηνίδες όπου σήμερα βρίσκεται η πόλη Φίλιπποι, κοντά στο Παγγαίο όρος». Επίσης ο Διόδωρος ο Σικελιώτης μας πληροφορεί ότι «ύστερα ήρθε ο Φίλιππος Β΄ στην πόλη Κρηνίδες την οποία αύξησε σε πληθυσμό και τη μετονόμασε σε Φιλίππους και τα μεταλλεία χρυσού που ήταν εκεί λιτά και άδοξα έφτιαξε καινούρια ώστε να μπορεί να έχει προσόδους πάνω από χίλια τάλαντα».

Σύμφωνα με τον καθηγητή Μιχάλη Βαβελίδητα τα μεταλλεύματα της περιοχής Παλιάς Καβάλας είναι συνδεδεμένα με το κατώτερο τμήμα της σειράς μαρμάρων και εν μέρει με το ανώτερο τμήμα της σειράς γνευσίων. Διακρίνουμε τρεις τύπους μεταλλοφόρων σωμάτων, τα οποία εκμεταλλεύτηκαν κατά την αρχαιότητα. Τον πρώτο τύπο αποτελούν σιδηρομαγγανιούχα μεταλλεύματα μέσα σε ανθρακικά πετρώματα με περιεκτικότητες σε χρυσό μέχρι 26 ppm. Το δεύτερο τύπο σχηματίζουν σιδηρομαγγανιούχα μεταλλεύματα πλούσια σε μόλυβδο, ψευδάργυρο και άργυρο, τα οποία εντοπίζονται επίσης μέσα στα ανθρακικά πετρώματα, με περιεκτικότητες σε άργυρο μέχρι 2500 ppm. Ο τρίτος τύπος αναφέρεται σε χαλαζιακά σώματα πλούσια σε σιδηροπυρίτη και αρσενοπυρίτη καθώς επίσης σε επιμηκυσμένα σώματα σιδηροπυρίτη-χαλκοπυρίτη, στην επαφή μαρμάρου -γνευσίου και στον γνεύσιο, με περιεκτικότητες σε χρυσό μέχρι και 38 ppm.

Η χρονολόγηση της μεταλλευτικής δραστηριότητας σε προσχωματικά κοιτάσματα είναι πολύ δύσκολη, συχνά αδύνατη και αυτό γιατί τα ίχνη σε τέτοιου είδους κοιτάσματα καταστρέφονται και χάνονται πολύ εύκολα. Το μόνο που απομένει είναι σωροί από υπολείμματα έκπλυσης. Ένα μεγάλο κομμάτι σ αυτό έχουν εκτός από τη φύση και οι επιδράσεις του ανθρώπου, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Σε αντίθεση με τα προσχωματικά κοιτάσματα τα ίχνη αρχαίας μεταλλευτικής δραστηριότητας διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση ιδιαίτερα σε υπόγειες εργασίες. Με βάση τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά την τεχνική εξόρυξης και προσπέλασης, καθώς επίσης τα αρχαιολογικά ευρήματα και τη χρήση των μεθόδων χρονολόγησης C14 και θερμοφωταύγιας, διακρίνουμε στα μέχρι τώρα ερευνηθέντα μεταλλεία της Αν. Μακεδονίας περισσότερες φάσεις εκμετάλλευσης. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει αυτή της κλασσικής περιόδου.

Οι αρχαίες στοές έχουν κυρίως την χαρακτηριστική (κλασσική) τραπεζοειδή μορφή. Συχνή επίσης είναι η ορθογώνια τομή όπως παρατηρήθηκε αυτή στα μεταλλεία Φιλίππων, της Σκαπτής Ύλης και της Ακρόπολης Θάσου. Οι διαστάσεις των στοών έχουν πλάτος συνήθως 80cm και ύψος κατά μέσο όρο 90cm. Παρόμοιες τομές μ’ αυτές των στοών παρατηρήθηκαν και σε φρεάτια, η λειτουργία των οποίων εξυπηρετούσε την προώθηση του μεταλλεύματος και παράλληλα τις (ατμοσφαιρικές) συνθήκες εργασίας στους χώρους του μεταλλείου (εξαερισμός κλπ). Για την κατασκευή των στοών και φρεατίων χρησιμοποιούνταν κατά την κλασική αρχαιότητα δύο κυρίως τρόποι προσπέλασης, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα γνωστοί από το Λαύριο. Η κάθετη και η οριζόντια. Μία τρίτη μέθοδος προσπέλασης η οποία όμως χρησιμοποιούνταν και για την εκμετάλλευση του μεταλλεύματος ήταν η τοποθέτηση πυρράς όταν το πέτρωμα ήταν πολύ σκληρό.

Η μέθοδος εξόρυξης του χρυσοφόρου μεταλλεύματος γινόταν κατά την αρχαιότητα κυρίως με τη μέθοδο εξοφλήσεων. Σε αντίθεση με τη μοντέρνα μέθοδο εκμετάλλευσης οι αρχαίοι κατά την προσπέλαση ακολουθούσαν το μεταλλοφόρο σώμα. Με την εξόρυξη του μεταλλεύματος δημιουργούνταν συχνά εκτενείς ακανόνιστοι χώροι, οι λεγόμενες εξοφλήσεις καθώς επίσης ένα λαβυρινθώδες σύστημα στοών. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για τη εξόρυξη και προσπέλαση ήταν κυρίως το κοπίδι και σφυρί. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρήθηκαν και ίχνη αξίνας. Για μαλακό υλικό γινόταν πιθανώς και χρήση τσάπας.

Συνηθισμένο φαινόμενο ήταν όταν το μεταλλοφόρο στρώμα ήταν κεκλιμένο, η εκμετάλλευση να γίνεται σε περισσότερα από ένα επίπεδα. Σε θέσεις από ανώτερα σε κατώτερα επίπεδα ή στην είσοδο σμιλευόταν κλιμακοστάσια. Για τη στήριξη της οροφής οι αρχαίοι άφηναν στύλους ασφαλείας ή έκαναν τοιχία υποστύλωσης. Οι στύλοι αποτελούνταν από το πέτρωμα που φιλοξενούσε το μετάλλευμα. Για την κατασκευή των τοιχίων υποστυλώσεις χρησιμοποιούσαν κυρίως το στείρο υλικό μέσα από το μεταλλείο.

Όσον αφορά τον αφορά στο φωτισμό, αυτός γινόταν με πυρσούς κυρίως όμως με λυχνίες ελαίου οικιακής χρήσης από πηλό ή μολύβι. Για τις λυχνίες έσκαβαν κοιλώματα στον τοίχο μέσα στο πέτρωμα ή κατασκευαζόταν θέσεις από πηλό.

Μία σημαντική παρατήρηση σε αρχαίες μεταλλευτικές περιοχές, είναι ότι έξω από τα χρυσωρυχεία βρίσκουμε συνήθως πολύ λίγο και γενικά μικρούς σωρούς εξορυγμένου υλικού, παρόλο που οι χώροι εξόρυξης στο μεταλλείο συχνά είναι τεραστίων διαστάσεων. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η θραύση και ο διαχωρισμός του εξορυγμένου υλικού και πολλές φορές ο εμπλουτισμός του μεταλλεύματος γινόταν μέσα στο μεταλλείο. Το στείρο υλικό το χρησιμοποιούσαν στην κατασκευή των τοιχίων υποστυλώσεις αλλά και για να καλύψουν και για να κλείσουν επιμελώς χώρους που δεν τους χρησιμοποιούσαν πλέον. Με τον τρόπο αυτό απόφευγαν το δύσκολο έργο μεταφοράς του στείρου υλικού και γινόταν παράλληλα, θα λέγαμε σήμερα, η αποκατάσταση του περιβάλλοντος

Η μέθοδος απόληψης προσχωματικού χρυσού γινόταν με τη γνωστή μέθοδο έκπλυσης με το σκαφίδι. Ακολουθούσε χύτευση του βαρέως κλάσματος εφόσον ήταν απαραίτητο. Συχνά γινόταν επιτόπου προσθήκη χαλκού στο τήγμα. Για σιδηρομετάλλευμα ακολουθούσαν οι αρχαίοι την ίδια μέθοδο μετά από θραύση και άλεσμα του μεταλλεύματος, ενώ για πολυμεταλλικά μεταλλεύματα υπάρχουν κάποιες ενδείξεις π.χ λιθάργυρος ότι γινόταν πιθανώς με τη μέθοδο της κυπέλλωσης.

.ellinikoschrysos.gr

The Seven Wonders of the Ancient World

1
Great Pyramid of Giza

Great Pyramid of Giza

Hedwig Storch
Hedwig Storch
The oldest of the Seven Wonders of the Ancient World, and the only one that survives to the present day, this is one of three pyramids at the Giza Necropolis in Egypt.
2
Hanging Gardens of Babylon

Hanging Gardens of Babylon

Legend has it that the King Nebuchadnezzar II built this palace around the 6th century BC, in present-day Iraq. One Greek writer described it: “The foundations of its turrets are sunk thirty feet into the ground and the fortifications rise eighty feet above it at the highest point. On its summit are the hanging gardens, a wonder celebrated by the fables of the Greeks. They are as high as the top of the walls and owe their charm to the shade of many tall trees. The columns supporting the whole edifice are built of rock, and on top of them is a flat surface of squared stones strong enough to bear the deep layer of earth placed upon it and the water used for irrigating it.”
3
Temple of Artemis at Ephesus

Temple of Artemis at Ephesus

A Greek temple dedicated to the goddess Artemis, this was built and destroyed three times. In the 19th century archaeologists found remains of the temple in western Turkey.
4
Statue of Zeus at Olympia

Statue of Zeus at Olympia

Standng 43 feet tall, this statute of Zeus on his throne was made by the Greek sculptor Phidias around 435 BC at the sanctuary of Olympia. It was probably destroyed sometime around the 5th century AD.
5
Mausoleum at Halicarnassus

Mausoleum at Halicarnassus

Built between 353 and 350 BC in present-day Turkey, this building stood 148 feet tall and was the tomb for Mausolus, ruler of Caria, and his wife. A series of earthquakes during the Middle Ages has left it in ruins.
6
Colossus of Rhodes

Colossus of Rhodes

It took 12 years for Chares of Lindos to build this statue of the Greek god Helios. It stood over 98 feet high. However, the statue only lasted from 280 BC to 226 BC, after which an earthquake broke it at the knees.
7
Lighthouse of Alexandria

Lighthouse of Alexandria

This mosaic is one of the few contemporary images we have the Lighthouse, which was built in the 3rd century BC. Standing over 330 feet high, this building continue to be used until the 12th century AD. However a series of earthquakes destroyed the lighthouse by the 14th century.

Αρχαίο όρυγμα και τεχνητή επίχωση το νέο «καυτό» σημείο της Αμφίπολης

«Ακτινογραφία» στη γεωφυσική διασκόπηση και πού εντοπίζεται το ενδιαφέρον των ερευνητών
Αρχαίο όρυγμα και τεχνητή επίχωση το νέο «καυτό» σημείο της Αμφίπολης
Αρχαιολογική έρευνα στο ταφικό συγκρότημα λόφου Καστά Αμφίπολης (στιγμιότυπο από την αποκάλυψη μαρμάρινων βάθρων πάνω στα οποία πατούν οι Καρυάτιδες). Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας ίσως οδηγήσουν την έρευνα σε άλλο σημείο στον τύμβο
Δίπλα από τον τέταρτο χώρο του ταφικού μνημείου Καστά εντοπίστηκε, όπως όλα δείχνουν, καίριο σημείο ενδιαφέροντος για την αρχαιολογική σκαπάνη.
Η γεωφυσική διασκόπηση και η γεωλογική χαρτογράφηση του λόφου Καστά στην Αμφίπολη επιβεβαίωσε επισήμως ότι υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη και άλλων κατασκευών πέραν του ταφικού μνημείου που έχει ανασκαφεί. Όπως άλλωστε επισημαίνεται σε επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, εντοπίστηκαν σημεία τα οποία «χρήζουν ανασκαφικής διερεύνησης».
Από μια πρώτη προσέγγιση των στοιχείων που προέκυψαν από τη γεωφυσική διασκόπηση, φαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι λίγο μακρύτερα (στα βορειοανατολικά) από το τέλος της ανασκαφής του τέταρτου χώρου του ταφικού μνημείου υπάρχει αρχαίο όρυγμα και τεχνητή επίχωση. Αν και δεν είναι σαφές σε τι βάθος εκτείνεται το όρυγμα, είναι προφανές ότι αποτελεί «καυτό» σημείο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, κάτι πάντως που θα το εκτιμήσουν οι ανασκαφείς και θα το αποκαλύψει η αρχαιολογική σκαπάνη.
Ιδαίτερη σημασία φαίνεται ότι έχει, με βάση τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, ότι μέσα στον λόφο Καστά το «σημείο ενδιαφέροντος» εντοπίζεται στα βορειοανατολικά της θόλου του ταφικού μνημείου (σχηματικά λίγο πιο ανατολικά από το τέλος της ανασκαφής στον τέταρτο χώρο). Εκεί υπάρχει ένδειξη για ανθρωπογενή δομή, καθώς το σημείο βρίσκεται εντός τεχνητού ορύγματος και όχι σε φυσικό σχηματισμό του λόφου. Και αυτό σε αντίθεση με άλλα σημεία στο βόρειο τμήμα της θόλου του μνημείου, όπου, αν και καταγράφηκαν ανωμαλίες με τις υψηλές τιμές αντίστασης, δεν αξιολογούνται επειδή είναι μέσα στους φυσικούς σχηματισμούς.
Είναι άλλωστε ενδεικτικό πώς «κατέπεσε» η πρώτη εντύπωση που είχε διαμορφωθεί για μια άλλη περίπτωση βόρεια της θόλου όταν οι ειδικοί διερεύνησαν περαιτέρω το σημείο όπου εντοπίστηκαν αντιστατικές δομές. Η αφαίρεση των χωμάτων αποκάλυψε ότι η υπεδάφια δομή που απεικονίστηκε με τις ηλεκτρικές τομογραφίες ήταν φακός άμμου, δηλαδή φυσικός σχηματισμός.
Αξίζει να επισημανθεί ως προς τη διαδικασία της γεωφυσικής διασκόπησης ότι το ηλεκτρικό ρεύμα εισάγεται μέσα στο έδαφος και χαρτογραφείται η κατανομή της ειδικής ηλεκτρικής αντίστασης, η οποία παρουσιάζει ανομοιογένειες όταν «συναντά» ανθρωπογενείς δομές.
Από τα τέσσερα «σημεία ενδιαφέροντος», όπως καταγράφηκαν από την ερευνητική ομάδα, στα βόρεια της θόλου του ταφικού μνημείου, το «σημείο 4», όπως αποτυπώνεται στην απεικόνιση που παρουσίασε το ΥΠΠΟ, βρίσκεται ξεκάθαρα εντός της αρχαίας επίχωσης που έχει γίνει τεχνητά στον λόφο Καστά…
Πάντως, είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής τον καθηγητή κ. Γρηγόρη Τσόκα, διευθυντή του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής ΑΠΘ, εστίασε στη δημιουργία μοντέλου του εδάφους της εποχής, όπως ήταν πριν από την παρέμβαση για την ανέγερση της θόλου. Οι πρόσφατες αποχωματώσεις και τα προγενέστερα σκάμματα, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, προσέφεραν χώρο παρατηρήσεων για «απτές και αδιαμφισβήτητες αποδείξεις της θέσεως και των χαρακτηριστικών των γεωλογικών σχηματισμών». Με άλλα λόγια κατέστη δυνατό να διερευνηθεί ποιο τμήμα του τύμβου είναι φυσικός λόφος και ποιο αποτελεί τεχνητή επίχωση.
Η έρευνα επιβεβαίωσε, όπως τονίζεται από την επιστημονική ομάδα, ότι το μεγαλύτερο τμήμα του λόφου Καστά είναι φυσικό, ενώ η ανθρωπογενής επίχωση συνιστά σχετικά μικρό τμήμα
tovima.gr

Clues to Amphipolis tomb’s mysterious occupant slowly surface

Mysterious monumnet ... The sphynxes which guard the entrance to the Amphipolis tomb. Sou

Mysterious monument … The sphinxes which guard the entrance to the Amphipolis tomb. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

BOLD sphinxes. Enticing nymphs. A menacing rape-scene mosaic. While these finds have amazed, they’re yet to inform. But the evidence is mounting, and we may soon know who lies beneath the mysterious Amphipolis mound.

It may be Greece’s greatest ancient monument: A 2300-year-old, 590m diameter burial mound containing a mysterious mix of structures.

Excavations since August have exposed a myriad of artistic wonders.

Delicately crafted, scantily clad female-formed columns. Piercing eyed, female-headed sphinxes.

Most prominent is a masterful mosaic depicting a supernatural rape scene.

3D RECONSTRUCTION: See the walk-through of the tomb at the bottom of this story

But it is a scattering of bones and a few faded paintings which now have archaeologists excited. These may contain the final clue as to the identity of the tomb’s occupant — a person who may have direct ties to the legendary Alexander the Great.

It is the idea that the mound is linked in some way to Greece’s greatest hero — Alexander the Great — which has the nation on the edge of its collective seat. The national hero still inspires great pride and passion, and the pressure on the archaeologists to produce results is immense.

Explore Amphipolis

But the amazing artwork has itself inspired detractors: It’s so advanced that some have cast doubt that it really dates from the era of legendary general’s death in 325BC. Instead they insist it must belong to one of his successors, or may even be a Roman monument attempting to tie their own achievements to that of the legendary general.

Now the evidence is mounting against the detractors. Coins showing the great General have been recovered in the tomb, and heavily faded artwork appear to show scenes reminiscent of Mycenaean fertility cults.

As the penetrating eye of science is turned on the faded images and decayed bones, much of Greece holds its breath: Is this the tomb of Alexander’s mother, Olympia?

The answer, whatever it may be, will no doubt become one of archaeology’s greatest discoveries of 2015.

Amphipolis

Ancient memorial … An artists rendition of one proposed reconstruction of the Amphipolis mound. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

The geophysical map of Amphipolis.

The geophysical map of Amphipolis. Source: Supplied

WHAT LIES BENEATH

IT was touted as the biggest, most significant archaeological find in decades: Six months later, what have we learned from excavations at the massive Amphipolis complex?

The first three rooms have been exposed, but we still don’t know whom the tomb was built for, or even if it was a tomb: It could have been a memorial.

But a new scan of the Amphipolis mound, known as Kasta Hill, indicates the massive ancient monument may contain much more.

The Greek Ministry of Culture yesterday released the results of a geophysical (ground-piercing radar and electrical) survey. The extensive study, which began on November 11, is still undergoing computer processing.

The 1999 seizmic survey of Amphipolis.

The 1999 seismic survey of Amphipolis. Source: Supplied

So far, four areas of “especially high electrical resistance” have been identified, indicating the possible presence of further structures beneath.

These new “hot spots” have been identified as priority sites for anticipated new excavation efforts in the next Northern Hemisphere summer.

The geophysical survey results follow a 1999 seismic tomography study of the mound — essentially measuring the distortions of sound passing through the earth to build up a subterranean map. This study, abandoned due to lack of funds, also suggests there may be a series of structures underneath the soil and rubble.

If confirmed, such structures will resolve what archaeologists have been suspecting since this year’s dig began: That this remote hill is in fact a complex set of separate constructions — not just an enormous earth-covered mound for a single burial chamber.

The already excavated tomb is also scheduled to undergo further geophysical scanning, the ministry states, in order to discover any further concealed secrets.

Amphipolis

Awe-inspiring … A digital reconstruction of the entrance to the Amphipolis tomb. Source: Supplied Source: Supplied

Ancient riddle ... A reconstruction of one of the guardian sphinxes. Source: Greek Minist

Ancient riddle … A reconstruction of one of the guardian sphinxes. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

An impression of the plan to engrave Alexander the Great on to a mountain. Source: Suppli

An impression of the plan to engrave Alexander the Great on to a mountain. Source: Supplied Source: Supplied

ANCIENT WORK OF GENIUS?

The Greek archaeologists examining the Amphipolis tomb complex have expressed their belief that it may have been the work of a single architect.

One candidate for the enormously ambitious project is Alexander’s personal architect, Deinocrates (which translates to Master of Marvels). The Greek Reporter argues he had the vision, having already proposed sculpting the whole of Mount Athos into the reclining form of the great general.

The only complication is that Deinocrates primarily worked in Egypt, on the construction of the city of Alexandria. But links have been drawn between the distinct edging of stonework found in both locations, as well as similarities in the local ancient road plan, to support the theory.

Likewise, the imposing mosaic of the second chamber also has declared astoundingly intricate and detailed for the era. Despite missing a large circular section at its centre (archaeologists say many of the fragments have been recovered), it is clearly the work of a master artist.

The fresco depicting the abduction of the goddess Persephone by Pluto, god of Hades, foun

The fresco depicting the abduction of the goddess Persephone by Pluto, god of Hades, found on the floor of the Amphipolis tomb. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

A painting showing two dancers and a bull from the tomb’s third chamber. Source: Greek Mi

A painting showing two dancers and a bull from the tomb’s third chamber. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

Then there are the faded paintings found on the architraves of the third chamber.Pictures released earlier this month appear to show a man and a woman, wearing red belts or sashes on golden loincloths, dancing among bulls. Another image shows a winged goddess standing between an urn and a brazier. The chamber’s ceilings were covered with rosettes.

According to The Greek Reporter, this imagery has been linked to another royal sanctuary of the era — in Macedon. The Sanctuary of the Great Gods on Samothrace was an island complex associated with bull sacrifice and heavily adorned with stone rosettes. Also found there was the famous statue of Nike — the winged goddess of victory.

It was also a cult strongly associated with Alexander’s mother and father.

Amphipolis

Eternal gaze … Archaeologists work on preserving one of the two Caryatids — female goddess columns — in the tomb’s second chamber. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

BONE WHISPERERS

Amid the most significant find announced during the excavation was that of a scattered skeleton and fragments of a wooden coffin decorated with bone and glass in the third chamber.

“The bones were found inside and outside the burial pit,” a Greek government official told reporters in November. “The skull was quite some distance away from the pit, the lower jaw was just outside the pit and the largest part of the skeleton was inside the pit. A close look shows that the legs and arms are almost intact, rib bones and parts of the spine as well as the pelvic bones are in fragmentary condition, therefore it is impossible for archaeologists to say if they belong to a man or a woman.”

Despite the supporting assertion by chief archaeologist Katerina Peristeri that she has no idea as to the identity of the skeleton, speculation is running rampant.

The stone coffin, left, and an artist’s reconstruction of the third chamber. Source: Gree

The stone coffin, left, and an artist’s reconstruction of the third chamber. Source: Greek Ministry of Culture Source: Supplied

The remains, said to be still covered in earth to ensure their preservation, have yet to be reassembled to a suitable state for the identification of key gender features.

The Greek government again last week sought to dispel rumours that the bones had already been identified as belonging to a 54-year-old woman. Such details would place the tomb squarely in the domain of Alexander the Great’s mother, Olympias.

MOTHER OF A LIVING GOD? The Amphipolis mosaic explained

The outline of the Goddess Nike can be seen in one of the tomb’s paintings.

The outline of the Goddess Nike can be seen in one of the tomb’s paintings. Source: Supplied

Speculation surrounds the fact that the skeleton’s pelvic region appears to have been particularly heavily fractured. Olympias was stoned to death at the order of usurper General Cassandros in 316BC“The study of skeletal material, found in the fourth place of the burial monument on the Casta hill, is commissioned to a team of scientists from the Aristotle and Democritus Universities … The analysis of this material is part of a broader research program, which includes the holistic approach of a sample of about three hundred skeletons, coming from the area of Amphipolis and chronologically cover the period from 1000 B.C. to 200 B.C”

“The results — such as sex, age, stature — the macroscopic study of skeletal material from the fourth place of the burial complex, will be announced in January,” the statement reads.

Chief excavator Peristeri has a much more pragmatic point of view: She states that the lion statue which once sat atop the mound was male and that the wall encompassing its base was once covered in engraved shields. This indicates the mound was made for one of Alexanders’ generals, she says.

Others point to a legend recorded by the Greek historian Plutarch which states King Philip, Alexander’s father, dreamt he had put a seal of a lion upon Olympias’s womb. This was interpreted by soothsayers as predicting she would bear a bold and lion-like son.

Placing a statue of a lion above a pregnant belly-shaped burial mound fits this imagery.

But the answer may be amid the remains of the burial chamber itself.

Unreadable traces of inscriptions have been found on the columns and marble plates about the stone tomb in the third chamber. These will undergo ultraviolet analysis in an effort to trace their outline, and hopefully a name. The process is scheduled to start early next year.

Amphipolis

Alexander the Great, Conqueror of the known world, is shown in this Roman floor mosaic, believed to be a copy of a 3rd Century painting. Source: Supplied

AGE OF EMPIRES

Alexander the Great swept through Europe and Asia on a conquest like no other seen before his time. Nothing could stop him — except possibly poison, or more probably a terminal bout of typhoid fever.

His untimely death meant wrack and ruin for his fledgling empire. His generals immediately set about carving out pieces for themselves.

The body of the great general is said to have been preserved in a vat of honey before setting out for his homeland, Macedonia. It would be diverted several times before finding its final resting place, somewhere near the city erected in Egypt in his name — Alexandria.

The location of his tomb has since been lost to history.

Left struggling to hold the strands of empire together was his mother, Olympias. A devoted follower of religious mysteries, she had been divorced by Alexander’s father — King Philip II after a 20 year marriage. She, and Alexander, had been restored to power after his murder.

But the queen frequently clashed with the trusted adviser Alexander left behind as his regent for Macedonia: General Antipater.

On Alexander’s death, Antipater’s son — Cassander — wanted the crown.

Olympia asserted her authority as the regent for Alexanders young son. She then sought to strengthen her hold on power by marrying Alexander’s sister, Cleopatra, to a succession of generals opposed to Cassander.

An attack on Cassander’s corner of Macedonia at first appeared successful with the rout of his army. But a surprise counter-attack toppled Olympia from the throne and Cassander arranged to have her murdered. Alexander’s wife and son, Roxana and Alexander IV, were imprisoned at Amphipolis where they were later executed.

Amphipolis

Explore for yourself … The 3D walk-through of the tomb is embedded at the bottom of this story. Source: Supplied

3-D WALKTHROUGH

The stunning scale of the new archaeological discovery has inspired recession-wracked Greece, harking back to an era when Alexander the Great ruled half the known world.

This fascination has been seized by a government desperate for any morale-building leverage it can find.

As a result, it has thrown significant funding at the excavation of the monument — and its promotion.

Such is the excitement that full 3-D reconstructions of the tomb was being produced even as excavators advanced.

With digging completed for the season, a full digital reconstruction of the sphinx-guarded entrance, the female caryatids supporting the inner door and the elaborate mosaic of the main room has now been released.

Amphipolis Tomb

http://www.news.com.au

Greek Mystery Tomb Occupant to Be Revealed Soon

greek

The identity of the skeleton found in the mysterious, richly decorated tomb in Amphipolis in northern Greece will be revealed next month, the Greek Ministry of Culture said.

According to the statement, macroscopic study of the bones, conducted by universities in Thessaloniki and Thrace, will provide answers on the individual’s sex, age and height.

Archaeologists led by Katerina Peristeri unearthed the human remains last month. The skeleton was found scattered within and outside a box-shaped limestone grave placed at about 5.3 feet beneath the floor of the the tomb’s third chamber.

Skeleton Emerges From Mysterious Greek Tomb

The finding was the last chapter of an extraordinary archaeological exploration that winded through huge decapitated sphinxes, walls guarded by colossal caryatids (female statues that serve as architectural support) and floors decorated with stunning mosaics.

The ministry dismissed as “unfounded” some leaks on the Internet and Greek websites about the identity of the individual buried at the massive tomb — about a third of a mile in circumference — dating back to Alexander the Great’s reign in the late 4th century B.C.

Indeed, citing “exclusive information,” the Amfipoli News website wrote the skeleton belongs to a 54-year-old woman. This would mean that the tomb’s occupant is most likely Olympias, Alexander the Great’s mother.

Remains of Alexander the Great’s Father Confirmed Found

According to Andrew Chugg, author of “The Quest for the Tomb of Alexander the Great” and the first scholar who suggested Olympias as the tomb occupant, the Greek ministry statement “does not actually contradict the leak that the skeleton belongs to a woman aged 54.”

“It does suggest that an examination of the skeleton has taken place and that there are results to report, because the ministry could not otherwise be certain that it would have results to announce in January as it has promised,” Chugg told Discovery News.

A princess from the Epirus region in the northwest of the Greek peninsula, Olympias played a key role in the power struggle that followed the deaths his husband Philip II and her son Alexander the Great.

Her effort to establish her grandson Alexander IV as the sole king of an enormous empire prompted her enemy Cassander to orchestrate her execution in 316 B.C.

Best-Ever Portrait of Alexander the Great Found?

Speculation abounds over who was buried in the colossal mound. Names made in the heated guessing game include Androsthenes, Laomedon and Nearchus, Alexander’s admirals, battlefield general Hephaestion, who was Alexander’s closest friend since childhood, and even Cassander, who killed Alexander’s wife Roxana and his son Alexander IV to succeed the Macedonian king.

The Culture Ministry specified that investigation on the mysterious skeleton is part of a broader research program, which includes the analysis of about 300 skeletons, coming from the area of Amphipolis and covering the period from 1000 BC to 200 B.C.

The project is expected to last 20 months

http://kannadigaworld.com

Amphipolis tomb is NBC’s biggest scientific mystery for 2014

l_15245

“Who’s buried in a 2,300-year-old tomb in Greece?” wonders NBC in its list of the biggest scientific mysteries that emerged in 2014, referring to the vast tomb unearthed in Amphipolis earlier in the year.

The discovery topped the US broadcaster’s list of cases in which scientists “answered old riddles, faced up to life-and-death riddles, or found new ones.”

“Archaeologists discovered a previously unknown tomb in northern Greece that they dated to Alexander the Great’s era in 300 B.C. So far they’ve found intriguing mosaics, statues of maidens and sphinxes – and a skeleton. Who was buried there? We should get a better idea in 2015,” NBC says.

en.enikos.gr

Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο μετέφεραν τον σκελετό της Αμφίπολης

Για περισσότερο από ένα μήνα ο σκελετός του τύμβου Καστά της Αμφίπολης παρέμεινε στο Μουσείο Αμφίπολης. Εδώ και τρεις – τέσσερις ημέρες βρίσκεται στο ΑΠΘ

της Κατερίνας Λυμπεροπούλου
l_15423
Εδώ και τρεις – τέσσερις ημέρες, σύμφωνα με πληροφορίες του TheTOC, το σκελετικό υλικό του ταφικού μνημείου του τύμβου Καστά της Αμφίπολης βρίσκεται στα εργαστήρια του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης όπου έχει ανατεθεί η μελέτη του σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Μέσα από την ειδική επεξεργασία που θα γίνει σ’ αυτούς τους χώρους θα πάρουμε απαντήσεις σε πολύ σημαντικά ερωτήματα: ‘Ηταν άνδρας ή γυναίκα ο νεκρός; Πόσο χρονών ήταν όταν ετάφη; Πόσο ανάστημα είχε; Λίγη υπομονή ακόμα. Τέλος Ιανουαρίου του 2015 θα ξέρουμε.

Που βρισκόταν μέχρι τώρα ο σκελετός τον οποίο ανακάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στο μνημείο του τύμβου Καστά στις 12 Νοεμβρίου κατά τη διάρκεια της ανασκαφής υπό την επίβλεψη της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Κατερίνας Περιστέρη; «Στο Μουσείο Αμφίπολης σε ειδικό σάκο μαζί με τα χώματα που βρέθηκε χωρίς να τον αγγίζει ανθρώπινο χέρι», αναφέρουν στο TheTOC κύκλο του υπουργείου Πολιτισμού.
Τα αποτελέσματα εντός του Ιανουαρίου

Με αφετηρία το άτομο, που εκπροσωπείται από τα σκελετικά κατάλοιπα του τύμβου Καστά, θα διερευνηθεί με συστηματικό και επιστημονικά δεοντολογικό τρόπο το ανθρωπολογικό, κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο του πληθυσμού της Αμφίπολης.

Η ανάλυση του συγκεκριμένου υλικού εντάσσεται σε ένα ευρύτερο ερευνητικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει την ολιστική προσέγγιση ενός δείγματος τριακοσίων περίπου σκελετών, που προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης και καλύπτουν χρονολογικά την περίοδο από το 1000 π.Χ έως 200 π.Χ.