Αρχική ArticlesΣελίδα 6

Amphipolis.gr | Ο μύθος του Οιδίποδα και της Σφίγγας – Τα κρυμμένα μυστικά

Ο μύθος του Οιδίποδα και της Σφίγγας – Τα κρυμμένα μυστικά

Η Σφίγγα είναι φανταστικό πλάσμα της ελληνικής μυθολογίας,στενά συνδεδεμένο με το μύθο των Λαβδακιδών και συγκεκριμένα με εκείνον του Οιδίποδα. Οι αναπαραστάσεις της χρησιμοποιούνταν σε ασφαλισμένους χώρους ως σύμβολα προστασίας στον αιγυπτιακό, ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό.

 

Σύμφωνα με τον Ησίοδο ήταν κόρη τηςΧίμαιρας και του Όρθρου ή κατά άλλους του Τυφώνος και της Έχιδνας.. Η Έχιδνα είχε γεννήσει επίσης τον Κέρβερο τον Όρθρο (φύλακας των κοπαδιών του Γηρυόνη), το Λιοντάρι της Νεμέας, τη Λερναία Ύδρα και τη Φαία της Κρομμυώνας. Της αποδίδουν επίσης τη Χίμαιρα, το δράκοντα της Κολχίδας, το φύλακα του χρυσόμαλλου δέρατος, το δράκοντα που φυλούσε τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων και τον αετό του Προμηθέα.

Στις ελληνικές αναπαραστάσεις η Σφίγγα απεικονίζεται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας (εν αντιθέσει με τη Σφίγγα της Αιγύπτου, που δεν έχει φτερά) ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού , ουρά ερπετούκαι φτερά πτηνού. Το όνομά της προέρχεται από τη λέξη σφίγγω.

Τις Σειρήνες τις αναγνωρίζουμε από το σώμα πουλιού,το ανθρώπινο κεφάλι,τα πόδια και τα νύχια που είναι δυνατά και χοντρά και μπορούν να παρομοιαστούν σαν του λιονταριού.Αυτό μας δείχνει ίσως μια συγγένεια που μπορεί να υπάρχει μεταξύ Σειρηνός και Σφιγγός.

Η Ήρακαι ο Άρης την έστειλαν από την πατρίδα της, την Αρχαία Θήβα. Εκεί στεκόταν και ρωτούσε τους περαστικούς «Ποιο ον το πρωί στέκεται στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο και το βράδυ στα τρία;». Όποιον δεν μπορούσε να λύσει το γρίφο, η Σφίγγα τον έσφιγγε, μέχρι να πεθάνει. Ο Οιδίπους έλυσε τον γρίφο απαντώντας ότι το ον αυτό είναι ο άνθρωπος, αφού όταν είναι βρέφος περπατάει στα τέσσερα, μετά σηκώνεται στα δύο του πόδια και στα γηρατειά περπατάει όρθιος αλλά χρησιμοποιεί σαν τρίτο πόδι ένα μπαστούνι. Μόλις λύθηκε το αίνιγμά της η Σφίγγα γκρεμίστηκε από τον βράχο που στεκόταν και σκοτώθηκε. Ωστόσο, ο ακριβής γρίφος που έδινε η Σφίγγα δεν είναι γνωστός από αρχαίες πηγές, αλλά από μεταγενέστερα κείμενα.

Τα Κοινά έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα Σφίγγα(μυθολογία),το Βικιλεξικό έχει λήμμα που έχει σχέση με το λήμμα: σφίγγα(μυθολογία).Υπάρχει και μια άλλη εκδοχή για την Σφίγγα την οποία παρουσιάζει ο Παυσανίας. Σύμφωνα λοιπόν με τον Παυσανία η Σφίγγα ήταν νόθα κόρη του Λάιου. Ο Λάιος εμπιστεύθηκε μόνο σε αυτή τον χρησμό που πήρε από την Πυθία και της ανέφερε πως αφορούσε μόνο την Ιοκάστη και τους καρπούς της. Αυτό γιατί ο Λάιος είχε παιδιά και από παλλακίδες, αφού απέφευγε την συνεύρεση του με την Ιοκάστη. Όμως σε ένα από τα μεθύσια του κοιμήθηκε με τη γυναίκα του και γεννήθηκε ο Οιδίποδας.

Έτσι, παρότι εγκατέλειψε τον Οιδίποδα στον Κιθαιρώνα, διατηρώντας τις επιφυλάξεις του, όταν κάποιος από τους γιους διεκδικούσε τον θρόνο τον έστελνε στην Σφίγγα. Αυτή με τον γρίφο της εξέταζε αν αυτοί ήταν γνήσια παιδιά του Λάιου. Επειδή τη γνώση του χρησμού την είχαν μόνο αυτοί που κατάγονταν από τη βασιλική γενιά, όσοι δεν μπορούσαν να απαντήσουν στον γρίφο της θανατώνονταν.

Ο Οιδίποδας πριν συναντήσει τη Σφίγγα είχε μάθει για τον γρίφο στον ύπνο του. Έτσι μπόρεσε να τον λύσει.
Ο αστεροειδής 896 Σφίγξ (896 Sphinx), που ανακαλύφθηκε το 1918, πήρε το όνομά του από τη Σφίγγα της Αιγύπτου.

Ο Οιδίππους

Ο Οιδίποδας (αρχ: Οἰδίπους) ήταν το πιο τραγικό πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας. Ήταν γιος του βασιλιά της Θήβας Λάιου και της Ιοκάστης. Ο μύθος του είναι ο εξής :

Πριν από την γέννηση του Οιδίποδα ο βασιλιάς της Θήβας Λάιος, αποφάσισε να μάθει το πεπρωμένο του σχετικά με την απόκτηση διαδόχου, επειδή η γυναίκα του, η Ιοκάστη ή Επικάστη, δεν είχε κυοφορήσει ποτέ, παρά τις πολύχρονες προσπάθειες. Ο λοξίας Απόλλωνας του διεμήνυσε, μέσω της Πυθίας, πως θα αποκτούσε γιο και πως αυτός μάλιστα θα τον σκότωνε.

Πρέπει να ειπωθεί πως ήταν από τους σπάνιους χρησμούς που ήταν τόσο ξεκάθαροι ως προς το περιεχόμενό τους. Επίσης πρέπει να επισημανθεί πως ο Λάιος είχε προκαλέσει την μήνι των Θεών για την σχέση που σύναψε με άλλον άντρα, τον γιο του Πέλοπα, βασιλιά της Ηλείας, τον Χρύσιππο Η αυτοκτονία του Χρυσίππου στη Θήβα, όπου τον είχε απαγάγει ο Λάιος, προκάλεσε το μένος του Πέλοπα, ο οποίος καταράστηκε τον βασιλιά της Θήβας να μην αποκτήσει γιο και αν κάνει να πεθάνει από το χέρι του. Οι Θεοί συμφώνησαν, κατά άλλους η Ήρα,αφού η ενέργειά του αποτέλεσε ύβρη προς τους Νόμους.

Ο Λάιος, έχοντας γνώση το χρησμοδότημα, μετά την γέννηση του πρωτότοκου, έδεσε τον Οιδίποδα από τα πόδια (εξ ου και το όνομα Οιδίπους (οίδημα(=πρήξιμο) + πους(=πόδι)) και τον έδωσε σ΄έναν δούλο, τον οποίο διέταξε να τον αφήσει έκθετο στον Κιθαιρώνα. Με αυτόν τον τρόπο εναπόθετε την τύχη του βρέφους στα χέρια των Θεών ή της Τύχης, όπως αναφωνεί στην τραγωδία «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή ο ίδιος ο ήρωας. Ένας βοσκός όμως βρήκε το παιδί και το παρέδωσε στην γυναίκα του βασιλιά της Κορίνθου Πόλυβου, την Μερόπη ή Περίβοια. Αυτοί μην έχοντας παιδιά, τον δέχτηκαν σαν «θείο δώρο». Έτσι ο Οιδίποδας ζει και μεγαλώνει στα παλάτια της Κορίνθου, στην πόλη Τενέα, ως γνήσιος και νόμιμος κληρονόμος του θρόνου.

Μια μέρα όμως κάποιος τον απεκάλεσε «νόθο». Θέλοντας να μάθει το αληθές του λόγου, επειδή επικράτησε «σιγή ιχθύος» στο παλάτι για το θέμα, αποφασίζει να πάει στην Πυθία. Εκεί η ιέρεια του Απόλλωνα, με ξεκάθαρο χρησμό τον διώχνει από τον ιερό χώρο της επειδή θα φανεί ομόκλινος του πατρός και πατροκτόνος, αιμομίκτης και σύζυγος της μητέρας του, καθώς και ότι αυτός και τα παιδιά του θα είναι αιτία πολλών κακών. Ήταν τέτοια η ένταση του γεγονότος, ώστε ο Οιδίποδας, ξεχνώντας τους λόγους προσέλευσής του στην Πυθία, αποφασίζει να μην γυρίσει στην θεωρούμενη κατ’ αυτόν πατρίδα του, την Κόρινθο για να μην προκαλέσει δεινά στους πραγματικά θετούς του γονείς.

 

Κατά την περιπλάνησή του στον ελλαδικό χώρο,κατευθύνθηκε προς την Θήβα. Σ΄ένα σταυροδρόμι της, το τρίστρατο με το όνομα «Σχιστή οδός», συναντά μια άμαξα και ύστερα από μια έντονη λογομαχία σκοτώνει τον κάτοχο της άμαξας και τους συνοδούς – δούλους του, εκτός από έναν. Όπως αποδεικνύεται αργότερα, με μαρτυρία του δούλου που σώθηκε, ο Οιδίποδας σκότωσε τον πατέρα του Λάιο, ο οποίος κατευθυνόταν προς την Πυθία για να μάθει τι απέγινε το παιδί του.

Ο Οιδίποδας πλησιάζοντας στην Θήβα συνάντησε τη Σφίγγα. Η Σφίγγα σκότωνε κάθε διαβάτη που την συναντούσε, επειδή δεν απαντούσε στο γρίφο της. Ρωτώντας τον Οιδίποδα «Ποιο ον το πρωί στέκεται στα τέσσερα, το μεσημέρι στα δύο και το βράδυ στα τρία», έλαβε ως απάντηση «Ο Άνθρωπος είναι εκείνο τον ον, που το ξημέρωμα της ζωής του κινείται στα τέσσερα, το βράδυ της ζωής του στα τρία, με την βοήθεια του μπαστουνιού, ενώ στο μεσοδιάστημα (μεσημέρι) της ζωής κινείται με σιγουριά στα δυο». Μετά την λύση του γρίφου η Σφίγγα έπεσε στον γκρεμό και σκοτώθηκε (ή κατά άλλους ο Οιδίποδας της επιτέθηκε όταν ήταν ξαφνιασμένη από τη λύση του γρίφου και τη σκότωσε). Ο Οιδίποδας αναγορεύτηκε βασιλιάς της Θήβας, από τον προσωρινό βασιλιά της πόλης Κρέοντα, και σύζυγος της Ιοκάστης (αδελφή του Κρέοντα), χήρας του Λάιου και μητέρας του Οιδίποδα.

Με την Ιοκάστη απέκτησε τέσσερα παιδιά, τους Πολυνείκη και Ετεοκλή και τις Αντιγόνη και Ισμήνη, που ήταν παράλληλα και αδέλφια του. Έτσι ολοκληρώθηκε το περιεχόμενο του χρησμού που έδωσε η Πυθία στον Λάιο πρώτα και στον Οιδίποδα αργότερα. Υπάρχει άλλη μαρτυρία, κατά την οποία η Ιοκάστη έμαθε πως παντρεύτηκε τον γιο της και αυτοκτόνησε. Ο Οιδίποδας ξαναπαντρεύτηκε και με την νέα σύζυγό του, την Ευρυγανεία, απέκτησε τα τέσσερα παιδιά.

«Ο λοιμός των Θηβών», έργο του Σαρλ Φρανσουά Ζαλαμπέρ, Μουσείο Καλών Τεχνών, Μασσαλία Εξαιτίας του λιμού που μάστιζε την Θήβα, για εφτά χρόνια (όσα και τα χρόνια εξουσίας του Οιδίποδα), χρησμός από τον μάντη Τειρεσία, υπέδειξε πως η αιτία του κακού είναι ο φονιάς του Λάιου.

Στην τραγωδία «Οδίπους Τύραννος» εκτυλίσσεται η αποκάλυψη του φονιά, που είχε ως αποτέλεσμα την αυτοτύφλωση του Οιδίποδα και την αυτοκτονία της Ιοκάστης (κρεμάστηκε). Στην τραγωδία του Σοφοκλή, «Οιδίπους επί Κολωνώ», μαθαίνουμε πως ο Οιδίποδας, για άλλη μια φορά, περιπλανήθηκε στον ελλαδικό χώρο, με συνοδό την κόρη του Ισμήνη ή, κατά άλλους, την Αντιγόνη. Κατέληξε στην Αθήνα, όπου ο βασιλιάς της, ο Θησέας, τον δέχτηκε και μεσολάβησε για την συμφιλίωσή του με τους Θεούς και τον λυτρωτικό του θάνατο. Στην τραγωδία «Επτά επί Θήβας», του Αισχύλου, μαθαίνουμε για την τύχη του Πολυνείκη, του Ετεοκλή και του Κρέοντα. Ενώ, τέλος, στην τραγωδία «Αντιγόνη», την κορωνίδα των τραγωδιών, μαθαίνουμε για την τύχη της ομώνυμης ηρωίδας.

Ο μύθος του Οιδίποδα εντάσσεται στα πλαίσια του «Θηβαίκού Κύκλου».

Τα μυστικά της Σφίγγας

Λίγα μέτρα πιο πέρα από την Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας (Χέοπος) βρίσκεται η περίφημη Σφίγγα της Αιγύπτου που έχει κεφάλι γυναίκας, σώμα ταύρου, πόδια λονταριού και φτερά αετού. Ποια είναι όμως η σκοπιμότητα της υπάρξεώς της μέσα στο χώρο των πυραμίδων της Γκίζας, κάτω από τα πόδια της Μεγάλης Πυραμίδας και τι παριστάνει;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Σφίγγες γενικά είναι κατά την μυθολογία διάφορα τέρατα που τα μέλη του σώματός των αποτελούνται από διάφορα του ενός όντα. Ήσαν άγρια τέρατα, σιωπηλά και αινιγματικά. Τέτοιες σγίγγες κατά την αρχαιότητα υπήρχαν σε διάφορα μέρη του τότε γνωστού κόσμου και είχαν περιβληθεί με διάφορες μυθολογικές ιστορίες. Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστή η Σφίγγα της Βοιωτίας που είχε πρόσωπο και στήθος γυναίκας, σώμα λιονταριού, φτερά όρνιθας και ουρά φιδιού.

Η μυθολογία λέει ότι γεννήθηκε από την Έχιδνα και τον Τυφώνα ή Όρθρον και καθόταν στο δρος Φικίον, όπου περίμενε του διερχόμενους από εκεί στους οποίους έθετε το γνωστό περίφημο αίνιγμα : «Τι εστίν ό, μίαν έχων φωνήν, τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίγνεται;» και εφόσον ως ήταν επόμενο οι διαβάτες που δεν έβρισκαν την λύση τους κατέτρωγε.

Λέγεται ότι από εκεί κάποτε πέρασε και ο Οιδίποδας και συναντήθηκε με την Σφίγγα, η οποία έθεσε και σε αυτόν το ίδιο αίνιγμα. Ο Οιδίποδας έδωσε τη σωστή απάντηση: “O ‘Ανθρωπος!”.. και η Σφίγγα από το κακό της έπεσε στο γκρεμό και σκοτώθηκε.

Όλες οι Σφίγγες χαρακτηρίζονται από τις ιδιότητες του κρυψίνους (αυτός που κρύβει την σκέψη του) και του αινιγματώδους. Συνεπώς η Σφίγγα των Πυραμίδων της Αιγύπτου πρέπει να εξετασθεί από την άποψη τι κρύβει αυτή η σκέψη της και τι αίνιγμα μας δίνει. Εάν δεν διαθέτει αυτές τις δύο ικανότητες τότε δεν θα έπρεπε να είναι Σφίγγα.

Στο βιβλίο του Tom Valentine «Το μυστήριο της Μεγάλης Πυραμίδας» περιγράφει μεταξύ των άλλων και τα εξής: «Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι η Σφίγγα κτίστηκε από τα μέλη μυστικής οργάνωσης και πως υπάρχει ένας απόκρυφος σύνδεσμος ανάμεσα στην αινιγματική Σφίγγα και στην Μεγάλη Πυραμίδα». Πρώτα απ’ όλα είναι απολύτως βέβαιο ότι την Σφίγγα θα την έκτισαν άνθρωποι μεμυημένοι και μάλιστα από τον κύκλο των ιερατείων. Το ότι απογορευότανε στους εκάστοτε Φαραώ να μπαίνουν μέσα στην Μεγάλη Πυραμίδα είναι απολύτως βέβαιο και πληρως δικαιολογημένο, όχι όμως από την άποψη της προσβολής του θρησκευτικού αισθήματος του λαού, αλλά για την προστασία της ίδιας της Ζωής του Φαραώ. Και αυτό γιατί το Αιγυπτιακό ιερατείο ήξερε πολύ καλά την ενεργειακή συμπεριφορά του εσωτερικού της Πυραμίδας, ήξεραν δηλαδή ότι μέσα στην αίθουσα του Βασιλιά γινότανε μια απώλεια μάζας – ενέργειας (Πράνα) από κάθε ζωντανό οργανισμό που θα έμπαινε μέσα, όπως ακριβώς έχει αποκαλύψει ο Πυθαγόρας για τα ενεργειακά πυραμιδικά φαινόμενα.

Το ίδιο ακριβώς έγινε και στα χρόνια μας, όταν ο τότε αρχηγός κράτους της Σοβιετικής Ένωσης Κρούτσεφ επισκέφθηκε την Μεγάλη Πυραμίδα και δεν τόλμησε να μπει μέσα, ύστερα από επίμονες και απαιτητικές συστάσεις των μυστικών υπηρεσιών της χώρας του. Επίσης ο συγγραφέας του βιβλίου «Η αντλία του Φαραώ» Έντουαρντ Κάνκλ υποστηρίζει πως η Σφίγγα χρησίμευε σαν μια δευτερεύουσα αντλία, εφόσον βρίσκεται πλησιέστερα στο ποτάμι. Η άποψη αυτή σε συσχετιμό με όλο υδραυλικό σύστημα που περιγράφει για να βρει τον τρόπο ανύψωσης των μεγάλων ογκολίθων για την κατασκευή της Πυραμίδας είναι αρκετά εύλογη, όμως θα πρέπει εάν αληθεύει να είναι όχι η βασική αιτία της ύπαρξης της Σφίγγας αλλά να είναι μια επικουρική πιθανότητα. Όλα λοιπόν αυτά τα συμπεράσματα και οι θεωρείες καθώς και άλλες απόψεις που είδαν το φως της δημοσιότητας, όχι μόνο δεν μας φωτίζουν το αίνιγμα, αλλά μας περιπλέκουν ακόμα περισσότερο την πραγματική αλήθεια.

Ας δούμε λοιπόν μια άλλη οπτική του θέματος

Ξεκινάω την σκέψη μου με τις παραδοχές ότι η Σφίγγα κρύβει ένα μυστικό και μας δίνει και ένα αίνιγμα για να βρούμε την λύση του και ότι η Σφίγγα της Γκίζας την έφτιαξαν άνθρωποι από το περιορισμένο περιβάλλον των ιερατείων που ήταν μυημένοι στα απόκρυφα μυστικά των.

Όταν λέω την Σφίγγα την έφτιαξαν, εννοώ βέβαια την ιδέα της κατασκευής συνέλαβαν και έθεσαν σε εφαρμογή επί εδάφους και όχι ότι οι ίδιοι δούλεψαν σαν εργάτες για την κατασκεή της, πράγμα που και αυτό ακόμα δεν αποκλείεται για λόγους ασφάλειας του μυστικού.

Αφού λοιπόν η ιδέα, η σκέψη βγήκε από τα μεμυημένα μέλη των ιερατείων θα πρέπει να χρησιμοποίησαν την γνωστή μόνο σ΄αυτά απόκρυφη γλώσσα τους. Ο απόκρυφος ιερατικός κώδικας που χρησιμοποιούσαν τα διάφορα μαντεία και ειδικότερα το Μαντείο των Δελφών, ήταν ο κώδικας της αριθμολεξίας και όχι της αριθμοσοφίας.

Έτσι εφαρμόζοντας τον ιερατικό κώδικα του Μαντείου των Δελφών στη λέξη «Η Σφίγξ» βρίσκουμε το μυστικό που περικλείει μέσα της η Σφίγγα. Συγκεκριμένα βρίσκουμε ότι η αριθμητική αξία της φράσεως «Η Σφίγξ» είναι ο κωδικός αριθμός 781 που αντιστοιχεί στην αριθμητική αξία της φράσεως «ΣΥΝ ΠΑΝ». Άρα Η ΣΦΙΓΞ = ΣΥΝ ΠΑΝ = 781 , όπου το τόνισμα των φράσεων δηλώνει την λέξη «αριθμητική αξία». Άρα το απόκρυφο μυστικό που περικλείει μέσα της η Σφίγγα είναι το «ΣΥΝ ΠΑΝ» το οποίο προέρχεται από το σημερινό ΣΥΜΠΑΝ, διότι ως γνωστό στα αρχαία χρόνια δεν υπήρχε η λέξη σύμπαν υπό ενιαία μορφή, πράγμα που έγινε αργότερα με μετατροπή του γράμματος (ν) προ του γράμματος (π) σε (μ) όπως ακριβώς γίνεται με τη λέξη συν-παίκτης – συμπαίκτης. Επίσης η απόδειξη αυτή ότι η Μεγάλη Πυραμίδα της Αιγύπτου παριστάνει το ΣΥΜΠΑΝ με όλους τους νόμους της δημιουργίας μας το έχει αποδείξη περίτρανα ο Πυθαγόρας. Από αυτό σε συνδυασμό με το αποκαλυφθέν μυστικό της Σφίγγας βγαίνει το συμπέρασμα ότι η Σφίγγα έχει άμεση σχέση με την Μεγάλη Πυραμίδα και αποτελεί την προμετώπη της.

Εκτός από το μυστικό που έχει μέσα της η Σφίγγα μας ζητάει να βρούμε τη λυση και ενός αινίγματος. Το αίνιγμα αυτό βγαίνει από τη μορφή της, δηλαδή : «Που άνθρωπος τε και Ταύρος και Ιέραξ και Λέων συνεισί;”. Στη σημερινή μετάφραση μπορούμε να πούμε το παραπάνω αίνιγμα ως εξής : «Πού συνυπάρχουν και ο άνθρωπος και ο Ταύρος και ο Λέων και ο Αετός;». Προφανώς βέβαια συνηπάρχουν στην εικόνα της Αιγυπτιακής Σφίγγας που παριστάνει το Σύμπαν. Άρα συν ηπάρχουν στο Σύμπαν ή αλλιώς το Σύμπαν αποτελείται από αυτά τα 4 στοιχεία. Όμως αυτά τα 4 στοιχεία οι αρχαίοι Έλληνες τα εξομοίωναν αντίστοιχα με τα τέσσερα στοιχεία της μορφής της φύσης, δηλαδή ΝΕΡΟ (ΥΓΡΑ), ΓΗ (ΣΤΕΡΑ), ΑΕΡΑΣ (ΑΕΡΙΑ) ΚΑΙ ΦΩΤΙΑ (ΕΝΕΡΓΕΙΑ). Επίσης τα ίδια σύμβολα συνυπάρχουν και στα σημεία του ορίζοντα, δηλαδή αντίστοιχα στον Βορρά ο Άνθρωπος (Νερό), στην ανατολή ο Ταύρος (Γη), στη Δύση ο Αετός (Αέρας) και στο Νότο ο Λέων (Φωτιά). Με άλλα λόγια η λύση του αινίγματος της Σφίγγας της Αιγύπτου είναι ότι το Σύμπαν αποτελείται από τέσσερεις μορφές στοιχείων, υγράς μορφής, στερεάς μορφής, αερίου μορφής και ανεργειακής μορφής. Έτσι συνάγουμε ότι η λύση του αινίγματος προαπαιτεί πρώτα την έυρεση του μυστικού της που είναι το «ΣΥΜ ΠΑΝ» και ύστερα βρίσκεται η λύση του αινίγματος που είναι το «ΣΥΝ ΠΑΝΤΙ».

Σχετικά με τις παραπάνω τέσσερεις μορφές των στοιχείων της φύσεως όπως παρουσιάζονται στην Σφίγγα και αναφέρονται από τους αρχαίους Έλληνες σοφούς με τους συμβολισμούς Άνθρωπος/Νερό, Ταύρος/Γη, Αετός/Αέρας, και Λέων/Φωτιά παρατηρούμε ότι οι συμβολισμοί αυτοί υπεισήλθαν και στην Χριστιανική θρησκεία. Στις ορθόδοξες χριστιανικές εκκλησίες απεικονίζονται οι τέσσερεις ευαγγελιστές Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς και Ιωάννης καθένας τους με ένα από τα παραπάνω τέσσερα σύμβολα-στοιχεία. Μάλιστα δε η απεικόνιση των ευαγγελιστών γίνεται στην επιφάνεια των τεσσάρων κολονών που συγκρατούν τον θόλο της εκκλησίας. Δηλαδή συμπεραίνουμε ότι υπάρχει μια πλήρης ταύτιση στην αποκάλυψη των ιδίων αληθειών. Αλλά και στο βιβλίο της Αποκάλυψης του Ευαγγελιστή Ιωάννη διβάζουμε την ίδια ακριβώς μυστικιστική και υπερβατική αλήθεια : « …. και εν μέσω του θρόνου και κύκλω του θρόνου τέσσερα ζώα γέμοντα οφθαλμών έμπροσθεν και όπισθεν, και το ζώον το πρώτον όμοιον λέοντι, και το δεύτερον ζώον όμοιον μόσχω και το τρίτον ζώον έχων το πρόσωπον ως ανθρώπου και το τέταρτον ζώον όμοιον αετώ πετομένω”.

http://master-lista.blogspot.gr/2015/07/blog-post_42.html#sthash.w7azgZOS.dpuf

Amphipolis.gr | 10 fascinating facts you probably didn’t know about Alexander the Great and his army

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_3

Posted By: Dattatreya Mandal June 30, 2015

We have harped about how ancient Spartans bragged of rigorous discipline being instilled in their citizen armies. But there was another ‘lesser’ Greek kingdom on the northern periphery of Classical Greece that eventually managed to make its world-conquering claims that no other ‘civilized’ Greek city-state could ever boast of. We are of course talking about the ancient Macedonians, and how they conducted their legendary military campaigns around most of the known world – all under the brilliant leadership of Alexander III of Macedon (or Aléxandros ho Mégas). So, without further ado, let us check out ten amazing facts you probably didn’t know about Alexander the Great and his incredible army.

1) Most Macedonians started out as poor herdsmen, until Alexander’s father trained them –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_1

We had previously talked about the great wars of Greece and Persia. And amid such disastrous scopes and heroic deeds, Macedonia remained a relatively unimportant backwater to the greater geo-political situation – mostly owing to its lesser strategic importance (in the north). In fact, the seemingly modest origins of the so-called Macedonian state is shrouded in obscurity, with most of the population of land being rural herdsmen in 5th century BC. In that regard, most of the southerly urbanized Greeks regarded the Macedonian inhabitants being semi-barbarous who lived on the edge of the then-known civilized world.

However, by the later Peloponnesian Wars (fought between Sparta and Athens) in the later part of 5th century BC, Macedonian kings had already started undertaking public projects that improved the country’s economy. But it was the great Philip II (Alexander’s father) who started his reign from 359 BC, and made the incredible military reforms that was to transform Macedonia into a future superpower. One of the most iconic features of these reforms was the evolution of the Greek hoplite into phalanx – a military stratagem that emphasized better army formation over individual prowess of a soldier (a classic tactic eventually mastered by the later Romans). And interestingly enough, Philip himself was inspired by the Theban military successes of the early 4th century, as opposed to the ‘pedigree’ of the renowned Spartans and Athenians; and even had grand plans to invade Persia (before he was assassinated).

In any case, Philip’s immense contribution to the organized Macedonian state and its military had been alluded to – even during his own lifetime, when then-contemporary historian Theopompus claimed “Europe had never before produced a man such as Philip”.

2) Macedonian discipline was so strict that it even forbade taking warm baths –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_2

The phalanx as a formation demanded individual discipline and tenacity from each of its occupant soldier – with one historical anecdote from Polyaenus (a 2nd-century Macedonian author) relating to how Philip made his men march over 30 miles in a single day, with all their armaments and armor. The maintenance of such brutal military methods certainly required rigorous degrees of drilling and self-restraint. To that end, one particular scenario involved a high-ranking Tarantine cavalry officer (possibly hailing from a powerful Greek city on the west coast of Italy) who was unceremoniously stripped of his rank for just bathing in warm water.

The simple enough reason was (according to Polyaenus)-

…for he did not understand the way of the Macedonians, among whom not even a woman who has just given birth bathes in warm water.

And as if such drastic measures were not enough, each troop of the phalanx had to personally carry heavy provisions for at least 30 days during the campaigns (a practice that was also adopted by the later Roman legions). Furthermore, the mobility and self-sufficiency of the army was substantially increased by decreasing the number of servants (or camp followers) – which was reduced to one for every ten men.

3) Alexander had a group of 200 ‘personal companions’ in addition to the renowned Companion cavalry –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army

While Philip effectively drilled the Macedonians into an incredible fighting force, Alexander (the Great) endowed his inherited army with an air of majesty and pompousness. One of the conspicuous aspects of this ritzy nature was the induction of heavy shock cavalry into a primarily Greek force that was traditionally not known for its cavalry tactics. Known as hetairoi or ‘Companions’, these horsemen were generally derived from the Macedonian aristocracy and nobility. However, Alexander the Great went one step further by incorporating another core group of ‘companions’ within this already elite group. These chosen men were also referred to as personal friends of the king – according to many ancient sources.

To that end, the personal companions upheld the true meaning of the word – by accompanying Alexander in various scenarios, whether it be in the thick of the battle or during recreational hunting sessions. In fact, Alexander’s fascination with his own formed military brotherhood was so great that he himself often dressed in the uniform of a Companion cavalry regiment. Now of course, such ‘normal’ officer-like attires were only worn during times of peace (and planning), and were eschewed in favor of elaborate dresses during actual battles.

4) Alexander’s famed phalanx was actually composed of relatively light-armored infantrymen –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_4

Once again, according to Polyaenus’ account of Macedonian military training, the infantrymen of phalanx were supplied with helmets (kranos), light shields (pelte), greaves (knemides) and a long pike (sarissa). So as can be gathered from this small list of items, the armor is conspicuously missing. And even after 100 years of Alexander’s death, there are accounts of his successor states’ phalanx army going without armor systems. From such literary sources, one hypothesis can be put forward – the Greek and Macedonian armies totally gave up on their heavy bronze cuirass, and instead opted for linothorax, a light armor made from glued layers of linen.

Interestingly, one of the accounts of Polyaenus entail how Alexander himself armed the men who had previously fled the battlefield with a hemithorakion – a half armor that only covered the front part of the body, so that the soldiers wouldn’t turn their backs on the enemy. In any case, metallic corsets would have been unnecessary for troops in the rear-end ranks of a well-guarded phalanx – a tactical advantage that must have been welcomed by the ancient commanders who were usually short in funds and equipment.

5) Alexander’s “unpaid” infantry traveled more than 20,870 miles on his Asiatic campaign –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_5

Previously in the list, we had talked about how stringent discipline was part-and-parcel of Alexander’s Macedonian army, a quality that was rarely seen in other ancient proximate cultures. An extension of this intrinsic discipline can be comprehended from their jaw-dropping feats. To that end, according to a calculation made by historian Theodore Ayrault Dodge, the infantrymen who had joined Alexander in 336 BC and then embarked on his Asia-bound campaign, had traveled more than 20,870 miles (or 33,400 km) by the time Alexander breathed his last in Babylon (in 323 BC). So, on an average, each of these men had covered an impressive 1,605 miles (or 2,570 km) per year! And, when translated in georgraphical terms, many of the Macedonian veterans could have claimed to cross a multitude of rivers including the Nile (in Egypt), Euphrates and Tigris (in Iraq), Oxus (in Tajikistan), Syr-Darya (in Uzbekistan) and the Indus (in Pakistan).

It should also be noted that Macedonian kings most probably didn’t develop any means to actually pay their military forces. So, part of this monetary predicament was solved by allowing the soldiers to take part in plunders that usually involved despoiling the enemy cities. But even in such cases, the infantrymen were always given a far lesser portion of the ‘loot’ than their cavalry counterparts.

5) Alexander’s army built a makeshift pathway over seawater just to effectively siege the island-city of Tyre in 332 BC!

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_6

In the grand scheme of things, the siege of Tyre might have been a lesser incident in Alexander’s brilliant (yet short) career as a conqueror. But the encounter in itself proved how Alexander was an incredibly patient strategist – which was in sharp contrast to his vicious recklessness in the battlefield (as was evident from the Macedonian cavalry wedge formations where Alexander placed himself at the forefront of the ‘spear’). In any case, Tyre was an important and nigh impenetrable commercial hub, by virtue of its ‘island’ location and huge wall defenses – that were 50 ft high in some places, according to historian Arrian! So, Alexander tried to counter the city’s fascinating defensive ambit by actually ordering his army to construct causeways (or moles) over the sea that would directly lead to the island settlement.

The invading Greek forces did manage to construct (and even expand) a causeway from the rubble, rocks and even timber being salvaged from the old abandoned city of Tyre which was originally located along the coast. This causeway became the scene of a fierce encounter with Greek siege towers taking the brunt of the bold counterattack by the Tyre-based forces. However, within a few days, Alexander was able to assemble an expansive fleet of ships that ultimately caught Tyre by surprise – thus leading to the ramming and breaching of a small section of the city walls. This tactical breakthrough made Tyre unceremoniously surrender, especially after being viciously assaulted by the hardened Macedonian elite infantry (also known as hypaspists). And in the ensuing aftermath, it is said that over 6,000 inhabitants were butchered by Alexander’s forces (with 2,000 being crucified), while an additional 30,000 people were sold into slavery.

6) Brutal punishments in Alexander’s army did include being trampled by elephants –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_7

Greater discipline was not the only factor that separated the Macedonian army from the other then-contemporary Greeks forces; Alexander’s phalangites also had to endure stricter disciplinary actions on account of their privileged status in the army. In that regard, cavalry officers were often punished more severely than their infantry counterparts – with actions (like flogging) being taken for minor offences ranging from bathing in warm water to inviting flute-girls into the camp.

However serious offences like mutinies often resulted in death sentences, given by none other than Alexander himself. In some cases, the offenders were put to death by throwing stones and javelins at them. In other cases, more grim measures were undertaken – like throwing the prisoners into a river with tightened chains binding their bodies. However, one particular incident of punishment stands out (as mentioned by Quintus Curtius Rufus), when Alexander’s successors (just after his death) ordered some 300 mutineers to be trampled beneath the feet of elephants – and that too in front of the whole army.

8) Alexander himself might have had a delusional disorder –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_8

While there are no arguments against Alexander being one of the greatest military strategists and leaders in history, the man himself seemingly suffered from delusions of grandeur during different phases of his lifetime. One of the primary reasons for this god complex-oriented behavioral pattern might have been due the psychological effect of his mother Olympia during Alexander’s childhood. She quite openly claimed that Alexander was the son of Zeus, after supposedly dreaming that her womb was struck by thunder. This extraordinary theory was apparently even ‘proven’ to Alexander by one of the oracles of Amun at Siwa, Egypt. As a result, Alexander began to seriously identify himself as the son of the deity Zeus-Ammon – as is evident from a few ancient silver coins that depict Alexander armed with a thunderbolt.

Alexander the Great also saw himself to be to rightful successor to the fabled Achaemenid emperors after his Macedonian army conquered the length and breath of ancient Persian realm. Such impressive yet influencing achievements in turn fueled Alexander to re-establish many of the Persian customs, like dressing up in the Persian royal attire and the upholding of the proskynesis. This latter mentioned practice entailed the traditional Persian act of bowing or prostrating oneself before a person of higher rank. Suffice it to say, the ‘democratic’ Greeks were averse to such a notion, and as such were alienated by many of Alexander’s megalomaniac decisions.

9) Alexander was a skilled musician and debater; but was also addicted to alcohol –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_9

According to Plutarch, by the age of ten, Alexander was already quite an expert in playing the lyre, debating and even reciting – all of which were sometimes performed in front of his father’s guests. In fact, both poetry and music continued to inspire Alexander even during his later life – as did the consumption of prodigious volumes of alcohol. To that end, drinking and partying came quite naturally to the young Macedonian general, especially during his extended campaigns and hunting trips.

One particular incident related to Alexander’s penchant for ‘partying’ once again comes from the account of Plutarch, where the noted author goes on to describe the so-called Bacchanalian behavior of the Macedonian army. He mentions how Alexander and his army was returning through Balochistan after their disastrous Indian campaign – and the soldiers in this procession took part in every form of excess and decadence. Alexander himself was seated on a high dais surrounded by his companions – all draped in flowers and enjoying goblets of wine; while this massive platform was slowly drawn by eight horses. As Plutarch continued –

Not a shield was to be seen, not a helmet, not a spear, but along the whole march with cups and drinking-horns and flagons the soldiers kept dipping wine from huge casks and mixing-bowls and pledging one another, some as they marched along, others lying down; while pipes and flutes, stringed instruments and song, with reveling cries of women, filled every place with abundant music. Then, upon this disordered and straggling procession there followed also the sports of bacchanalian license, as though Bacchus himself were present and conducting the revel. Moreover, when he came to the royal palace of Gedrosia, he once more gave his army time for rest and held high festival. We are told, too, that he was once viewing some contests in singing and dancing, being well heated with wine, and that his favorite, Bagoas, won the prize for song and dance, and then, all in his festal array, passed through the theater and took his seat by Alexander’s side; at sight of which the Macedonians clapped their hands and loudly bade the king kiss the victor, until at last he threw his arms about him and kissed him tenderly.

10) There is a town in Pakistan that was originally named after Alexander’s horse!

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_10

Given his delusions of grandeur and tendency to deify himself, Alexander is estimated to have christened around 70 settlements (from Africa to Asia) after his own name. The thriving city of present-day Alexandria in Egypt stands as a testament to this personality-promoting pattern. However, Alexander’s obsession with his enviable achievements went beyond his own name, to also include his favorite horse – Bucephalus. Thereupon, Alexander named one of the settlements in (present) Pakistan as Alexandria Bucephalous or Bucephala, to commemorate his beloved horse who was mortally wounded in the hard-won Battle of the Hydaspes in 326 BC.

As if often the case, historians are still not sure of the exact location of this settlement – with some hypothesizing its location to be around the river Jhelum, and some conjecturing its location to be along a road that connected Taxila to the Jhelum (in the latter case, the townsfolk of Phalia sometimes claim their settlement’s original name to be Bucephala).

Honorable Mention –
Alexander had two different colored eyes –

Facts_Alexander_the_Great_Macedonian_army_11

Most accounts of Alexander portray him as having a fair skin that turned ruddy due to extensive military campaigning during most of his later life. He also had a clean-shaven face (thus making him stand out from the usually bearded Macedonians), and probably possessed a rather short and stocky body, with a slightly twisted neck and a harsh voice. However, Greek historian Arrian added another fascinating anecdote by saying that Alexander had “one eye dark as the night and one blue as the sky.” Later historians (namely Peter Green) have agreed upon this observation, thus suggesting that Alexander might have had a condition known as heterochromia iridum. And, added to all these physical attributes, Alexander may have also boasted of pleasant body odor – as is clearly mentioned in Plutarch’s “Lives of the Noble Greeks and Romans,” written 400 years after Alexander’s death.

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Amphipolis.gr | Το παρασκήνιο μιας επίσκεψης…

Amfipoli copy

του Βαγγέλη Στολάκη

Το βλέμμα και το ενδιαφέρον της εκτός… συνόρων και πιο συγκεκριμένα στην Ευρώπη και τους μηχανισμούς της στρέφει η υπεύθυνη της αρχαιολογικής ανασκαφής στην Αμφίπολη Κατερίνα Περιστέρη, αντιλαμβανόμενη πως με την νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού δεν θα… βγάλει άκρη. Και αυτό, γιατί ο αναπληρωτής υπουργός έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να δοθούν επιπλέον χρήματα για τη συνέχιση των ανασκαφικών εργασιών, ενώ πληροφορίες τον θέλουν να σκέφτεται την αντικατάσταση τόσο της κ. Περιστέρη όσο και της ομάδας της σε μια προσπάθεια να «αποτινάξει» από το μνημείο την… «σαμαρική» αύρα. Την ίδια ώρα, η κ. Περιστέρη επιδιώκει να βρει άλλους χρηματοδότες, κυρίως ευρωπαϊκά προγράμματα αφού η… κάνουλα του δημοσίου για την Αμφίπολη έχει κλείσει από τον περασμένο Γενάρη.

Η επίσκεψη μελών της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τη συμμετοχή και Ελλήνων ευρωβουλευτών και βουλευτών στον τύμβο Καστά, μετά της… κουστωδίας τους τάραξε τα ήρεμα νερά της Αμφίπολης. Σημειώνεται πως τους τελευταίους μήνες εκτός από τους βουλευτές και τον Νίκο Ξυδάκη τον τύμβο, που από τον Αύγουστο του 2014 είχε γίνει «πρώτο θέμα» σε όλα τα ελληνικά αλλά και ξένα ΜΜΕ επισκέφτηκε και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Όλα αυτά μετά από πρόσκληση της Κατερίνας Περιστέρη, της αρχαιολόγου που μετά τη συνεργασία της με τη Λίνα Μενδώνη και την Άννα Παναγιωταρέα επιχειρεί να… τραβήξει στην ανασκαφή της τα φώτα της δημοσιότητας, προκειμένου να πιέσει την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να την χρηματοδοτήσει. Η παραμονή της δε στη θέση της επικεφαλής της ανασκαφής, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει να κάνει με το γεγονός ότι η κ. Περιστέρη διατηρεί φιλικές σχέσεις με όλους τους Σερραίους βουλευτές, μεταξύ αυτών και με την υφυπουργό Μακεδονίας- Θράκης Μαρία Κόλλια Τσαρουχά, η οποία φέρεται να μίλησε στον κ. Ξυδάκη με τα καλύτερα λόγια για την «Κατερίνα της» όπως την αποκαλεί.

peristeri

Η Ευρώπη πάει… τύμβο Καστά!

Για το λόγο αυτό, σε μια προσπάθεια να επανέλθει το θέμα στην επικαιρότητα η κ. Περιστέρη έκανε δεκτή την αίτηση της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και «φιλοξένησε» στον τάφο της, αντιπροσωπεία της στην οποία συμμετείχε και η Πρόεδρος της Επιτροπής Silvia Costa. Η επικεφαλής της ανασκαφής μάλιστα, τόνισε πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμβάλλει με κάθε τρόπο στη συνέχιση της ανασκαφής. «Είναι πολύ μεγάλη η συγκίνηση. Είναι πάρα πολύ εντυπωσιακό η ποιότητα και το επίπεδο του ευρήματος. Είναι χρέος μας να μπορέσουμε να βρούμε τρόπο ώστε να υποστηρίξουμε το μνημείο» δήλωσε χαρακτηριστικά η κ. Costa.

Η επίσκεψη των μελών του ευρωπαϊκού αλλά και του ελληνικού κοινοβουλίου στο χωριό Μεσολακκιά και στον τύμβο Καστά συνοδεύτηκε από… αντιδράσεις δημοσιογράφων, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να προσεγγίσουν το μνημείο εκδιώχτηκαν από το φύλακα του μνημείου και συνεργάτη της κ. Περιστέρη. Τελικά με παρέμβαση της αρχαιολόγου τους επιτράπηκε η είσοδος μέχρι τις… Σφίγγες, δηλαδή την είσοδο του τάφου. Οι φωνές μάλιστα των εκπροσώπων των ΜΜΕ, οι οποίοι θεώρησαν την επίσκεψη των ευρωβουλευτών ως μια καλή ευκαιρία να μπουν μέσα στο μνημείο, έγιναν αντιληπτές από τους «φιλοξενούμενους» της υπεύθυνης της ανασκαφής. Αυτό που εξόργισε τους δημοσιογράφους είναι ότι ενώ το υπουργείο Πολιτισμού έδωσε άδεια σε οκτώ άτομα να εισέλθουν στον τύμβο, φαινόταν ότι θα τον επισκεφτούν και οι περίπου… πενήντα συνοδοί τους.

Απαγορεύονται οι φωτογραφίες

Της επίσκεψης δόθηκαν σαφείς οδηγίες προς τους πολιτικούς. «Απαγορεύονται οι selfie και η χρήση κινητού» φέρεται να τους είπαν οι συνεργάτες της κ. Περιστέρη. Η ξενάγηση διήρκησε περίπου μισή ώρα, από την οποία τα δεκαπέντε λεπτά ήταν μέσα στον τύμβο. Για την εμπειρία τους μέσα στον… τάφο μιλούν στην Karfitsa η βουλευτής της ΝΔ, Έλενα Ράπτη και οι ευρωβουλευτές Θοδωρής Ζαγοράκης και Γιώργος Γραμματικάκης. Στην επίσκεψη συμμετείχε και η βουλευτής της ΝΔ από τις Σέρρες, Φωτεινή Αραμπατζή.

Έλενα Ράπτη, βουλευτής ΝΔ

Η Έλενα Ράπτη αισθάνθηκε μεγάλο δέος εισερχόμενη στο χώρο των αρχαιολογικών εργασιών. «Έχει γίνει εξαιρετική δουλειά. Είδαμε από κοντά όλα όσο είχαμε δει σε εικόνες. Όλα τα ευρήματα παραμένουν στον χώρο. Φτάσαμε μέχρι τον τάφο» λέει στην Karfitsa. «Εγώ που έχω σπουδάσει Πολιτισμό στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο γνωρίζω κάθε στάδιο μιας ανασκαφής. Για μένα είχε μεγάλο ενδιαφέρον ακαδημαϊκό» σχολιάζει η κ. Ράπτη.

Γιώργος Γραμματικάκης, ευρωβουλευτής με το «Ποτάμι»

«Η επίσκεψη αυτή της επιτροπής Πολιτισμού, που έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, είχε πολυδιάστατη συμβολική αλλά και πρακτική σημασία. Οι θεμελιακές αξίες που προσπαθεί σήμερα να υπερασπιστεί η Ευρώπη ξεκίνησαν κάποια στιγμή από χώρους όπως η Αμφίπολη και ο λόφος Καστά. Το μήνυμα λοιπόν που αναδύεται σήμερα, σε μια κρίσιμη καμπή για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη, είναι: Η Ελλάδα μαζί με την Ευρώπη, για μια άλλη όμως Ευρώπη, αλληλέγγυα στους λαούς της και με έμφαση στον πραγματικό πολιτισμό» σημειώνει από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής του «Ποταμιού» Γιώργος Γραμματικάκης.

Θοδωρής Ζαγοράκης, ευρωβουλευτής ΝΔ

«Πραγματικά είναι κάτι που δεν  περιμένεις να το δεις. Τόσο καιρό έβλεπα τις ανακαλύψεις από την τηλεόραση. Όταν όμως μπαίνεις μέσα και το βλέπεις από κοντά διαπιστώνεις πως είναι κάτι πολύ μεγάλο. Το αίσθημα είναι πολύ διαφορετικό όταν βλέπεις τα ευρήματα από κοντά. Το δέος μεγαλύτερο. Μυρίζεις τις ανασκαφές! Θεωρώ ότι κάποια στιγμή το μνημείο θα πρέπει να γίνει επισκέψιμο» σχολιάζει από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής της ΝΔ, Θοδωρής Ζαγοράκης. Ο ίδιος συμπληρώνει ότι: «Όλοι οι ευρωβουλευτές εκπλαγήκαμε θετικότατα. Ευελπιστώ κάποια στιγμή να ξεκινήσουν πάλι οι ανασκαφές. Θα προσπαθήσουμε να κάνουμε το παν ώστε το έργο να συνεχιστεί».

http://www.karfitsa.gr

Αmphipolis.gr | Βεργίνα : « … Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους…»

 

aigai 1 Βεργίνα : « … Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους…»

Του Μανόλη Ανδρόνικου

Όταν ο Léon Heuzey , o Γάλλος αρχαιολόγος που άρχισε τις ανασκαφές του ανακτόρου της Βεργίνας στα 1861, κλείνοντας τη δημοσίευση των ευρημάτων του, ευχόταν τη συνέχιση της έρευνας, ήταν αδύνατο να φαντασθεί πόσο γόνιμη θα ήταν η έρευνα αυτή. Ο ίδιος φρόντισε να μην αφήσει ανώνυμη την περιοχή που απλώνεται ανάμεσα στα χωριά Παλατίτσια και Βεργίνα: της απέδωσε το όνομα της Βάλλας, μιας πόλης άγνωστης και ασήμαντης, που το όνομά της έσωσε μονάχα κάποιο αρχαίο λεξικό.Οι αρχαιολογικές έρευνες που ξανάρχισαν το 1937-38 από τον Κ.Α. Ρωμαίο και συνεχίζονται ως σήμερα, προχώρησαν χωρίς τη βοήθεια οποιασδήποτε γραπτής πηγής που θα μπορούσε να οδηγήσει τα βήματα των αρχαιολόγων.

Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους. Οι «φθεγγόμενοι λίθοι», όπως τόσο εύστοχα τους χαρακτήρισε ένας πρωτοπόρος μελετητής της μακεδονικής αρχαιολογίας, ο Μ.Δήμιτσας στον τίτλο του πολύτιμου έργου του « Η Μακεδονία εν λίθοις φθεγγομένοις και μνημείοις σωζομένοις», μας επιτρέπουν να αναστήσουμε όχι απλά και μόνον μιαν αρχαία μακεδονική πολιτεία,αλλά την ίδια την αρχαία πρωτεύουσα του βασιλείου των Μακεδόνων, τις Αιγές ή Αιγεές.

aigai 3 Βεργίνα : « … Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους…»Γραπτή επιτύμβια στήλη από το νεκροταφείο της Βεργίνας. Πάνω από 50 τέτοιες στήλες από τάφους απλών Μακεδόνων πολιτών έχουν βρεθεί. Τα ελληνικά ονόματα των νεκρών γύρω στο 400-350 π.Χ. ενισχύουν αποφασιστικά την άποψη ότι οι Μακεδόνες ήταν φύλο Ελληνικό χωρίς Ιλλυρικά ή Θρακικά στοιχεία.

Γνωστή κι αυτή μονάχα ως όνομα, είχε μια παράξενη ιστορική μοίρα. Κάπου κοντά στα τέλη του 5ου προχριστιανικού αιώνα παύει να είναι πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους, ο βασιλιάς Αρχέλαος χτίζει τη νέα πρωτεύουσα, την Πέλλα, κάτω στον κάμπο, κοντά στη θάλασσα. Λιγοστές γίνονται πια οι μνείες των Αιγών στους αρχαίους συγγραφείς, η πιο αξιοσημείωτη συνδέεται με τη δολοφονία του Φιλίππου στο θέατρο της αρχαίας πρωτεύουσας στα 336 π.Χ. Μια δεύτερη αναφέρεται στην κατάληψή τους το 274/3 π.Χ., από τον Πύρρο, την εγκατάληψη φρουράς μισθοφόρων Γαλατών και τη σύληση των βασιλικών τάφων.

Ύστερα λησμονιέται σιγά σιγά, καθώς άλλες πόλεις, όπως η Βέροια, προβάλλουν στα χρόνια της ρωμαϊκής κυριαρχίας και στους επόμενους αιώνες της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Το πιο περίεργο όμως, είναι ότι κάποτε ερημώνεται ολότελα και ξεχνιέται ακόμα και η θέση της. Όταν, ύστερα από αιώνες, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για το ιστορικό παρελθόν και αναζητούν να εντοπίσουν τις αρχαίες κοιτίδες τους, από μιαν απροσδόκητη σύγχυση, στηριγμένη σε κάποιον Ρωμαίο ιστοριοδίφη-συμπιλητή, πιστεύουν πως οι Αιγές ταυτίζονται με την Έδεσσα της Δυτικής Μακεδονίας. Η πίστη αυτή τους κάνει να παραβλέπουν μερικά πρόδηλα πράγματα, πρώτα πρώτα πως είναι παράλογο και χωρίς χωρίς προηγούμενο μια πόλη με δυο ονόματα, ύστερα τη ρητή μαρτυρία του αρχαίου γεωγράφου Πτολεμαίου που μας δίνει διαφορετικά γεωγραφικά στίγματα για τις δύο πόλεις.

aigai 2 Βεργίνα : « … Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους…»Η χρυσελεφάντινη ασπίδα του Φιλίππου

Χρειάστηκε η καθαρή και επιστημονική τόλμη του N.G.L.Hammond για να ξαναβρούν οι Αιγές την πραγματική τους θέση. Για πρώτη φορά το 1968 σε μιαν ανακοίνωσή του στη Θεσσαλονίκη υποστήριξε πως οι Αιγές πρέπει να τοποθετηθούν στη Βεργίνα, όπου είχε αποκαλυφθεί το λαμπρό ανάκτορο και ο μακεδονικός τάφος με τον επιβλητικό μαρμάρινο θρόνο. Την άποψή του στήριξε σε μια σειρά θεωρητικές σκέψεις και ιστορικές πληροφορίες. Η συνέχεια των ανασκαφών επιβεβαίωσε πέρα από κάθε προσδοκία την ορθότητα της ταύτισης αυτής. Σήμερα έχει γίνει δεκτή από όλους σχεδόν τους ιστορικούς και αρχαιολόγους. Έτσι τα ευρήματα των ανασκαφών αποχτούν ιδιαίτερη σημασία, γιατί έρχονται να φωτίσουν την ιστορία της ίδιας της κοιτίδας των αρχαίων Μακεδόνων.

Στη σημερινή φάση των ανασκαφών μπορούμε να συνοψίσουμε με αρκετή ασφάλεια τις γνώσεις μας για την πόλη των Αιγών.

Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής φαίνεται ότι έρχονται σ’αυτή τη θέση στα τέλη της εποχής του χαλκού, δηλαδή μέσα στον 11ο ,ή το αργότερο, στις αρχές του 10ου π.Χ. αιώνα. Τούτο προκύπτει από τις παλιότερες ταφές του νεκροταφείου των τύμβων, που ανάγονται σ’ αυτή την περίοδο.

aigai 4 Βεργίνα : « … Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους…»Το χρυσό στεφάνι που βρισκόταν στον ώμο της Οστεοδόχου υδρίας

Η άποψη πως πρόκειται για φρυγικά φύλα, Φρύγες ή Βρύγους, βρίσκει ενίσχυση από ρητές μαρτυρίες αρχαίων πηγών ότι κάποτε οι Φρύγες έζησαν σ’αυτή την περιοχή της Μακεδονίας. Πότε οι Φρύγες μετακινήθηκαν, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε, όταν όμως σκεφτούμε ότι μέσα στον 8ο π.Χ. αιώνα το φρυγικό κράτος της Μικράς Ασίας έχει κιόλας εντυπωσιακή ακμή, είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε πως η μετακίνηση των Φρυγών από την Ευρώπη προς την Ασία δεν μπορεί να έγινε ύστερα από τον 9ο π.Χ. αιώνα. Εκείνο που θεωρώ βέβαιο είναι ότι οι πρώτοι Μακεδόνες φτάνουν στην περιοχή της Βεργίνας όχι αργότερα από τις αρχές του 7ου π.Χ.αιώνα, κατώτατο όριο που δεν αποκλείει αρκετά προγενέστερη εγκατάστασή τους.

Στην περιοχή αυτή ιδρύεται από τη δυναστεία των Αργειαδών η πρώτη πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου Αιγαί ή Αιγεαί. Αν και δεν έχουμε αρχαιολογικά ευρήματα από την πόλη αυτής της εποχής μπορούμε να υποθέσουμε ότι βρισκόταν στα υψώματα νότια από το ανάκτορο. Με τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Πέλλα, οι Αιγές έπαψαν να είναι το διοικητικό κέντρο, αλλά διατήρησαν φαίνεται την αίγλη της παλαιάς πρωτεύουσας. Τα στοιχεία που διαθέτουμε μας επιτρέπουν να θεωρήσουμε ως βέβαιο ότι μέσα στον 4ο π.Χ. αιώνα οι Αιγές γνώρισαν μια περίοδο ακμής , η οποία οφείλεται πιθανότατα στον Φίλιππο. Μέσα στον 4ο αι. οικοδομείται το λαμπρό ανάκτορο, κατασκευάζεται το θέατρο, χτίζονται ναοί και στολίζονται με λατρευτικά και αναθηματικά αγάλματα. Η πόλη απλώνεται σε μια μεγάλη έκταση και χαμηλότερα από το ανάκτορο. Είναι πολύ πιθανόν ότι τα τείχη που περιβάλλουν όλη σχεδόν την πόλη χτίζονται σ’ αυτήν την περίοδο, ενώ κατασκευάζεται αξιόλογο υδροδοτικό σύστημα. Τα επιτύμβια μνημεία και οι τάφοι, τόσο του 4ου αι. όσο και των επόμενων, δείχνουν όχι μονάχα πλούτο, αλλά και υψηλή πολιτιστική στάθμη των κατοίκων.

aigai Philip Βεργίνα : « … Σήμερα, ύστερα από 131 χρόνια, τα μνημεία μίλησαν μόνα τους…»Ο σιδερένιος θώρακας του Φιλίππου που βρέθηκε στη Βεργίνα. Κοσμείται με χρυσές ταινίες και δισκάρια με λεοντοκεφαλές.

Εκτός από τους βασιλικούς τάφους, μια σειρά μακεδονικοί τάφοι βεβαιώνουν πως πλούσιοι ευγενείς εξακολουθούσαν να ζουν στην παλαιά πρωτεύουσα. Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση παρουσιάζεται μια κάμψη, όμως η πόλη εξακολουθεί να υπάρχει, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από λείψανα οικιών και από τάφους. Φαίνεται όμως πως κάποια μετατόπιση προς την πεδιάδα, που άρχισε ίσως παλιότερα, συνεχίζεται σ’αυτή τη φάση, όπως μαρτυρούν ερείπια κτισμάτων, αλλά προπάντων τα θεμέλια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής που αποκαλύφθηκε πρόσφατα. Για τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας δεν γνωρίζουμε τίποτα. Όμως από γραπτή μαρτυρία του 14ου αιώνα μαθαίνουμε την ύπαρξη του χωριού Παλατίτσια, όπου τον 16ο αιώνα χτίζεται η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, που σώζει ως σήμερα την πλουσιότερη τοιχογράφησή της.

Είναι βέβαιο πως η συνέχισή της και η συστηματική μελέτη των ευρημάτων, θα μας επιτρέψουν να σχηματίσουμε μια πολύ πιο καθαρή και προπάντων πιο ασφαλή εικόνα για το τμήμα αυτό του ελληνισμού, που από τον 4ο αι. και ύστερα πρωταγωνίστησε στην ιστορική πορεία του και κατόρθωσε να απλώσει την ελληνική παιδεία και την ελληνική γλώσσα σε όρια σχεδόν οικουμενικά.

Η αρχαιολογική έρευνα της περιοχής έχει δώσει ως τώρα άφθονο υλικό τόσο για τη γνώση του πολιτισμού των Μακεδόνων όσο και για την κατανόηση της ιστορικής τους φυσιογνωμίας. Είναι βέβαιο πως η συνέχισή της και η συστηματική μελέτη των ευρημάτων, θα μας επιτρέψουν να σχηματίσουμε μια πολύ πιο καθαρή και προπάντων πιο ασφαλή εικόνα για το τμήμα αυτό του ελληνισμού, που από τον 4ο αι. και ύστερα πρωταγωνίστησε στην ιστορική πορεία του και κατόρθωσε να απλώσει την ελληνική παιδεία και την ελληνική γλώσσα σε όρια σχεδόν οικουμενικά. Και θ’αποτελούσε αληθινά ιστορικό παράδοξο, που δεν έχει το όμοιό του, αν δεχόμασταν πως οι συντελεστές αυτού του παγκόσμιου εξελληνισμού ήταν ένας λαός «βάρβαρος» που υποχρεώθηκε από τους ηγεμόνες του να αποβάλει τον εθνικό του χαρακτήρα, ν’αλλάξει τα ονόματά του, να δεχτεί μια ξένη θρησκεία, να ξεχάσει τη γλώσσα του για να μεταμορφωθεί σε φορέα ενός ξένου ανώτερου πολιτισμού. Πέρα από τις όποιες επιστημονικές λεπτομέρειες των σοφών, υπάρχει, πιστεύω, η ουσιαστική αντιμετώπιση της ιστορίας που δεν είναι εύκολο να εγκλωβισθεί ούτε στην προφορά ενός γράμματος ούτε στον σχολαστικισμό των γραμματικών.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ‘’ Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός Νεότητος’’ , Μάρτιος 1992

Amphipolis.gr | Ο Θουκυδίδης, ο τρωικός πόλεμος και η έννοια του μύθου

Γράφει ο Θανάσης Μπαντές

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα ομηρικά έπη κινούνται περισσότερο στο μύθο παρά στην ιστορική πραγματικότητα. Κι αυτό είναι απολύτως εύλογο, αφού η έννοια έπος, εξ’ ορισμού, εμπεριέχει την υπερβολή: «έπος: ποιητική σύνθεση μακρόπνοης έμπνευσης και μεγάλης έκτασης με διαπλεκόμενες ιστορίες, που εξυμνεί με θριαμβολογική, εγκωμιαστική και συχνά εξωραϊστική διάθεση γνωστά κατορθώματα ηρώων, θεών και ηγεμόνων». (Από το λεξικό του Μπαμπινιώτη).

Το έπος αποσκοπεί στην τέρψη. Το έπος αφορά την ψυχαγωγική δυναμική της ομήγυρης που τρέφεται με μύθους. Δεν υπάρχει τίποτε πιο εκτονωτικό, πιο εξισορροπητικό, πιο εξυψωτικό και ταυτόχρονα πιο καταπραϋντικό από τον ομαδικό μύθο. Γι’ αυτό οι ραψωδοί συνδέονται με τα πανηγύρια. Γιατί τα πανηγύρια συνδέονται με το ξέφρενο, δηλαδή με τη συναισθηματική απελευθέρωση. Ο μύθος είναι η πύλη αυτού του μηχανισμού. Είναι η μυσταγωγία της ομαδικότητας, που λειτουργεί σχεδόν ενορατικά, σαν παραίσθηση από κοινού, σαν συμμετοχικό ξεπέρασμα του εαυτού, σαν άνευ όρων παράδοση, σαν συλλογική – στα όρια του μεταφυσικού – εμπειρία.

Κι αυτό ακριβώς είναι η φυγή. Μιλάμε για τη φυγή της ατομικότητας, που θέλει, έστω για λίγο, να ενωθεί με τους άλλους. Κι όσο πιο ζωντανά αναπαρίσταται ο μύθος, τόσο πιο αληθινός είναι. Η αλήθεια του μύθου δεν είναι παρά το μέτρο έντασης της φυγής. Στόχος του μύθου η στιγμιαία απώλεια της συνείδησης που διαχέεται μέσα στις συνειδήσεις των φανταστικών άλλων που διαμορφώνουν την εξέλιξή του. Κι από εδώ ξεκινά η διάπλαση. Γιατί η ταύτιση και η αποστροφή που μοιραία γεννάται, ως συναισθηματική συμμετοχή, δεν είναι η ασύνειδη επαναφορά του εαυτού που υπογείως καλείται να πάρει θέση, αλλά η επιβολή του μύθου που εξαναγκάζει το κοινό να ενταχθεί στο διαδραματιζόμενο γίγνεσθαι.

Οι συγκρούσεις της φαντασιακής κοσμογονίας γίνονται υπόθεση προσωπική, αφού, με το ξεπέρασμα του εαυτού, όλα είναι  προσωπικά, μετατρέποντας το μύθο σε βιωματική συνθήκη. Το βίωμα του μύθου είναι η μεγαλύτερη συναισθηματική είσπραξη, που μόνο ως ταύτιση μπορεί να ερμηνευτεί και που αποκτά ολοφάνερες παιδαγωγικές διαστάσεις, μετουσιώνοντας το φαντασιακό σε ρυθμιστικό παράγοντα συμπεριφοράς με τη διάπλαση των επιθυμιών κατά τα προβαλλόμενα πρότυπα. Γι’ αυτό τα ομηρικά έπη αποτέλεσαν την πιο αξιόπιστη εκπαιδευτική ύλη στην αρχαία Αθήνα. Γι” αυτό εξακολουθούν να έχουν περίοπτη θέση και στα σημερινά σχολεία. Γιατί καθιστούν σαφές ότι το καλό ταυτίζεται με την ανδρεία, τη φιλοπατρία κτλ και ότι το λάθος ταυτίζεται με τη δειλία, τον εγωισμό κτλ. Μπροστά σ’ αυτή την οπτική η αλήθεια έχει ελάχιστη σημασία.

Αν όμως ο μύθος ταυτίζεται με την τέχνη, η αλήθεια ταυτίζεται με την επιστήμη. Κι αν η ιστορία είναι η αναζήτηση της αλήθειας για τα γεγονότα του παρελθόντος τότε δεν έχει άλλη επιλογή από να αποκτήσει επιστημονικές διαστάσεις, που μόνο μεθοδολογικά μπορούν να εξασφαλιστούν. Κι εδώ ακριβώς ξεκινά ο ρόλος του Θουκυδίδη: «Ο Θουκυδίδης ο Αθηναίος έγραψε την ιστορία του πολέμου των Πελοποννησίων και των Αθηναίων, πώς πολέμησαν μεταξύ τους, αρχίζοντας να γράφει αμέσως μόλις ξέσπασε, γιατί προέβλεψε και πως μεγάλες διαστάσεις θα πάρει και πιο αξιόλογος απ’ όλους τους προηγούμενους θα είναι». (Βιβλίο πρώτο, παράγραφος ένα, σε μετάφραση του Α. Γεωργοπαπαδάκου). 

Ο Θουκυδίδης προφανώς πέρασε τα πρώτα εφτά χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου στην Αθήνα και γνώριζε τα γεγονότα από πρώτο χέρι, έχοντας ακούσει τους λόγους του Περικλή και τις συζητήσεις για την Πύλο και τη Μυτιλήνη. Όταν το 424 π.Χ εξορίστηκε για 20 χρόνια λόγω της απώλειας της Αμφίπολης, κατέφυγε στα κτήματά του στη Θράκη κι αφιερώθηκε στη συγγραφή της ιστορίας του πολέμου καθορίζοντας για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα τις βασικές αρχές της επιστημονικής ιστοριογραφίας:

«Τις πράξεις που στη διάρκεια του πολέμου έγιναν, δεν έκρινα σωστό να τις γράψω βασισμένος στις πληροφορίες του πρώτου τυχόντα ούτε όπως εγώ νόμιζα, αλλά αφού ερεύνησα με κάθε δυνατή ακρίβεια για την καθεμιά, τόσο για κείνες που ο ίδιος ήμουν παρών όσο και για κείνες που μάθαινα από άλλους. Και η εξακρίβωση γινόταν δύσκολα, γιατί οι αυτόπτες μάρτυρες δεν έλεγαν τα ίδια για το ίδιο περιστατικό, αλλά καθένας ανάλογα με τη συμπάθειά του για τη μια ή την άλλη παράταξη ή καταπώς θυμόταν. Κι όσο στο να ακούει κανείς την αφήγησή μου, επειδή λείπει απ’ αυτήν το μυθικό, ίσως θα φανεί λιγότερο ευχάριστη. Όσοι όμως θα θελήσουν να γνωρίσουν με ακρίβεια αυτά που έγιναν κι εκείνα που, σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση, θα γίνουν κάποτε ξανά τέτοια ή παρόμοια τούτοι να κρίνουν το έργο μου ωφέλιμο θα μου είναι αρκετό. Το έργο έχει γραφτεί πιο πολύ σαν μελέτημα παντοτινό παρά σαν πρόσκαιρο ανάγνωσμα για να τ’ ακούν κάποιοι ευχάριστα». (Βιβλίο πρώτο, παράγραφος 22, μετάφραση Α. Γεωργοπαπαδάκος).

Ο Θουκυδίδης ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι δεν γράφει για τέρψη, αλλά για την αλήθεια.Όμως και πάλι βρισκόμαστε μπροστά στο διδακτικό – παιδαγωγικό στοιχείο που θα ωφελήσει την ανθρωπότητα, αφού, για τον Θουκυδίδη, η ιστορία κινείται από νόμους που την υποχρεώνουν να επαναλαμβάνει «τέτοια ή παρόμοια» και που κινούνται «σύμφωνα με την ανθρώπινη φύση». Κι αυτό ακριβώς ενδιαφέρει τον Θουκυδίδη, η ανθρώπινη φύση. Γιατί η επίσημη καταγραφή της ιστορίας δεν είναι τίποτε άλλο από τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα στα διάφορα ιστορικά ερεθίσματα που όσο περισσότερο τα μελετά κανείς, τόσο περισσότερο διαπιστώνει ότι μοιάζουν.

Ο Θουκυδίδης δεν εμπιστεύεται τα γεγονότα «όπως τα τραγούδησαν οι ποιητές, που τα μεγαλοποίησαν και τα στόλισαν, ή όπως τα εκθέσανε οι λογογράφοι, που περισσότερο ζήτησαν να τέρψουν τους ακροατές τους παρά να τους πουν την αλήθεια….». (βιβλίο πρώτο, παράγραφος 21). Εξάλλου γνωρίζει καλά ότι οι άνθρωποι είναι απολύτως επιρρεπείς στους μύθους: «Υπάρχουν και πολλά άλλα πράγματα, ακόμα και σύγχρονα κι όχι ξεχασμένα από την πολυκαιρία, για τα οποία κι οι άλλοι Έλληνες έχουν γνώμες σφαλερές, όπως λόγου χάρη ότι οι βασιλείς των Λακεδαιμονίων δεν έχουν μία ψήφο ο καθένας, αλλά δύο, κι ότι στο στρατό της Σπάρτης υπάρχει λόχος Πιτανάτης που ποτέ δεν υπήρξε. Τόσο λίγο ταλαιπωρούνται οι πολλοί να αναζητήσουν την αλήθεια και πιο πολύ κλίνουν να δεχτούν τα έτοιμα». (βιβλίο πρώτο, παράγραφος 20).

Τον τρωικό πόλεμο ο Θουκυδίδης τον συγκαταλέγει στην αρχαιολογία. Όταν ο Μίνωας οργάνωσε το ναυτικό και πολέμησε την πειρατεία, καθιστώντας τις θάλασσες ασφαλέστερες, άρχισαν να ακμάζουν τα παράλια. Υπήρχε ευημερία και κάποιοι «πλούσιοι έχτισαν τείχη γύρω από τις πόλεις τους. Γιατί επιθυμώντας τα κέρδη, κι οι φτωχότεροι δέχονταν την εξάρτηση από τους πιο δυνατούς, κι οι δυνατότεροι, διαθέτοντας πλούτο, έκαναν υποτελείς τους τις μικρότερες πόλεις. Βρίσκονταν πια σ’ αυτή την κατάσταση, όταν, αργότερα, έκαμαν την εκστρατεία εναντίον της Τροίας». (βιβλίο πρώτο παράγραφος 8).

Το ιμπεριαλιστικό παιχνίδι της ισχύος ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για να περάσουμε στον τρωικό πόλεμο:

 «Ο Αγαμέμνονας, κατά τη γνώμη μου, κατόρθωσε να συγκεντρώσει τις δυνάμεις για την εκστρατεία εναντίον της Τροίας, κυρίως επειδή ήταν ο πιο δυνατός από τους άλλους ηγεμόνες, κι όχι επειδή οι μνηστήρες της Ελένης, που έγινε αρχηγός τους, είχαν δεσμευτεί με τους όρκους τους οποίους είχαν κάνει στον Τυνδάρεο», και συμπληρώνει: «Αφού παρέλαβε την κληρονομιά αυτή ο Αγαμέμνονας και ταυτόχρονα απέκτησε ναυτικό ισχυρότερο από οποιουδήποτε άλλου, μπόρεσε κατά τη γνώμη μου να κάμει εκστρατεία κι όσοι τον ακολούθησαν, το ‘καμαν περισσότερο από φόβο παρά από φιλοφροσύνη.

Είναι, εξάλλου, φανερό πως αυτός πήρε μέρος στην εκστρατεία έχοντας τα πιο πολλά καράβια κι ότι έδωσε και στους Αρκάδες, όπως αναφέρει ο Όμηρος, αν μπορεί κανείς να βασιστεί στη μαρτυρία του….. Αν, λοιπόν, ο Αγαμέμνονας δεν είχε κάποιο αξιόλογο ναυτικό, δε θα μπορούσε, μια και ήταν στεριανός, να εξουσιάζει νησιά, εκτός από τα κοντινά του, που δεν είναι πολλά. Κι απ’ αυτήν την εκστρατεία πρέπει να συμπεράνει κανείς ποια ήταν η κατάσταση πρωτύτερα». (βιβλίο πρώτο, παράγραφος 9).

Ο Θουκυδίδης, ορίζει από την αρχή τα οικονομικά συμφέροντα ως την κινητήρια δύναμη της ιστορίας. Γι’ αυτό κάνει λόγο για ανθρώπινα πάθη. Γιατί δεν υπάρχουν ούτε θεϊκές παρεμβάσεις, ούτε παιχνίδια της μοίρας, ούτε τυχαία περιστατικά. Μόνο η μάχη της εξουσίας, δηλαδή ο ανθρώπινος παράγοντας. Όμως η απομυθοποίηση του τρωικού πολέμου αφορά και το κομμάτι των καθαυτό πολεμικών επιχειρήσεων: «Κι αν ακόμη θα πρέπει να δώσουμε κι εδώ πίστη στον Όμηρο, ο οποίος, σαν ποιητής, είναι φυσικό να τη μεγαλοποίησε, και πάλι η εκστρατεία αυτή ήταν φανερά κατώτερη από τις σημερινές.

Αναφέρει λοιπόν ο ποιητής πως από τα χίλια διακόσια καράβια που πήραν μέρος στην εκστρατεία, των Βοιωτών είχαν εκατόν είκοσι άντρες το καθένα και του Φιλοκτήτη πενήντα, θέλοντας να δείξει έτσι, κατά τη γνώμη μου, τα πιο μεγάλα και τα πιο μικρά.Οπωσδήποτε στον κατάλογο των καραβιών δεν αναφέρει πλοία άλλου μεγέθους. Ότι, εξάλλου, όλοι οι άντρες ήταν ταυτόχρονα κωπηλάτες και πολεμιστές το μνημονεύει, όταν μιλά για τα καράβια του Φιλοκτήτη. Εδώ λέει ότι όλοι οι κωπηλάτες ήταν και τοξότες. Επιβάτες, εκτός από τους βασιλιάδες και τους σπουδαιότερους αξιωματούχους, δεν είναι πιθανό να βρίσκονταν πολλοί πάνω στα πλοία, μια και επρόκειτο να περάσουν πέλαγος φορτωμένα πολεμικό υλικό κι εξάλλου δεν είχαν κατάστρωμα, αλλά ήταν φτιαγμένα με τον παλιό τρόπο, σαν τα πειρατικά. Αν λοιπόν πάρει κανείς τον μέσο όρο των μεγαλύτερων και των μικρότερων καραβιών, δεν φαίνεται να ήταν πολλοί όσοι έλαβαν μέρος στην εκστρατεία, μια και στάλθηκαν σ’ αυτήν πολεμιστές από ολόκληρη την Ελλάδα. 

Αιτία γι’ αυτό ήταν όχι τόσο η έλλειψη ανθρώπων όσο η έλλειψη χρημάτων. Γιατί από ανεπάρκεια εφοδίων είχαν φέρει λίγο στρατό, τόσο μόνον όσον έλπιζαν ότι θα μπορούσε να συντηρηθεί επιτόπου πολεμώντας. Κι όταν αποβιβάστηκαν και νίκησαν στην πρώτη μάχη (αυτό είναι φανερό, γιατί αλλιώς δε θα μπορούσαν να προστατέψουν με τείχος το στρατόπεδό τους) και τότε δεν φαίνεται να χρησιμοποίησαν όλες τους τις δυνάμεις, αλλά από έλλειψη τροφίμων, επιδόθηκαν στην καλλιέργεια της Χερσονήσου και σε διαρπαγές. Εξ’ αιτίας αυτής της διασποράς των δυνάμεών τους μπόρεσαν οι Τρωαδίτες να αντέξουν δέκα ολόκληρα χρόνια στον πόλεμο, αφού ήταν ισόπαλοι με τις ελληνικές δυνάμεις που κάθε φορά έμεναν στο στρατόπεδο.

Αν, αντίθετα, οι Έλληνες είχαν έρθει έχοντας αποθέματα τροφίμων και αντί να ασχολούνται με τη γεωργία και τη διαρπαγή, πολεμούσαν συνέχεια όλοι μαζί, εύκολα, χάρη στην υπεροχή τους στις μάχες, θα είχαν κυριέψει την πόλη, αφού και διεσπαρμένοι που ήταν και με μέρος μόνο του στρατού τους κάθε φορά διαθέσιμο, άντεχαν. Αν, εξάλλου, είχαν κάνει τακτική πολιορκία, θα κυρίευαν την Τροία σε μικρότερο χρόνο και με λιγότερον κόπο. Αλλά από έλλειψη χρημάτων και τα πριν από τα τρωικά ήταν ασήμαντα, κι αυτά τα ίδια, μόλο που υπήρξαν πιο ξακουστά από τα προηγούμενα, αποδείχνεται από τα πράγματα ότι ήταν κατώτερα από τη φήμη και την παράδοση που, χάρη στους ποιητές, έχει επικρατήσει σήμερα γι’ αυτά». (βιβλίο πρώτο, παράγραφοι 10 – 11).

Όμως, όσο η σαφής γνώση της ιστορικής πορείας – που μόνο η ιστορία ως επιστήμη μπορεί να προσφέρει –  καθίσταται απαραίτητη για τη διαμόρφωση ορθής κρίσης των γεγονότων (δηλαδή της ανθρώπινης συμπεριφοράς όπως εκτυλίσσεται στο πέρασμα των αιώνων), άλλο τόσο διαφωτιστικά λειτουργεί και ο μύθος, που, σε τελική ανάλυση, μετουσιώνοντας τα γεγονότα σε τέχνη – υπό το πρίσμα των δεδομένων υπερβολών – διεισδύει στην ανθρώπινη άβυσσο μετατρέποντάς την σε αντικείμενο ερμηνείας.Βρισκόμαστε δηλαδή μπροστά σε δύο αντικρουόμενους μηχανισμούς, που τελικά συμφιλιώνονται, αφού επί της ουσίας εξυπηρετούν τους ίδιους στόχους.

Ο εντοπισμός των κινήτρων συμπεριφοράς, η έννοια της συλλογικής δράσης, η φιλοδοξία της ατομικότητας, η αναγωγή των γεγονότων στο σήμερα, η απόπειρα πρόγνωσης, ο προβληματισμός, ο εντοπισμός της ενδεχόμενης επανάληψης, η αντίληψη της συνέχειας μέσα στο πέρασμα των αιώνων, ο φανατισμός, το οικονομικό συμφέρον, το παράλογο της βαρβαρότητας κτλ κτλ, με δυο λόγια ο παιδαγωγικός ρόλος της μελέτης του ανθρώπου ως το υποκείμενο της ιστορικής εξέλιξης, αφορά και την ιστορία, ως έννοια επιστημονική, και το μύθο, ως έννοια καλλιτεχνική. Γι’ αυτό και η ιστορική αποκατάσταση του τρωικού πολέμου από το Θουκυδίδη, δεν θα ματαιώσει ποτέ τη μυθοπλαστική απόδοση του Ομήρου, αλλά θα συμπλέουν αιώνια στο ίδιο αντιθετικό και ταυτόχρονα ενωτικό κουβάρι.

Το πρόβλημα ξεκινά όταν χάνονται τα όρια κι όταν ο μύθος παρουσιάζεται ως γεγονός αλλοιώνοντας σκοπίμως την ιστορική αλήθεια. Όταν δηλαδή η ιστορία πλάθεται αυθαίρετα μετατρεπόμενη από μηχανισμός αναζήτησης της αλήθειας σε προπαγανδιστικό εργαλείο εξυπηρέτησης συμφερόντων. Όμως εδώ δε μιλάμε για μύθο. Εδώ μιλάμε για καιροσκοπισμό, κι αυτό είναι μια τελείως διαφορετική ιστορία.

Ο δούρειος ίππος (δούρειος=ξύλινος) στην ελληνική μυθολογία είναι κατασκευή εμπνευσμένη από τον Οδυσσέα, ένα ξύλινο άλογο-κρύπτη. Σκοπός του Οδυσσέα ήταν να παραπλανηθούν οι Τρώες και να το εκλάβουν ως δώρο και ως δείγμα καλής θελήσεως και ειρήνης από τους Αχαιούς.

«ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΙΣΤΟΡΙΑ» μετάφρασηΑ. Γεωργοπαπαδάκου εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ   Ά έκδοση 1985

http://mythagogia.blogspot.gr/2015/06/blog-post_14.html

theancientwebgreece.wordpress.com

Amphipolis.gr | Η μάχη της Ισσού (333 π.Χ)

Ο Μέγας Αλέξανδρος ενώ βρισκόταν στον Μαλλό, έμαθε ότι ο Δαρείος στρατοπεδεύει με όλο του το στράτευμα στους Σώχους. Η περιοχή αυτή ανήκει στην Ασσυρία και απέχει από τις ασσυριακές πύλες περίπου δύο σταθμούς. Συγκέντρωσε λοιπόν τους εταίρους και τους ανακοίνωσε τα νέα για το Δαρείο και τη στρατιά του. Αυτοί πάλι τον προέτρεψαν να ξεκινήσει χωρίς καθυστέρηση. Τους επαίνεσε και διέλυσε τη σύσκεψη. Την επόμενη μέρα, ξεκίνησε να συναντήσει τον Δαρείο και τους Πέρσες. Μέσα σε δύο μέρες από τη στιγμή που πέρασε τις πύλες, στρατοπέδευσε κοντά στην πόλη Μυρίανδρο. Μέσα στη νύχτα ξέσπασε καταιγίδα με βροχή και δυνατό άνεμο και ο Αλέξανδρος αναγκάστηκε να μείνει στο στρατόπεδο.

Από την άλλη, ο Δαρείος με τη στρατιά του κέρδιζε χρόνο. Είχε επιλέξει μία ανοιχτή ασσυριακή πεδιάδα, που χωρούσε τη μεγάλη στρατιά του και ήταν κατάλληλη για ελιγμούς του ιππικού. Ο Αμύντας, ο γιος του Αντιόχου, που είχε αυτομολήσει από τον Αλέξανδρο του συνέστησε να μην εγκαταλείψει την περιοχή, που ήταν τόσο ευρύχωρη για το στράτευμα και τα εφόδια των Περσών. Έμεινε λοιπόν εκεί ο Δαρείος. Εν τω μεταξύ καθώς ο Αλέξανδρος καθυστέρησε πολύ στην Ταρσό, λόγω ασθένειας και στους Σόλους, όπου θυσίαζε κι έκανε παρελάσεις χάνοντας πολύτιμο χρόνο πολεμώντας τους ορεσίβιους Κίλικες, ο Δαρείος άλλαξε γνώμη. Εξάλλου, ήταν έτοιμος να πιστέψει ότι του ήταν πιο ευχάριστο. Του ξεσήκωσαν και τα μυαλά οι αυλοκόλακες και πίστεψε ότι ο Αλέξανδρος δε θέλει πλέον να προχωρήσει, αλλά δίστασε μόλις έμαθε ότι αυτός πλησιάζει. Τον ξεσήκωναν όλοι από όλες τις πλευρές λέγοντάς του ότι θα καταπατήσει με το ιππικό την μακεδονική στρατιά. Ωστόσο ο Αμύντας επέμενε ότι ο Αλέξανδρος θα φτάσει οπουδήποτε μάθει ότι βρίσκεται ο Δαρείος και τον προέτρεπε να περιμένει εκεί. Πείστηκε όμως από τις χειρότερες εκτιμήσεις, επειδή εκείνη τη στιγμή του ήταν πιο ευχάριστες. Ίσως κάποια θεϊκή  δύναμη τον οδήγησε σ’ εκείνη την πεδιάδα, διότι ούτε το ιππικό τον ωφέλησε ιδιαίτερα, ούτε το πλήθος των στρατιωτών του, και ο Αλέξανδρος και η στρατιά του νίκησαν εύκολα. Εξάλλου, ήταν μοιραίο να χάσουν οι Πέρσες την ηγεμονία της Ασίας από τους Μακεδόνες, όπως οι Μήδοι την είχαν χάσει από τους Πέρσες κι πιο πριν οι Ασσύριοι από τους Μήδους. O Δαρείος πέρασε το βουνό που βρίσκεται κοντά στις λεγόμενες Αμανικές πύλες, προχώρησε προς την Ισσό και χωρίς να γίνει αντιληπτός, βρέθηκε στα νώτα του Αλέξανδρου. Μπήκε στην Ισσό, όπου σκότωσε με φρικτά βασανιστήρια τους άρρωστους Μακεδόνες που είχαν παραμείνει εκεί. Την επόμενη μέρα, προχώρησε προς τον ποταμό Πίναρο. Όταν ο Αλέξανδρος άκουσε ότι ο Δαρείος βρίσκεται πίσω του, δε θεώρησε αξιόπιστη την είδηση.

Έβαλε λοιπόν σε τριακόντορο (πλοίο με τριάντα κουπιά) μερικούς συντρόφους και τους έστειλε στην Ισσό, για να ελέγξουν επί τόπου αν η είδηση είναι αληθινή. Αυτοί έμαθαν πολύ εύκολα ότι οι Πέρσες βρίσκονται εκεί όπου η θάλασσα σχημάτιζε κόλπο. Έστειλαν μήνυμα στον Αλέξανδρο ότι κρατά στο χέρι τον Δαρείο. Αυτός πάλι κάλεσε σε σύσκεψη τους στρατηγούς, τους ίλαρχους και τους διοικητές των συμμάχων και τους παρότρυνε να έχουν θάρρος, καθώς ήδη οι προηγούμενες μάχες είχαν καλό αποτέλεσμα και οι Μακεδόνες θα πολεμούσαν ως νικητές εναντίον ηττημένων. Ακόμη τους είπε ότι η θεϊκή δύναμη είναι ο καλύτερος στρατηγός τους, αφού έβαλε στο μυαλό του Δαρείου να πάρει τα στρατεύματά του από την ανοιχτή πεδιάδα και να τα στριμώξει στο στενό πέρασμα που ήταν ότι έπρεπε για την ανάπτυξη της φάλαγγας και ο αριθμός των Περσών δε θα τους βοηθούσε στη μάχη, διότι η φυσική τους κατάσταση και το ηθικό τους σθένος δεν ήταν ανάλογα με αυτόν. Ο Αλέξανδρος πρόσθεσε ακόμα, ότι οι Μακεδόνες που από παλιά ασκούνταν στις πολεμικές τέχνες με πολλούς κινδύνους και ήταν άνθρωποι ελεύθεροι, θα πολεμήσουν εναντίον των Περσών και των Μήδων που από παλιά ζούσαν ιδιαίτερα τρυφηλή ζωή και ήταν δούλοι. Και όσοι Έλληνες θα πολεμήσουν εναντίον Ελλήνων, δε θα το κάνουν για τους ίδιους λόγους· αυτοί που θα πολεμήσουν στο πλευρό του Δαρείου, θα διακινδυνεύσουν τη ζωή τους μόνο για τα χρήματα, ενώ αυτοί που θα πολεμήσουν με τους Μακεδόνες θα υπερασπιστούν εθελοντικά την Ελλάδα. Όσον αφορά στους βαρβάρους, οι Θράκες, οι Παίονες, οι Ιλλυριοί και οι Αγριάνες, τα πιο γερά και αξιόμαχα έθνη της Ευρώπης, θα αντιταχθούν στους λιγότερο εξασκημένους και πιο μαλθακούς λαούς της Ασίας.

Alexander_the_GreatΤέλος, ο ίδιος ο Αλέξανδρος θα ήταν επικεφαλής απέναντι στον Δαρείο. Τους εξηγούσε ότι αυτά ήταν τα πλεονεκτήματά τους στη μάχη και τους έλεγε ότι τα έπαθλα τους σ’ αυτόν τον αγώνα θα είναι μεγάλα. Διότι δεν επρόκειτο να νικήσουν τους σατράπες του Δαρείου, το ιππικό που παρατάχθηκε στον Γρανικό και τους είκοσι χιλιάδες ξένους μισθοφόρους αλλά το άνθος των Περσών, των Μήδων και όλων των άλλων εθνών που υπόδουλα στους Μήδους και τους Πέρσες κατοικούν την Ασία και τον ίδιο τον μεγάλο βασιλιά παρόντα. Και μετά από αυτή τη μάχη, το μόνο πράγμα που θα τους έμενε, θα ήταν η κυριαρχία ολόκληρης της Ασίας και το τέλος των περισσότερων κόπων τους. Εκτός από αυτά, τους θύμιζε την αίγλη των κοινών κατορθωμάτων τους κι ακόμα, αν υπήρχε κάποιο σπουδαίο προσωπικό κατόρθωμα, το θύμιζε κι αυτό, μαζί μ’ αυτόν που το έκανε. Περιέγραψε με μετριοφροσύνη τι είχε κάνει ο ίδιος στις μάχες. Λένε ακόμη ότι τους θύμισε τον Ξενοφώντα και τους Μυρίους του, αν και δεν υπήρχαν ομοιότητες ούτε στον αριθμό, ούτε στις άλλες προετοιμασίες· οι Μύριοι δεν είχαν ιππικό, ούτε θεσσαλικό, ούτε βοιωτικό, ούτε μακεδονικό, ούτε πελοποννησιακό ή θρακικό, ούτε τοξότες ή σφενδονιστές, εκτός από λίγους Ροδίτες και Κρητικούς που κι αυτούς τους οργάνωσε πρόχειρα ο Ξενοφώντας μέσα στον κίνδυνο. Κι όμως γλίτωσαν από το μεγάλο βασιλιά κι όλο του τον στρατό στη Βαβυλώνα, νίκησαν όλους τους λαούς που τους έφραζαν το δρόμο κι έφτασαν στον Εύξεινο Πόντο. Τους είπε ακόμη κι όσα άλλα ταιριάζει να λέει ένας γενναίος ηγεμόνας σε γενναίους άνδρες για να τους δώσει θάρρος πριν από τη μάχη. Αυτοί τον περικύκλωσαν, του έσφιξαν το χέρι και τον παρότρυναν να ξεκινήσει αμέσως.

O Αλέξανδρος παράγγειλε στους στρατιώτες να δειπνήσουν· κατόπιν έστειλε προπομπούς στις πύλες λίγους ιππείς και τοξότες για να ελέγξουν από πριν τον δρόμο που οδηγούσε πίσω στις πύλες. Κατά τη διάρκεια της νύχτας επιτέθηκε αμέσως στις πύλες με όλο του το στρατό. Γύρω στα μεσάνυχτα κατείχε όλα τα περάσματα. Την υπόλοιπη νύχτα ξεκούρασε τη στρατιά του εκεί, πάνω στις πέτρες, τοποθετώντας προσεχτικά εξωτερικές φρουρές. Με το χάραμα, κατηφόρισε από τις πύλες στον δρόμο. Όπου ο δρόμος ήταν στενός, τους οδηγούσε παραταγμένους σε στενή γραμμή, όπου όμως άνοιγε παρέτασσε το στράτευμα σε φάλαγγα, τοποθετώντας τα τάγματα των οπλιτών το ένα μετά το άλλο, μέχρι να συναντήσουν στα δεξιά το βουνό και στ’ αριστερά τη θάλασσα. Το ιππικό είχε από πριν τοποθετηθεί μετά το πεζικό. Μόλις έφτασαν σε ανοιχτό χώρο, παρέταξαν τη στρατιά για μάχη. Στη δεξιά πτέρυγα κοντά στο βουνό παρέταξε το άγημα του πεζικού και τους υπασπιστές, με αρχηγό τον Νικάνορα, το γιο του Παρμενίωνα, δίπλα τους το τάγμα του Κοίνου και μετά το τάγμα του Περδίκκα. Αριστερά, τοποθέτησε πρώτα το τάγμα του Αμύντα, κατόπιν του Πτολεμαίου και μετά του Μελέαγρου. Ο Κρατερός ορίστηκε αρχηγός του πεζικού της αριστερής πλευράς και ο Παρμενίων ολόκληρου του κέρατος. Πήρε μάλιστα την εντολή να μην απομακρυνθεί από τη θάλασσα, για να μην περικυκλωθούν από τους βαρβάρους, που θα τους υπερφαλάγγιζαν έτσι με το μεγάλο αριθμό τους. αρχή.

Η μάχη της Ισσού- πίνακας του Altdorfer 1529 πνακοθήκη ΜονάχουΗ μάχη 

Μόλις ο Δαρείος έμαθε ότι ο Αλέξανδρος πλησιάζει και είναι έτοιμος να δώσει μάχη, πέρασε τριάντα χιλιάδες περίπου ιππείς και είκοσι χιλιάδες περίπου ψιλούς στην απέναντι όχθη του ποταμού Πίναρου, για να παρατάξει με ηρεμία τον υπόλοιπο στρατό του. Τοποθέτησε μπροστά από τους οπλίτες τους τριάντα χιλιάδες περίπου Έλληνες μισθοφόρους, απέναντι από τη μακεδονική φάλαγγα. Δίπλα τους σε κάθε πλευρά, τριάντα χιλιάδες περίπου από τους επονομαζόμενους Κάρδακκες, που ήταν επίσης οπλίτες. Τόσους χωρούσε η περιοχή, αν παρατάσσονταν σε φάλαγγα. Στην αριστερή του πλευρά, κοντά στο βουνό, απέναντι από τη δεξιά πλευρά του Αλέξανδρου, τοποθέτησε γύρω στους είκοσι χιλιάδες. Μερικοί απ’ αυτούς, κινήθηκαν προς τα νώτα της στρατιάς του Αλέξανδρου. Το βουνό στο οποίο παρατάχτηκαν σχημάτιζε σ’ ένα σημείο κοιλότητα, σαν θαλάσσιο κόλπο· έπειτα, σχημάτιζε μία καμπύλη, που έσπρωχνε τους παραταγμένους στους πρόποδες, πίσω από τη δεξιά παράταξη του Αλέξανδρου. Οι υπόλοιποι ψιλοί και οπλίτες παρατάχτηκαν κατά έθνη, πίσω από τους Έλληνες μισθοφόρους και τους παραταγμένους κατά φάλαγγα βαρβάρους, σε τέτοιο βάθος, ώστε να είναι άχρηστοι. Λέγεται ότι όλη η στρατιά του Δαρείου αποτελούνταν από εξακόσιες χιλιάδες μάχιμους άνδρες.

Ο Αλέξανδρος βλέποντας ότι λίγο πιο μπροστά η περιοχή πλάταινε τοποθέτησε σε σειρά το ιππικό των επονομαζόμενων εταίρων Θεσσαλών και των Μακεδόνων. Αυτούς τους κράτησε κοντά του στη δεξιά παράταξη, ενώ έστειλε τους Πελοποννήσιους και του υπόλοιπους συμμάχους αριστερά στον Παρμενίωνα.

Όταν ο Δαρείος παρέταξε τη φάλαγγά του, έδωσε το σύνθημα να γυρίσουν πίσω οι ιππείς που είχαν τοποθετηθεί μπροστά στο ποτάμι, για να καλύψει τους ελιγμούς της στρατιάς του. Τους περισσότερους απ’ αυτούς, τους τοποθέτησε στο δεξιό κέρας, κοντά στη θάλασσα, όπου η περιοχή ήταν καταλληλότερη για το ιππικό. Ένα άλλο μέρος τους το οδήγησε αριστερά, κοντά στο βουνό. Εκεί όμως, φάνηκε ότι θα ήταν άχρηστοι, εξαιτίας της στενότητας του χώρου. Διέταξε λοιπόν πολλούς απ’ αυτούς να έρθουν με τα άλογά τους στη δεξιά παράταξη. Ο ίδιος ο Δαρείος βρισκόταν στη μέση της παράταξης, όπως προστάζει ο νόμος για τους Πέρσες βασιλείς. Ο Ξενοφών, ο γιος του Γρύλλου, είχε αναφέρει το λόγο αυτής της τοποθέτησης.

Εν τω μεταξύ, ο Αλέξανδρος παρατήρησε ότι σχεδόν όλο το περσικό ιππικό μετακινούνταν προς τα αριστερά του, κοντά στη θάλασσα. Εκεί όμως είχε παρατάξει μόνο τους Πελοποννήσιους και το υπόλοιπο συμμαχικό ιππικό. Έστειλε λοιπόν γρήγορα στ’ αριστερά τους Θεσσαλούς ιππείς, διατάζοντάς τους να μην περάσουν μπροστά από την παράταξη, για να μη φανερωθεί η μετακίνησή τους στους εχθρούς, αλλά να κινηθούν κρυφά πίσω από τη φάλαγγα. Τοποθέτησε μπροστά στους ιππείς στα δεξιά τους προδρόμους, με αρχηγό τον Πρωτόμαχο και τους Παίονες, με αρχηγό τον Αρίστωνα. Μπροστά από τους πεζούς, έβαλε τους τοξότες, με αρχηγό τον Αντίοχο. Παρέταξε ακόμη τους Αγριάνες με αρχηγό τον Άτταλο και μερικούς ιππείς σε γωνία, κοντά στο βουνό που βρισκόταν πίσω του. Έτσι, στο δεξιό τμήμα της η φάλαγγα χωριζόταν σε δύο τμήματα, το ένα από τα οποία έβλεπε προς το Δαρείο και το κύριο σώμα των Περσών, πέρα από το ποτάμι και το άλλο προς τους παραταγμένους στο βουνό, απέναντι από τα νώτα τους. Στ’ αριστερά, μπροστά από το πεζικό, τοποθετήθηκαν οι Κρητικοί και οι Θράκες τοξότες με αρχηγό το Σιτάλκη και μπροστά του το αριστερό τμήμα του ιππικού. Οι ξένοι μισθοφόροι τοποθετήθηκαν πίσω απ’ όλους. Επειδή όμως ο Αλέξανδρος έκρινε ότι η φάλαγγα στα δεξιά ήταν αραιή και οι Πέρσες έδειχναν κατά πολύ να την ξεπερνούν, διέταξε δύο ίλες των εταίρων να φύγουν από το μέσο και να κινηθούν κρυφά προς τα δεξιά. Αυτές ήταν η Ανθεμουσία με ίλαρχο τον Περοίδα, το γιο του Μενεσθέα και η επονομαζόμενη Λευγαία, με ίλαρχο τον Παντόρδανο, το γιο του Κλέανδρου. Τους τοξότες, μερικούς Αγριάνες και Έλληνες μισθοφόρους τους οδήγησε μπροστά από το δεξιό τμήμα και προεξέτεινε τη φάλαγγα μέχρι το κέρας των Περσών. Οι Πέρσες που είχαν τοποθετηθεί στο βουνό δεν επιχείρησαν κάθοδο· ο Αλέξανδρος διέταξε τους Αγριάνες και λίγους τοξότες να κάνουν έφοδο εναντίον τους. Τους ανάγκασαν εύκολα να εγκαταλείψουν τους πρόποδες και να καταφύγουν στο βουνό. Ο Αλέξανδρος έκρινε λοιπόν ότι έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τους εκεί τοποθετημένους για να συμπληρώσει τη φάλαγγα. Σ’ αυτό το σημείο, έκρινε ότι του αρκούν τριακόσιοι ιππείς.

μάχη της Ισσού - χάρτης παράταξης δυνάμεων - πηγή /www.emersonkent.com

Αφού τους τοποθέτησε έτσι, ο Αλέξανδρος διέταξε τη φάλαγγα να προχωρά για κάποιο χρονικό διάστημα με μικρές στάσεις·  η πορεία τους έμοιαζε πολύ με περίπατο. Μόλις οι βάρβαροι ταχτοποιήθηκαν στις αρχικές τους θέσεις, ο Δαρείος δεν προχώρησε περισσότερο. Παρέμεινε στις όχθες του ποταμού, που ήταν σε πολλά σημεία απόκρημνες, χτίζοντας χαράκωμα στα σημεία που φαίνονταν πιο ευπρόσβλητα σε έφοδο. Το γεγονός αυτό έδειξε στον Αλέξανδρο και την ακολουθία του ότι ο Δαρείος είχε την ψυχολογία ηττημένου. Όταν τα δυο στρατόπεδα είχαν ήδη πλησιάσει, ο Αλέξανδρος έφιππος περιέτρεχε την παράταξη, παρακινώντας τους άνδρες του να φανούν γενναίοι. Καλούσε με εγκώμια ανάλογα όχι μόνο τους αρχηγούς αλλά και τους λοχαγούς και τους ίλαρχους αλλά και όσους ξένους μισθοφόρους ήταν γνωστότεροι εξαιτίας κάποιου αξιώματος ή κάποιου ανδραγαθήματος. Από παντού, του κραύγαζαν να μην καθυστερεί, αλλά να επιτεθεί στους εχθρούς. Αυτός εξακολουθούσε να τους οδηγεί σε παράταξη, κατ’ αρχήν βαδίζοντας, αν και έβλεπε ήδη το στρατό του Δαρείου. Αυτό, για να μη διασαλευτεί η τάξη στη φάλαγγα και οδηγηθεί σε διάλυση, περπατώντας γρηγορότερα. Μόλις έφτασαν σε απόσταση βολής, πρώτα η δεξιά παράταξη με επικεφαλής τον ίδιο τον Αλέξανδρο μπήκε γρήγορα στο ποτάμι. Σκοπός ήταν να αιφνιδιαστούν οι Πέρσες με την ταχύτητα της επίθεσης να περιοριστούν οι απώλειες από τα περσικά βέλη και να επιταχυνθεί η μάχη σώμα με σώμα. Τα πράγματα έγιναν όπως τα φαντάστηκε ο Αλέξανδρος. Μόλις άρχισε η μάχη σώμα με σώμα, το αριστερό τμήμα του περσικού στρατεύματος τράπηκε σε φυγή. Σ’ αυτό το σημείο, πέτυχαν λαμπρή νίκη ο Αλέξανδρος και η ακολουθία του. Οι Έλληνες μισθοφόροι όμως που πολεμούσαν με τον Δαρείο, επιτέθηκαν στη Μακεδονική φάλαγγα, της οποίας η δεξιά παράταξη είχε αρχίσει να σκορπίζει. Διότι ο Αλέξανδρος με τη βιασύνη του να μπει στο ποτάμι και να ξεκινήσει τη μάχη εκ του συστάδην, έσπρωχνε ήδη τους Πέρσες που ήταν παραταγμένοι σ’ αυτό το σημείο. Το μέσο της παράταξής του όμως δεν μπορούσε να προχωρήσει τόσο γρήγορα· σε πολλά σημεία μάλιστα έπεφτε στις απόκρημνες όχθες και δεν είχε τη δυνατότητα να κρατήσει την αρχική τάξη. Οι Έλληνες μισθοφόροι λοιπόν χτύπησαν τη φάλαγγα στο σημείο που είδαν ότι έχει χάσει περισσότερο τη συνοχή της. Εκεί παίζονταν πολλά πράγματα· οι μισθοφόροι προσπαθούσαν να ξανασπρώξουν τους Μακεδόνες στο ποτάμι και να κρατήσουν τη νίκη, που ήδη πετούσε μακριά τους· οι Μακεδόνες πάλι δεν ήθελαν να προδώσουν τη διαφαινόμενη επιτυχία του Αλέξανδρου και να καταστρέψουν τη φήμη της φάλαγγας, που μέχρι τότε φημολογούνταν ως ανίκητη. Κατόπιν ξύπνησε ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους Μακεδόνες και τους νότιους Έλληνες. Τότε σκοτώθηκε ο Πτολεμαίος, ο γιος του Σέλευκου, πολεμώντας γενναία και περίπου εκατόν ογδόντα επιφανείς Μακεδόνες.

Εν τω μεταξύ τα τάγματα της δεξιάς παράταξης είδαν ότι οι Πέρσες, που βρίσκονταν απέναντί τους, τρέπονταν ήδη σε φυγή. Στράφηκαν λοιπόν εναντίον των ξένων μισθοφόρων του Δαρείου, εκεί όπου το τμήμα της φάλαγγας δεχόταν ισχυρή πίεση· τους απώθησαν από το ποτάμι και, υπερφαλαγγίζοντας τα τμήματα του περσικού στρατεύματος που είχε διασπαστεί, επιτέθηκαν από τα πλάγια και κατάσφαξαν τους μισθοφόρους. Οι Πέρσες ιππείς που βρίσκονταν απέναντι από τους Θεσσαλούς δεν κράτησαν τις θέσεις τους πέρα από το ποτάμι, αλλά το πέρασαν και επιτέθηκαν με παλικαριά στους Θεσσαλούς. Εκεί, έγινε πολύ σκληρή ιππομαχία· οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή, μόνο όταν κατάλαβαν ότι ο Δαρείος έφευγε και οι μισοί είχαν διασκορπιστεί εντελώς και κατασφαγεί από τη φάλαγγα. Τότε πια, έγινε φανερό ότι όλοι τράπηκαν σε φυγή. Κατά την υποχώρηση τα άλογα των Περσών υπέφεραν από τους βαριά οπλισμένους αναβάτες τους· και οι ίδιοι οι ιππείς όμως, καθώς ήταν πολλοί και υποχωρούσαν άτακτα και φοβισμένα μέσα από στενά περάσματα, καταπατούνταν μεταξύ τους και πάθαιναν έτσι μεγαλύτερη ζημιά από αυτή που τους προκαλούσαν οι εχθροί. Οι Θεσσαλοί τους κατεδίωκαν με γενναιότητα· έτσι, κατά την υποχώρηση σκοτώθηκαν τόσοι ιππείς όσοι και πεζοί.

Ο Δαρείος μόλις είδε ότι η αριστερή παράταξη πανικοβλήθηκε με την εμφάνιση του Αλέξανδρου και αποκόπηκε από την υπόλοιπη παράταξη, έφυγε με τους πρώτους, έτσι όπως ήταν πάνω στο άρμα. Όσο διέτρεχε ομαλό έδαφος κατά τη φυγή του, ήταν ασφαλής πάνω στο άρμα· μόλις όμως έφτασε σε φαράγγι και σε δύσβατη περιοχή, πέταξε τον κάνδυ (μανδύα) και την ασπίδα του, παράτησε το τόξο μέσα στο άρμα, το εγκατέλειψε εκεί και συνέχισε έφιππος τη φυγή του. Το ότι δεν πιάστηκε αιχμάλωτος από τον Αλέξανδρο, οφείλεται στο ότι έπεσε γρήγορα η νύχτα. Ο Αλέξανδρος όσο κρατούσε το φως, τον κυνηγούσε με όλες του τις δυνάμεις· όταν όμως σκοτείνιασε και δεν μπορούσε να δει μπροστά του, γύρισε πάλι στο στρατόπεδο. Όμως πήρε το άρμα του Δαρείου και, μαζί μ’ αυτό, την ασπίδα, τον κάνδυ και το τόξο. Από την άλλη, καθυστέρησε την καταδίωξη, διότι μόλις είδε το πρώτο ρήγμα στη φάλαγγα, γύρισε πίσω και δεν ξεκίνησε παρά αφού είδε ότι οι ξένοι μισθοφόροι και το ιππικό διώχνονταν από το ποτάμι. Από τους Πέρσες, σκοτώθηκαν ο Αρσάμης, ο  Ρεομίθρης και ο Ατιζύης, αρχηγοί του ιππικού στο Γρανικό· ακόμη, ο Σαυάκης, σατράπης της Αιγύπτου και ο Βουβάκης, Πέρσης αξιωματούχος. Από τους υπόλοιπους σκοτώθηκαν εκατό χιλιάδες περίπου πεζοί και περισσότεροι από δέκα χιλιάδες ιππείς. Λέει μάλιστα ο Πτολεμαίος, ο γιος του Λάγου, που ακολουθούσε τότε τον Αλέξανδρο, ότι οι διώκτες του Δαρείου συνάντησαν ένα φαράγγι και το πέρασαν πατώντας πάνω στα πτώματα. Το στρατόπεδο του Δαρείου καταλήφθηκε αμέσως με έφοδο και αιχμαλωτίστηκαν η μητέρα του, η γυναίκα του, που ήταν και αδελφή του, ο μικρός γιος του, δύο κόρες του και λίγες ευγενείς Περσίδες της ακολουθίας. Διότι οι άλλοι Πέρσες είχαν στείλει τις γυναίκες τους και τα υπάρχοντά τους στη Δαμασκό. Και ο Δαρείος όμως είχε στείλει στη Δαμασκό τα περισσότερα χρήματα του και ότι άλλο παίρνει μαζί του ένας βασιλιάς, για να ζει πλουσιοπάροχα στις εκστρατείες του. Έτσι στο στρατόπεδο δε βρέθηκαν παραπάνω από τρεις χιλιάδες τάλαντα. Τα χρήματα που βρίσκονταν στη Δαμασκό τα πήρε λίγο μετά ο Παρμενίων, που πήγε εκεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Έτσι τέλειωσε αυτή η μάχη, τον μήνα Μαιμακτηριώνα, όταν στην Αθήνα ήταν επώνυμος άρχων ο Νικοκράτης.

Η επόμενη μέρα

Την επόμενη μέρα, ο Αλέξανδρος παρά τον τραυματισμό του στο μηρό από ξίφος, επισκέφτηκε τους πληγωμένους και αφού συγκέντρωσε κήδεψε μεγαλόπρεπα τους νεκρούς, παρατάσσοντας όλη τη φάλαγγα με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο που την οδηγούσε στον πόλεμο. Αυτούς που διαπίστωσε προσωπικά ότι διέπρεψαν στη μάχη, η που υπήρχε ομοφωνία για τα κατορθώματα τους, τους τίμησε με τα λόγια του και με δωρεές ανάλογες με την αξία τους. Όρισε σατράπη της Κιλικίας τον Βάλακρο, τον γιο του Νικάνορα, έναν από τους βασιλικούς σωματοφύλακες. Στη θέση του, στους σωματοφύλακες, τοποθέτησε το Μένητα, το γιο του Διονύσιου. Αρχηγό του τάγματος του Πτολεμαίου, του γιου του Σέλευκου, που σκοτώθηκε στη μάχη, όρισε τον Πολυπέρχοντα, το γιο του Σιμμία. Στους κατοίκους των Σόλων, από τον φόρο που είχε επιβάλει, χάρισε τα πενήντα τάλαντα που δεν του είχαν δώσει ακόμα και επέστρεψε τους ομήρους.

Η οικογένεια του Δαρείου ενώπιον του Αλεξάνδρου - πίνακας του Paolo Veronese 1570Φρόντισε ακόμη τη μητέρα, τη γυναίκα και τα παιδιά του Δαρείου. Μερικοί από αυτούς που έγραψαν την ιστορία του Αλέξανδρου λένε ότι την ίδια τη νύχτα που γύρισε από την καταδίωξη του Δαρείου, κατευθύνθηκε προς τη σκηνή του Δαρείου, που επρόκειτο να χρησιμοποιήσει ο ίδιος. Εκεί κοντά λοιπόν άκουσε γυναικεία κλάματα και ανάλογο θόρυβο· ρώτησε να μάθει ποιες είναι αυτές οι γυναίκες και για ποιο λόγο είχαν καταλύσει τόσο κοντά. Κάποιος του απάντησε: «Βασιλιά, είναι η μάνα, η γυναίκα και τα παιδιά του Δαρείου. Έμαθαν ότι έχεις το τόξο του και τον βασιλικό κάνδυ κι ότι έρχεται πίσω η ασπίδα του και θρηνούν, επειδή νομίζουν πως ο Δαρείος πέθανε». Όταν άκουσε αυτά ο Αλέξανδρος, έστειλε έναν εταίρο, τον Λεοννάτο, με την εντολή να τους πει ότι ο Δαρείος ζει και ότι στη φυγή του παράτησε τα όπλα και τον κάνδυ πάνω στο άρμα κι ότι μόνο αυτά τα αντικείμενα κατέχει ο Αλέξανδρος. Ο Λεοννάτος πήγε στη σκηνή, είπε τι συνέβη με το Δαρείο και ακόμη ότι ο Αλέξανδρος θα τους αποδώσει όλες τις βασιλικές τιμές και θα τις προσφωνεί βασίλισσες· αυτό διότι δεν πολεμά προσωπικά κατά του Δαρείου, αλλά σύμφωνα με τους νόμους για την κυριαρχία της Ασίας. Αυτά λένε ο Πτολεμαίος και ο Αριστόβουλος. Λέγεται ακόμη και κάτι άλλο· την επόμενη μέρα, ο ίδιος ο Αλέξανδρος μπήκε στη σκηνή, έχοντας μόνη συντροφιά τον εταίρο Ηφαιστίωνα. Η μάνα του Δαρείου δεν κατάλαβε ποιος από τους δύο είναι ο βασιλιάς, διότι ήταν ντυμένοι με τον ίδιο τρόπο. Προχώρησε λοιπόν και προσκύνησε τον Ηφαιστίωνα, που της φάνηκε πιο μεγαλοπρεπής. Ο Ηφαιστίωνας όμως έκανε πίσω και κάποιος από το περιβάλλον της έδειξε τον Αλέξανδρο λέγοντάς της ποιος είναι. Αυτή ντράπηκε για το λάθος της και υποχώρησε. Τότε ο Αλέξανδρος της είπε ότι δεν κάνει λάθος, διότι κι εκείνος είναι Αλέξανδρος. Εγώ αναφέρω απλά το γεγονός, ούτε ως αληθινό ούτε όμως και ως εντελώς ψεύτικο. Αλλά αν έγιναν έτσι τα πράγματα, επαινώ τον Αλέξανδρο που λυπήθηκε τις γυναίκες και έδειξε τέτοια εμπιστοσύνη και εκτίμηση στο φίλο του. Μπορεί όμως απλά οι συγγραφείς να έκριναν ότι ο Αλέξανδρος μπορούσε να μιλήσει και να συμπεριφερθεί έτσι. Ακόμη κι αν είναι έτσι τα πράγματα και πάλι τον επαινώ.

O Δαρείος ξέφυγε μέσα στη νύχτα, με λίγους από την ακολουθία του. Ξόδεψε την ημέρα στο να συγκεντρώσει τους Πέρσες και τους ξένους μισθοφόρους που σώθηκαν από τη μάχη. Μάζεψε γύρω στους τέσσερις χιλιάδες και μ’ αυτούς κινήθηκε γρήγορα προς την πόλη Θάψακο και τον ποταμό Ευφράτη. Βιαζόταν να βάλει το ποτάμι ανάμεσα στον εαυτό του και στον Αλέξανδρο. Ο Αμύντας, ο γιος του Αντιόχου, ο Θυμώνδας, ο γιος του Μέντορα, ο Αριστομήδης από τις Φερές, ο Βιάνορας από την Ακαρνανία, όλοι αυτόμολοι, μαζί με τους στρατιώτες τους (οκτώ χιλιάδες άνθρωποι περίπου έτσι όπως ήταν παρατεταγμένοι, κατέβηκαν από τα βουνά και έφτασαν στην Τρίπολη της Φοινίκης. Εκεί από τα πλοία με τα οποία έφτασαν από τη Λέσβο και είχαν τώρα τραβηχτεί στη στεριά, άρπαξαν όσα πίστευαν ότι αρκούσαν για τη μεταφορά τους. Τα έριξαν στο νερό, έκαψαν τα υπόλοιπα στους ναύσταθμους, για να μη διευκολύνουν την καταδίωξή τους και κατέφυγαν στην Κύπρο και, από κει, στην Αίγυπτο. Εκεί λίγο αργότερα, κάτι σκάρωσε ο Αμύντας και τον σκότωσαν οι ντόπιοι. Ο Φαρνάβαζος και ο Αυτοφραδάτης περίμεναν από πριν στη Χίο. Τοποθέτησαν φρουρά στο νησί, έστειλαν μερικά πλοία στην Κω και στην Αλικαρνασσό και οι ίδιοι με τα εκατό πιο καλοτάξιδα πήγαν στη Σίφνο. Εκεί, πήγε και τους βρήκε ο βασιλιάς της Σπάρτης, ο Άγης, πάνω σε μία τριήρη. Του ζήτησε χρήματα για να κάνει πόλεμο και απαίτησε να του στείλουν στην Πελοπόννησο όσο περισσότερο στρατό και ναυτικό μπορούσαν. Εκείνη τη στιγμή, τους ήρθε η είδηση για τη μάχη στην Ισσό. Έμειναν έκπληκτοι από την αναγγελία. Ο Φαρνάβαζος με δώδεκα τριήρεις και χίλιους πεντακόσιους ξένους μισθοφόρους πήγε στη Χίο, διότι φοβόταν μήπως με την αναγγελία της ήττας επαναστατήσουν οι Χιώτες. Ο Άγης πήρε από τον Αυτοφραδάτη τριάντα ασημένια τάλαντα και δέκα τριήρεις. Ανέθεσε στον Ιππία να τις οδηγήσει στον αδελφό του, τον Αγησίλαο, στο Ταίναρο. Τον διέταξε να πει στον Αγησίλαο να δώσει στους ναύτες ολόκληρο τον μισθό τους και να πάει το συντομότερο δυνατό στην Κρήτη, για να διευθετήσει τα πράγματα εκεί. Αυτός παρέμεινε κατ’ αρχήν στα νησιά και αργότερα πήγε στον Αυτοφραδάτη στην Αλικαρνασσό. Ο Αλέξανδρος όρισε σατράπη της κοίλης Συρίας τον Μένωνα, τον γιο του Κερδίμμα και του έδωσε για φρουρά της χώρας το συμμαχικό ιππικό. Ο ίδιος πήγε στη Φοινίκη. Στο δρόμο τον συνάντησε ο Στράτωνας, ο γιος του Γηροστράτου, του βασιλιά των Αραδίων και της γειτονικής τους περιοχής. Ο Γηρόστρατος ακολουθούσε τον πλου του Αυτοφραδάτη, όπως και οι άλλοι βασιλείς των Κυπρίων και των Φοινίκων. Ο Στράτωνας όμως, όταν συνάντησε τον Αλέξανδρο, τον στεφάνωσε με χρυσό στεφάνι και του παρέδωσε το νησί της Αράδου, την πλούσια και ευτυχισμένη πόλη Μάραθο, χτισμένη στη στεριά απέναντι από την Άραδο, τη Σιγώνα, την πόλη Μαριάμμη και τις υπόλοιπες περιοχές που διοικούσε.

Πηγές

1. http://www.hellinon.net/

2. Αρριανός «Αλεξάνδρου Ανάβασις βιβλίο Β’» απόδοση στα νεοελληνικά από το βιβλίο “Οι Έλληνες” των εκδόσεων Οδυσσέα Χατζόπουλου.

http://chilonas.com/2013/02/17/%CE%B7-%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CF%83%CF%83%CE%BF%CF%8D-333-%CF%80-%CF%87/

Amphipolis.gr | Εξιχνιάζοντας το Έγκλημα στην Αρχαία Αμφίπολη

Στυγερό έγκλημα στην Αρχαία Αμφίπολη! Πέντε κορμιά βουτηγμένα στο αίμα και ένας ύποπτος συνθέτουν το παζλ των αποτρόπαιων δολοφονιών. Όμως τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται ή όπως οι αληθινοί δράστες θα ήθελαν να φανεί…  

Τα άψυχα κορμιά φέρουν πάνω τους τα στοιχεία που «μαρτυρούν» τους αυτουργούς. Αυτός που αναλαμβάνει να ξετυλίξει το νήμα της υπόθεσης δεν είναι άλλος από τον Αλέξανδρο τον Αθηναίο…  Ο ήρωας του Θάνου Κονδύλη στην δεύτερη του περιπέτεια καθηλώνει τον αναγνώστη μέχρι και την τελευταία σελίδα. Με τις κινήσεις του σπάει την ομερτά της βίλας και αποκαλύπτει μια πολύκροτη υπόθεση που οι δολοφονίες αποτελούσαν την κορυφή του παγόβουνου. Ο συγγραφέας του «Έγκλημα στην Αρχαία Αμφίπολη» Θάνος Κονδύλης «ανακρίνεται» από το Πινάκιο για το νέο του συνταρακτικό βιβλίο και απαντά με ευθύτητα στα ερωτήματα που του θέτουμε. Απολαύστε την συνέντευξη που ακολουθεί αλλά να διαβάσετε και το βιβλίο το οποίο θα σας κερδίσει από την πρώτη στιγμή… «Τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται και τίποτα δεν είναι πιο σκληρό από την αλήθεια». «Έγκλημα στην Αρχαία Αμφίπολη», ένα βιβλίο που δουλεύατε πολύ καιρό.  Γιατί το έργο σας αυτό έχετε αποσπάσει πολλές θετικές κριτικές και απόψεις. Θεωρείτε πως είναι από τις αιχμές του δόρατος της συγγραφικής σας πορείας;

«Είναι από τα πιο σημαντικά βιβλία μου με ιστορικό περιεχόμενο. Μου χρειάστηκε έρευνα τριών μηνών στις βιβλιοθήκες και περίπου επτά μήνες για να το ολοκληρώσω. Η ιστορία της αρχαίας Ελλάδας σε κάθε επίπεδο περνάει μέσα σε αυτές τις σελίδες. Λοιπόν όχι τυχαία έχει ασχοληθεί το κοινό που αγαπάει την ελληνική ιστορία και τα ποιοτικά αναγνώσματα. Πιστεύω ότι έλειπε ένα τέτοιο βιβλίο από την ελληνική αγορά του μυθιστορήματος και γι΄ αυτό το έγραψα».

Είναι η δεύτερη περιπέτεια του Αλεξάνδρου του Αθηναίου,  γιατί λοιπόν η δράση αυτή την φορά μεταφέρθηκε και εκτυλίχθηκε στην Αρχαία Αμφίπολη;

«Το ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΦΙΠΟΛΗ είναι η δεύτερη περιπέτεια του Αλεξάνδρου Αθηναίου, δικαστή που τώρα καταφτάνει στην Αμφίπολη, αποικία των Αθηναίων στη Μακεδονία τον 5ο αιώνα π. Χ. Η πόλη αυτή δεν ήταν καθόλου τυχαία για την Αθήνα. Ουσιαστικά ήταν μια, κατά το δυνατόν, πόλη – αντίγραφο της μητρόπολης και άρα ισάξιά της. Με αυτό το μυθιστόρημα, πλην των άλλων, θέλω να δείξω στον αναγνώστη την ιμπεριαλιστική πολιτική της μεγάλης δύναμης της αρχαιότητας, της Αθήνας, η οποία εν πολλοίς δρούσε στον αρχαίο κόσμο όπως σήμερα η Αμερική. Δεν είχα καλύτερη επιλογή από την αρχαία Αμφίπολη. Πάντα πίστευα ότι το παρελθόν μπορεί να μας διδάξει πολλαπλά και γι΄ αυτό επέλεξα την Αμφίπολη για κέντρο του μυθιστορήματος μου».

 «Μια στο τόσο οι άρχοντες δεν είναι κακό να ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο. Να αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του. Πιστεύω μάλιστα πως αυτό είναι επιτακτικό…» Αυτό συμβαίνει στην δικιά μας σύγχρονη πολιτική κοινωνία;

«Μάλλον όχι. Οι άρχοντες, όποιοι και να είναι αυτοί, σήμερα ασχολούνται ελάχιστα με τον κόσμο. Εκτός κι αν είναι περίοδος εκλογών οπότε και επαιτούν την ψήφο του τάζοντας «λαγούς με πετραχήλια» όπως λέει η παροιμία. Αντίθετα με την αρχαία Ελλάδα όπου οι πολιτικοί κυκλοφορούσαν ανάμεσα στο λαό, ήταν ένας πολίτης ανάμεσα στους πολίτες, τίποτε περισσότερο και τίποτα λιγότερο».

«Η κοπέλα έφυγε αφήνοντας πίσω της ένα χαμόγελο που υποσχόταν πολλά. Ξαναγύρισα κατά τη θάλασσα. Έκλεισα τα μάτια μου και αφέθηκα να ακούω το κάλεσμα». Γυναίκα και θάλασσα σε ένα ενσταντανέ… Εκείνη την στιγμή κυρίευσαν τον Αλέξανδρο τον Αθηναίο και τα δύο δημιουργώντας του «πύρινες σκέψεις». Τελικά η πυρ, η γυνή και η θάλασσα είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής μας;

«Για το πυρ και τη θάλασσα δεν ξέρω. Αναπόφευκτα όμως – και προσωπικώς θα έλεγα, ειδικά για τις γυναίκες… ΕΥΤΥΧΩΣ που υπάρχουν ανάμεσά μας! Για σκεφτείτε, τι θα ήταν μια ζωή χωρίς το θηλυκό; Τίποτα. Ο κόσμος δεν θα προχωρούσε. Η ζωή του άντρα εξαρτάται από τη γυναίκα πολλαπλώς, και δεν εννοώ μόνον ερωτικά. Το θήλυ είναι ουσιαστικά η πεμπτουσία της ύπαρξης αυτού του κόσμου, από κάθε άποψη.  Εδώ θα πω και κάτι άλλο. Μην ξεχνάτε ότι πριν από αυτό που ονομάζουμε «ιστορικοί χρόνοι», η γυναικά, η μορφή της, ήταν η κυρίαρχη σε όλο τον κόσμο. Ειδικά στην προϊστορική εποχή ήταν και ο μοναδικός «Θεός» που τιμώνταν από τους ανθρώπους. Η μετάβαση των κοινωνιών σε ένα νέο επίπεδο κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρονών έφερε την πλήρη ανατροπή με κυρίαρχους πλέον τους άρρενες, ακόμα και σε επίπεδο… θεών, ότι και να σημαίνει αυτό!».

«Αν ήταν νησί θα έλεγα ότι βρισκόμουν στα νησιά των Μακάρων, όπου πηγαίνουν οι ψυχές των ενάρετων ανθρώπων και των «όλβιων ηρώων»…που λέει και ο ποιητής Ησίοδος. Εμείς πια σήμερα έχουμε ξεχάσει με την ζωή που κάνουμε να αναζητούμε αυτά τα νησιά;

«Δυστυχώς οι σημερινοί άνθρωποι δεν ασχολούνται με ιδέες αλλά μόνο με πράγματα. Με άλλα λόγια δεν τους ενδιαφέρει το ιδεατό και το ιδανικό παρά μόνον αυτό που βλέπουν τα μάτια τους και αυτό που πιάνουν τα χέρια τους. Πιστεύω ότι αυτό είναι ο μεγαλύτερος υποβιβασμός του πολιτισμού μας σε σχέση με τον πολιτισμό που είχε αναπτύξει η αρχαία Ελλάδα και ο οποίος σε μεγάλο βαθμό στηριζόταν στις ιδέες, στον μη υλικό κόσμο, αλλά χωρίς να υποβιβάζεται και ο κόσμος των πραγμάτων και των αισθήσεων. Θεωρώ ότι τότε υπήρχε μια ισορροπία που σήμερα έχει χαθεί».

«Οι τοκογλύφοι είναι οι χειρότεροι εχθροί του πολίτη και της δημοκρατίας σε συλλογικό επίπεδο», είπε ο Αλέξανδρος ο Αθηναίος αναφερόμενος στον Χρύσανθο. Αλήθεια τι θα έλεγε αν ζούσε σήμερα που ολόκληρος ο πλανήτης είναι δέσμιος μιας παρέας τοκογλύφων;

«Απλά θα επιβεβαίωνε στωικά την άποψή του. Σε γενικές γραμμές ο κόσμος της αρχαίας Ελλάδας δεν διέφερε και πολύ από το σημερινό κόσμο. Ο Αλέξανδρος ήταν ένας πραγματιστής της εποχής του. Είχε τα μάτια του ανοιχτά και λόγω επαγγέλματος αφουγκραζόταν περισσότερο από τον καθένα την εποχή του. Λοιπόν δεν νομίζω ότι θα αισθανόταν και ιδιαίτερη έκπληξη αν ζούσε σήμερα».

Θα μπορούσε ο Αεροπαγίτης να κρατήσει τα στοιχεία που του εμφανίστηκαν στην αρχή και να έκλεινε την υπόθεση σε βάρος του Χρύσανθου. Ωστόσο έκανε διεξοδικές έρευνες και κομμάτι – κομμάτι συμπλήρωσε το παζλ της πολλαπλής δολοφονίας. Ο ρόλος του δικαστή αποδεικνύεται σημαντικός για την ζωή των ανθρώπων όπως αντίστοιχα του γιατρού. Η πίστη στην απονομή της δικαιοσύνης οπλίζει με υπομονή και πίστη τους ανθρώπους μέχρι τις ημέρες μας;

«Νομίζω, αυτά τα δυο στοιχεία αποτελούν καταφύγιο κάθε ανθρώπου που πιστεύει στο θείον και στο ότι η δικαιοσύνη είναι τελική μια έκφρασή του. Ειδικά στις μέρες μας που η ανομία είναι σχεδόν καθεστώς, η δικαιοσύνη αποτελεί πραγματικά πυλώνα σταθερότητας της κοινωνίας μας».

Πόσο σημαντικές ήταν οι γνωματεύσεις του ιατροδικαστή στη διαλεύκανση του εγκλήματος;

«Η ιατρική ήταν από τις σπουδαιότερες επιστήμες που άνθισαν στη χώρα μας ήδη από την αρχαιότητα. Λοιπόν δεν θα μπορούσα να μην την αναφέρω. Μαζί και η φιλοσοφία και τα μαθηματικά. ΣτοΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΦΙΠΟΛΗ η ιατρική και ο εκπρόσωπός της, ο φίλος του δικαστή Αλεξάνδρου όντως κατέχουν σημαντική θέση».

Ένα πρόσωπο του «πάτου» της κοινωνίας ήταν αυτό του οποίου η μαρτυρία ουσιαστικά διασταύρωσε της εικασίες του Αεροπαγίτη. Αυτό δείχνει πως πρέπει να σεβόμαστε όποιον είναι δίπλα μας όσο «ψηλά» και «χαμηλά» και αν είναι;

«Η μαρτυρία αυτού του προσώπου ήταν όντως βοηθητική. Αλλά σε τίποτα δεν θα μπορούσε να βοηθήσει από μόνη της τον Αλέξανδρο. Ουσιαστικά ένα νόημα και μια ιδέα που περνώ στο κείμενο είναι ότι η λογική έχει πολλές πτυχές και ο συνδυασμός τους και μόνον αυτός οδηγεί στην λύση ή αν θέλετε στη λύτρωση».

«Θυμήθηκα το ρητό που αποδίδεται στον γνωστό Χείλωνα τον Λακεδαιμόνιο, τα «Μηδέν Άγαν»…» Η υπερβολή βλάπτει ωστόσο δεν φαίνεται από την ιστορία μας αλλά και από το DNA μας πως είμαστε λαός που δεν έχει καθόλου μέτρο;

«Πολύ σωστά. Και αυτό είναι ένα από τα βασικά νοήματα της ιστορίας που θα διαβάσετε. Η υπερβολή πάντα βλάπτει – ακόμα και στο επίπεδο της αγάπης – και ποτέ δεν ωφελεί. Δυστυχώς οι Έλληνες είμαστε, θεωρώ, λαός της υπερβολής και πολλές φορές πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε πράγματα που υπερβαίνουν τις δυνάμεις μας».

Ο Κτησιφώντας ο αρχιτέκτων είναι το «κλειδί» του παρελθόντος με το σήμερα;]

«Πολύ σωστά. Σε αυτό ειδικά το μέρος του βιβλίου θα διαβάσει ο αναγνώστης τη μυθιστορηματική εκδοχή για το πώς ενδεχομένως ξεκίνησε η οικοδόμηση του σημερινού τύμβου στην Αμφίπολη και θα λάβει πληροφορίες για τον τρόπο που οι αρχαίοι τιμούσαν τους νεκρούς τους. Θα εκπλαγεί ευχάριστα»! 

Γιατί κάποιος να επιλέξει το συγκεκριμένο βιβλίο τώρα το καλοκαίρι ανάμεσα στους δεκάδες τίτλους που κυκλοφορούν;

«Το ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΜΦΙΠΟΛΗ είναι ένα βιβλίο που αποπνέει Ελλάδα από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα. Γιατί κάποιος να επιλέξει ένα βιβλίο που είναι άσχετο με την όμορφη Ελλάδα μας; Γιατί κάποιος να μην διαβάσει ένα καλό ιστορικό μυθιστόρημα που πέρα από την τέρψη να μην μάθει και πέντε πράγματα για την ιστορία της όμορφης χώρα μας; Τούτο είναι ένα βιβλίο που μας δίνει όλα αυτά και πολλά περισσότερα. Αγωνία, απαντήσεις σε ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση, για τον τρόπο σκέψεις των προγόνων μας, για την ίδια τη ζωή».

Τέλος, «Έγκλημα στην Αρχαία Αμφίπολη» ποια είναι η δικιά σας άποψη πάνω στις ανακαλύψεις που έγιναν πέρυσι και αν πιστεύετε πως η Αμφίπολη είναι σημαντικό κοίτασμα του πολιτισμού και της αρχαίας Ιστορίας και γιατί;

«Πράγματι η Αρχαία Αμφίπολη είναι ένα κοίτασμα πολιτισμού για όλη την Ελλάδα και τον κόσμο γενικότερα. Προσωπική μου άποψη είναι ότι έχουμε πολλά ακόμα να δούμε και να μάθουμε από τον τύμβο της Αμφίπολης. Επίσης πιστεύω ότι χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά από τους προγόνους μας, εξού και τα υπολείμματα από πέντε σκελετούς. Αλλά ας έχουμε λίγη υπομονή, μέχρι να έρθουν οι επίσημες ανακοινώσεις από τους αρχαιολόγους σχετικά με τον τύμβο, οπότε κι θα λυθούν πολλές απορίες μας».


Λίγα λόγια για το βιβλίο

432 π.Χ. Ο Αλέξανδρος ο Αθηναίος, αριστοκράτης και ανώτατος δικαστικός, μεταβαίνει στην Αμφίπολη με εντολή να ελέγξει τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος της νέας αποικίας των Αθηναίων στη Μακεδονία.

Κάποια μέρα δέχεται πρόσκληση από έναν φίλο του να παραστεί σε διήμερο συμπόσιο σε μια τεράστια βίλα έξω από την πόλη. Εκεί θα γνωρίσει πολλούς ανθρώπους και μια όμορφη δούλα, την Ευμορφία, που θα τον ερωτευτεί. Για δυο μέρες θα αφεθεί στη διασκέδαση και στον έρωτα, όμως την επομένη θα τον ξυπνήσουν ουρλιαχτά απελπισίας και κραυγές πόνου. Θα σπεύσει και θα βρεθεί μπροστά στα πτώματα κάποιων συνδαιτυμόνων του. Αμέσως θα ξεκινήσει εντατικές έρευνες και ανακρίσεις.

Πολύ γρήγορα θα συνειδητοποιήσει ότι αρκετοί είχαν σοβαρότατα κίνητρα για να διαπράξουν φόνο και να επωφεληθούν με διάφορους τρόπους. Αυτό όμως που ο Αλέξανδρος δεν υποπτεύεται είναι ότι ο δολοφόνος τον παρακολουθεί συνεχώς και, παραδόξως, οδηγεί τα βήματά του. Προς τα πού άραγε; Στον θάνατό του;

Η αρχαία Αμφίπολη ξαναζεί μέσα στις σελίδες αυτής της ιστορίας μυστηρίου και έρωτα με καταιγιστικούς ρυθμούς δράσης και απρόβλεπτες εξελίξεις.

 

Δύο λόγια και από τον συγγραφέα

«Το βιβλίο τούτο κυριολεκτικά αναπνέει στους ρυθμούς και τους ήχους της αρχαίας Ελλάδας. Στις σελίδες του αναδύεται από το παρελθόν η Αρχαία Αμφίπολη τυλιγμένη στην αχλή του μυστηρίου που έπλεξα ως μυθιστοριογράφος, θέλοντας έτσι με τον δικό μου τρόπο να αναβιώσω την ιστορία της και να την παρουσιάσω στον σύγχρονο Έλληνα αναγνώστη ως μία θαυμαστή ψηφίδα του αρχαίου ελληνικού κόσμου»

«Το βιβλίο τούτο κυριολεκτικά αναπνέει στους ρυθμούς και τους ήχους της αρχαίας Ελλάδας. Στις σελίδες του αναδύεται από το παρελθόν η Αρχαία Αμφίπολη τυλιγμένη στην αχλή του μυστηρίου που έπλεξα ως μυθιστοριογράφος, θέλοντας έτσι με τον δικό μου τρόπο να αναβιώσω την ιστορία της και να την παρουσιάσω στον σύγχρονο Έλληνα αναγνώστη ως μία θαυμαστή ψηφίδα του αρχαίου ελληνικού κόσμου»

Συνέντευξη στον Λευτέρη Χ. Θεοδωρακόπουλο και στο Πινάκιο

Amphipolis.gr | Αμφίπολη: Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας

Αμφίπολη: Ξετυλίγοντας το κουβάρι της ιστορίας

Μια πόλη της βόρειας Ελλάδας με πλούσια ιστορία και υπόβαθρο μονοπώλησε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης το 2014 με μια τεράστια ανακάλυψη… και έναν τάφο που ψάχνει τον ένοικό του.

Η Αμφίπολη εκτός από μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, αποτέλεσε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους ένα ιδιαίτερο αστικό κέντρο της περιοχής, ήταν έδρα της διοικητικής περιφέρειας “Μακεδόνων Πρώτης” καθώς και έδρα επισκόπου κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους.

Τα πρώτα ευρήματα που συνδέουν την Αμφίπολη με τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους και την καθιστούν ένα αξιόλογο θρησκευτικό κέντρο της εποχής, έφερε στο φως με τις ανασκαφές του, το 1961, ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης.

 

“Αλλ’ όμως το πλέον αξιόλογον κτήριον ήτο ναός παλαιοχριστιανικών χρόνων, αποκαλυφθείς εις την θέσιν ‘Μπεζεστένι’ και εντός του αγρού του Ιωσήφ Ευθυμιάδη, ανατολικώς της αποκαλυφθείσης εν έτει 1961 κιονοστοιχίας. Έκπληξιν προκαλεί το γεγονός ότι τέσσαρες παλαιοχριστιανικαί βασιλικαί είχον οικοδομηθεί εις τόσον μικράν απόστασιν η μία από της άλλης. Της Βασιλικής Δ μικρόν μόνον μέρος απεκαλύφθη, ήτοι η ανατολική πλευρά εξωτερικώς και μέρος μόνον της βορείας και της νοτίας πλευράς της. Διεπιστώθη ότι πρόκειται περί τρικλίτου βασιλικής πλάτους 19,85 και διαμέτρου κόγχης 6,75 μ. Η νότια πλευρά απεκαλύφθη επί μήκους 14,38 μ. η δε βόρεια επί μήκους 11,20 μ. Οι εξωτερικοί τοίχοι της βασιλικής έχουν πάχος 0,80 μ. – 0,85 μ., ο τοίχος της κόγχης 1 μέτρον και ο στυλοβάτης 0,78 μ. Διεπιστώθη διά δοκιμαστικής τάφρου γενόμενης εις το κεντρικόν κλίτος, ότι η βασιλική είχε πλακόστρωτον δάπεδον…”, αναφέρει ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης στα «Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, στο απόσπασμα του έτους 1964 με θέμα: «Ανασκαφαί και έρευναι εις Αμφίπολη».

Γραπτές μαρτυρίες αποκαλύπτουν πως αποτέλεσε σημείο στάσης του Απόστολου Παύλου, που πηγαίνοντας για τη Θεσσαλονίκη, πέρασε από την Αμφίπολη και κήρυξε τον Χριστιανισμό στην περιοχή. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ, γύρω στο 50 μ.Χ., ο Απόστολος Παύλος κατά την πορεία του από τους Φιλίππους στη Θεσσαλονίκη, πέρασε από την Αμφίπολη. Σύμφωνα μάλιστα με προφορικές μαρτυρίες, ο Απόστολος Παύλος το έτος 49 μ.Χ., μαζί με τους τρεις συνοδούς του τον Σίλα τον Τιμόθεο και τον Λουκά καθώς πήγαινε από τους Φιλίππους στην Αμφίπολη, σταμάτησε στο χωριό Ροδολίβος της Αμφίπολης, μετά το αποκαλυπτικό όραμα που είδε ένα βράδυ όταν βρισκόταν στην Τρωάδα, στην ασιατική πλευρά του Ελλήσποντου, εκεί που ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη της Τροίας.

Σύμφωνα με το όραμα, όπως αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη στο βιβλίο των Πράξεων των Αγίων Αποστόλων, που έγραψε ο ευαγγελιστής Λουκάς, ιατρός και συνεργάτης του Αποστόλου Παύλου αναφέρεται συγκεκριμένα: και στον Παύλο φάνηκε κατά τη νύχτα ένα όραμα “Ένας άνδρας Μακεδόνας στεκόταν όρθιος, παρακαλώντας τον και λέγοντας: Διάβα στη Μακεδονία και βοήθησέ μας”.

Η χριστιανική Αμφίπολη βρίσκεται στον ίδιο αρχαιολογικό χώρο στην θέση της αρχαίας ακρόπολης. Με το τέλος του αρχαίου κόσμου, η μεταφορά της πρωτεύουσας του ρωμαϊκού κράτους στην Κωνσταντινούπολη και η καθιέρωση του Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του, ευνόησαν μια νέα περίοδο άνθισης της Αμφίπολης ως τόπο χριστιανικού προσκυνήματος.

“Κατά την έρευναν ταύτην ανευρέθησαν τμήματα θωρακίων με απλήν διακόσμησιν σταυρών και διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη ήτοι τμήματα κιόνων και κιοκράνων με διακόσμησιν φύλλων μαλακής ακάνθης και σταυρού εις το μέσον. Εις τα χώματα της επιχώσεως περισυνελέγησαν ψηφίδες και τμήματα εκ της καταστραφείσης μωσαϊκής διακοσμήσεως των τοιχών της βασιλικής” αναφέρει στα απομνημονεύματά του, ο αρχαιολόγος Δημήτρης Λαζαρίδης.

Κατά τον 6ο μεταχριστιανικό αιώνα στη θέση των ειδωλολατρικών ιερών της αρχαίας ακρόπολης, υψώνονταν πλέον οι μνημειακοί ναοί της νέας θρησκείας. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν τέσσερις τρίκλιτες βασιλικές του 5ου και 6ου αιώνα μ.Χ. με θαυμάσια ψηφιδωτά δάπεδα. Το εντυπωσιακότερο βυζαντινό μνημείο του χώρου είναι ο περίκεντρος εξαγωνικός ναός του 6ου αιώνα, ένας από τους λίγους παλαιοχριστιανικούς περίκεντρους ναούς στον ελλαδικό χώρο. Την ακμή της πόλης στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους βεβαιώνουν και άλλα ευρήματα, όπως επιγραφές, ανάγλυφα, επιτύμβιες στήλες, αγγεία, νομίσματα και έργα μικροτεχνίας. Στην περιοχή ανακαλύφθηκαν μιλιάρια (miliaria), οδοδείκτες, στους οποίους σημειώνεται η απόσταση σε μίλια από τον προηγούμενο σταθμό της οδού. Σε αυτούς αναγράφονταν επίσης το όνομα του κατασκευαστή της Εγνατίας και αργότερα των ανακαινιστών της.

Παρά τη συρρίκνωσή της σε σχέση με την αρχαία πόλη, η Αμφίπολη των παλαιοχριστιανικών χρόνων εκτεινόταν και εκτός των οχυρωματικών της τειχών. Το μέγεθος και η λαμπρότητα των θρησκευτικών κτιρίων μαρτυρούν το δυναμισμό της παλαιοχριστιανικής πόλης.

Ο λοιμός, του 6ου αιώνα και οι μετακινήσεις Σλαβικών πληθυσμών στην συνέχεια, οδήγησαν στη σταδιακή υποβάθμιση της πόλης και τελικά επέφεραν την διάλυσή της ως αστικού κέντρου. Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Σταυρούλα Δαδάκη, παρατηρείται καταστροφή των μνημείων της και συρρίκνωση της πόλης, φαινόμενο που εντοπίζεται σε όλα τα παλαιοχριστιανικά αστικά κέντρα της μεσογειακής λεκάνης και αντανακλά την κρίσιμη περίοδο που διέρχεται η βυζαντινή αυτοκρατορία την εποχή αυτή. Η απουσία της Αμφίπολης από τις πηγές από τα τέλη του 7ου αιώνα και μετά (τελευταία μνεία της επισκοπής Αμφιπόλεως γίνεται το 692 μ.Χ.), υποδηλώνει τη ραγδαία παρακμή και εγκατάλειψή της. Μετά τον 9ο αιώνα, ο οικιστικός πυρήνας μετατοπίσθηκε στις εκβολές του Στρυμόνα, όπου αναπτύχθηκε μια πόλη-λιμάνι, κατά τα πρότυπα των μεσοβυζαντινών πόλεων-κάστρων, γνωστή με το όνομα Χρυσούπολις και με διάρκεια ζωής ως τον 16ο αιώνα. Στην περιοχή του Δέλτα του Στρυμόνα βρίσκονται διάσπαρτα κτίσματα των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων, τα οποία σχετίζονται είτε με μετόχια του Αγίου Όρους είτε με το λιμάνι της Χρυσούπολης και τους δρόμους που οδηγούσαν από τα παράλια στην ενδοχώρα.

Πάνω στα ερείπια της ιστορικής Αμφίπολης δημιουργήθηκε ένας μικρός οικισμός, το Μαρμάριον, ο οποίος εντοπίζεται βορείως του σημερινού χωριού, έξω από την τειχισμένη αρχαία πόλη και κοντά στη διάβαση του ποταμού Στρυμόνα, γνωστή ως Πόρος του Μαρμαρίου, όπου βρίσκεται και η αρχαία ξύλινη γέφυρα, και εξυπηρετούσε τις ανάγκες στάθμευσης των ταξιδιωτών, που διάβαιναν το Στρυμόνα. Η ζωή στο Μαρμάριο συνεχίστηκε στους μεταβυζαντινούς και πρώιμους οθωμανικούς χρόνους.

Στα μέσα του 14ου αιώνα στην περιοχή της Αμφίπολης δραστηριοποιούνται οι αδελφοί Αλέξιος και Ιωάννης, οι οποίοι ως σύμμαχοι του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου αποσπούν την περιοχή από τους Σέρβους. Στα 1367 ανήγειραν πύργο τον οποίο αφιέρωσαν στη μονή Παντοκράτορος. Ο πύργος υψώνεται στα πρώτα πρανή του λόφου, κοντά στον οικισμό του Μαρμαρίου και σώζεται κατά το ήμισυ. Μαζί με τον πύργο του Χάνδακα στην αντίπερα όχθη, κτήμα της Μονής Ζωγράφου, Ήταν σημεία συγκέντρωσης και διακίνησης της αγροτικής παραγωγής της ενδοχώρας του Στρυμόνα. Το Μαρμάριον ως οικισμός επέζησε ως τους πρώιμους οθωμανικούς χρόνους και στη γέφυρά του έφθαναν τα πλοία που εισέπλεαν το στόμιο του Στρυμόνα. Τελευταία αναφέρεται στα 1547 από τον περιηγητή Belon, ενώ η Χρυσούπολη είχε ήδη παρακμάσει. Το πέρασμα ωστόσο του ποταμού στο σημείο αυτό διατηρήθηκε έως τον 18ο-19ο αιώνα. Από τον 18ο αιώνα ένας νέος οικισμός με το όνομα Νεοχώρι αναπτύχθηκε στην πλαγιά του λόφου και πιο κοντά στα ερείπια της αρχαίας και χριστιανικής Αμφίπολης. Σήμερα ο σύγχρονος οικισμός απλώνεται σε τμήμα της περιτειχισμένης αρχαίας πόλης και βόρεια της παλαιοχριστιανικής.

Η παλαιοχριστιανική Αμφίπολη εντοπίζεται στο μέσον σχεδόν της αρχαίας Αμφίπολης και καταλαμβάνει μικρό τμήμα από την κορυφή του χαμηλού λόφου όπου τοποθετείται η ακρόπολη των κλασικών χρόνων. Ορίζεται από δικό της περίβολο. Ο περίβολος με συνολική περίμετρο 1105 μ. σχηματίζει ακανόνιστο ορθογώνιο με μια προέκταση στη βορειοανατολική γωνία. Η νότια πλευρά συμπίπτει με την πορεία του νοτίου σκέλους της αρχαίας ακρόπολης. Σώζεται σε ύψος που ποικίλει από 0,50 μ. έως 1,50 μ. και πλάτος που κυμαίνεται από 1,65 μ. έως 2,75 μ. Έχει δύο κύριες πύλες στον άξονα βορρά-νότου και τρεις πυλίδες. Ενισχύεται κατά διαστήματα με τετράπλευρους πύργους και έναν κυκλικό στη βορειοανατολική γωνία. Παρουσιάζει επιδιορθώσεις, συμπληρώσεις και ανακτήσεις σε διάφορες εποχές. Γενικά χρονολογείται στον 4ο -6ο αιώνα. Στα τέλη του 6ου – αρχές 7ου αιώνα ένα εγκάρσιο τείχος από βορρά προς νότο με έναν πεντάπλευρο πύργο περιόρισε την πόλη κατά το 1/4.

Οι παλαιοχριστιανικές Βασιλικές της Αμφίπολης

Μέσα στην περιτειχισμένη έκταση ανασκάφτηκαν τέσσερις παλαιοχριστιανικές βασιλικές που συμβατικά έχουν ονομαστεί βασιλικές Α, Β, Γ, Δ, ένα περίκεντρο κτίριο, μια δεξαμενή και τμήματα οικιών. Οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Αμφίπολης είναι μικρά κτίσματα σε σχέση με αυτά των Φιλίππων και Θεσσαλονίκης. Ανήκουν στον τύπο της ξυλόστεγης βασιλικής, τύπος που επικράτησε στην παλαιοχριστιανική εποχή σε όλη τη μεσογειακή λεκάνη. Κοσμούνται όμως με εξαίρετα αρχιτεκτονικά γλυπτά και ψηφιδωτά δάπεδα. Η Βασιλική Α, είναι το πρώτο χριστιανικό κτίριο που εντοπίστηκε, από τον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη. Είναι τρίκλιτη με νάρθηκα, εξωνάρθηκα και αίθριο και διάφορα προσκτίσματα. Χωρίζεται σε τρία κλίτη με δύο κιονοστοιχίες από τις οποίες βρέθηκαν αρκετοί κίονες με τα κιόνοκρανά τους. Διατηρείται επίσης η βάση του άμβωνα με αντωπή κλίμακα και ο στυλοβάτης από το φράγμα του πρεσβυτερίου. Το δάπεδο του μεσαίου κλίτους και του νάρθηκα ήταν από μαρμάρινες πλάκες, ενώ στα πλάγια κλίτη και στον εξωνάρθηκα υπήρχαν ψηφιδωτά, από τα οποία διατηρούνται αυτά του νοτίου κλίτους, καθώς και αυτά του νάρθηκα.

Η βασιλική χρονολογείται με βάση τον αρχιτεκτονικό διάκοσμο στα μέσα του 6ου αιώνα. Το εγκάρσιο τείχος που διήλθε από πάνω της την αχρήστευσε. Η Βασιλική Β, βρίσκεται κοντά στη βορειοανατολική γωνία του οχυρωματικού περιβόλου. Είναι τρίκλιτη με νάρθηκα και αίθριο. Στη βόρεια πλευρά του αίθριου και του νάρθηκα αναπτύσσονται τέσσερις βοηθητικοί χώροι. Το μεσαίο κλίτος έφερε μαρμάρινο δάπεδο, ενώ τα πλάγια κλίτη ψηφιδωτά από τα οποία ελάχιστα διατηρήθηκαν. Χρονολογείται στον 6ο αιώνα. Η Βασιλική Γ, βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της πόλης, λίγα μέτρα βορειοδυτικά της βασιλικής Α. Είναι τρίκλιτη με νάρθηκα και αίθριο, το οποίο είναι τοποθετημένο στη νότια πλευρά της αντί στη δυτική. Έφερε ψηφιδωτά δάπεδα με πλούσιο φυτικό και γεωμετρικό διάκοσμο σε όλους τους χώρους της. Στο χώρο του ιερού βήματος σώζεται μεταγενέστερο μονόχωρο ναΰδριο. Χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 5ου αιώνα. Η κατασκευή του μεταγενέστερου εγκάρσιου κλίτους την άφησε εκτός της τειχισμένης έκτασης.

Η Βασιλική Δ’ είναι η τελευταία βασιλική στη σειρά αποκάλυψης, αλλά μάλλον η πρωιμότερη χρονολογικά (β΄ μισό 5ου αιώνα). Είναι τρίκλιτη με νάρθηκα, αίθριο και διάφορα προσκτίσματα που αναπτύσσονται στη βόρεια και νότια πλευρά του. Στο εσωτερικό της σώζεται ο στυλοβάτης του φράγματος του πρεσβυτερίου και η βάση του άμβωνα. Το μεσαίο κλίτος είχε μαρμάρινο δάπεδο ενώ τα πλάγια πήλινες πλάκες. Από το αίθριο διατηρείται ο στυλοβάτης του περιστυλίου και κίονες που τοποθετήθηκαν στη θέση τους.

Ο περίκεντρος ναός αποτελεί ως αρχιτεκτονική σύνθεση το επιβλητικότερο παλαιοχριστιανικό μνημείο της πόλης και είναι από τους λίγους περίκεντρους ναούς αυτής της περιόδου στον ελλαδικό χώρο. Πυρήνας του ναού είναι ένα κεντρικό εξάγωνο που περιβάλλεται από περιφερειακό διάδρομο οκταγωνικής κάτοψης. Στα ανατολικά εξέχει η πεντάπλευρη εξωτερικά κόγχη του ιερού βήματος που πλαισιώνεται από δυο ορθογώνιους χώρους. Ολόκληρος ο ναός κοσμείται με πλούσια μαρμαροθετήματα που σε μερικά σημεία διασώζονται σε πολύ καλή κατάσταση.

 http://www.newsbomb.gr/ellada/politismos/story/595346/amfipoli-xetyligontas-to-koyvari-tis-istorias#ixzz3cgbZmPS3

Amphipolis.gr | Καναδάς: «Οι Έλληνες: Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο»

Καναδάς: «Οι Έλληνες: Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο»
smaller_text larger_text

Με πρωτοσέλιδα αφιερώματα και με πανηγυρικούς τίτλους όπως «Οι δόξες της Ελλάδας» υποδέχθηκαν τα καναδικά ΜΜΕ τη μεγάλη έκθεση «Οι Έλληνες: Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο», που εγκαινιάστηκε στο Μουσείο Πολιτισμού του Καναδά, στην Οττάβα, το οποίο δέχεται ετησίως 1,2 εκ. επισκεπτών απ’ όλο τον κόσμο.

Η έκθεση «Τhe Greeks: Agamemnon to Alexander the Great» σχεδιάστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων σε συνεργασία με το Consortium τεσσάρων σημαντικών μουσείων του Καναδά και των ΗΠΑ: Pointe à Callière Montreal Archaeology and History Complex (Μόντρεαλ), Canadian Museum of History (Οττάβα), Field Museum (Σικάγο), National Geographic Museum (Ουάσινγκτον). Περιλαμβάνει περισσότερα από πεντακόσια εκθέματα, αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής, ζωγραφικής και κοσμηματοτεχνίας, που προέρχονται από 22 ελληνικά μουσεία.

Με τα περισσότερα από τα εκθέματα να ταξιδεύουν για πρώτη φορά σε μουσεία της Β. Αμερικής και ένα μουσειολογικά ευρηματικό σχεδιασμό, που εστιάζει στον άνθρωπο, καθώς και με μία μεγάλη ποικιλία διαδραστικών δρωμένων, αλλά και σύγχρονων τεχνολογικών μέσων, η έκθεση παρουσιάστηκε ήδη με τεράστια επιτυχία και θεαματική προσέλευση επισκεπτών στο Μουσείο Point-a-Calliere Museum of History and Archaeology στο Μόντρεαλ.

Από τις 5 Ιουνίου έως τις 12 Οκτωβρίου συνεχίζει το ταξίδι της στον Καναδά, όπου και θα παρουσιάζεται στο Μουσείο Ιστορίας του Καναδά στην Οττάβα. Στη συνέχεια θα μεταφερθεί στο Field Museum στο Σικάγο (24 Νοεμβρίου 2015 έως 10 Απριλίου 2016) και στο National Geographic Museum στην Ουάσιγκτ0ν (26 Μαΐου 2016 έως 9 Οκτωβρίου 2016).

Κεντρικό θεματικό άξονα της έκθεσης αποτελούν οι Έλληνες ως μορφές μέσα από τα ανασκαφικά δεδομένα, ξεκινώντας από τον ανώνυμο επιφανή νεκρό, προχωρώντας στον μυθολογικό άνακτα Αγαμέμνονα, τον επώνυμο αριστοκράτη και καταλήγοντας σε επιφανείς προσωπικότητες του πνεύματος, όπως ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, και σε ιστορικές φυσιογνωμίες, όπως ο Φίλιππος και ο Μέγας Αλέξανδρος.

Η έκθεση, το χρονολογικό πλαίσιο της οποίας καλύπτει από την Εποχή του Λίθου έως την Ελληνιστική περίοδο, δηλαδή από το 6000 π.Χ. περίπου μέχρι το 2ο αι. π.Χ., διαρθρώνεται σε δέκα θεματικές ενότητες.

1.Προοίμιο: Ο άνθρωπος στο προϊστορικό Αιγαίο

Στις υπο-ενότητες παρουσιάζονται έργα από τη Νεολιθική εποχή στον ελλαδικό χώρο, όπως χρυσό περίαπτο από την Αραβησσό. Η παρουσία των Κυκλαδιτών εμπόρων και ναυτικών δηλώνεται μέσω ταφών από την Αμοργό, τη Νάξο, την Πάρο και την εγχάρακτη απεικόνιση πλοίου σε τηγανόσχημο σκεύος από τη Σύρο.

*2.Οι Μυκηναίοι *

Οι βασιλικοί λακκοειδείς τάφοι των Μυκηνών του 16ου αι. π.Χ. δημιουργούν τη βάση για το μύθο των πολύχρυσων Μυκηνών του Ομήρου. Ο «πρίγκηπας της Ασίνης», σφραγίδες και χρυσά δακτυλίδια με παραστάσεις λατρευτικών σκηνών, ειδώλια από το λατρευτικό κέντρο των Μυκηνών παρουσιάζονται, μεταξύ άλλων, σε αυτή την ενότητα.

3.Όμηρος: Μύθος και Ιστορία

Οι ήρωες του Ομήρου συνδέονται με τους θεούς σε αυθύπαρκτη, δυνατή και κυρίαρχη ανθρώπινη μορφή.

4.Αριστοκράτες

Από το τέλος του 12ου αι. π.Χ. σημαντικά γεγονότα διαμορφώνουν τη μετάβαση από το ανάκτορο στην «πόλη- κράτος», τις μετακινήσεις ελληνικών φυλών, την ίδρυση αποικιών, νέων οικονομικών κέντρων και των συνεκτικών δεσμών του έθνους. Θα παρουσιαστούν μεταξύ άλλων η κεφαλή Ομήρου από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η σκηνή της τύφλωσης του Πολύφημου, η «ταφή» του δειροτομηθέντος από την Ελεύθερνα.

5.Αθλητές και Πανελλήνιοι Αγώνες

Το αγωνιστικό πνεύμα των Ελλήνων απεικονίζεται στην επιτύμβια στήλη του δισκοβόλου, σε χάλκινο δίσκο- ανάθημα αθλητή στο Ιερό του Διός στην Ολυμπία, στον παναθηναϊκό αμφορέα του Μουσείου Ναυπλίου με αγώνα ιπποδρομίας.

6.Κούροι και Κόραι

Από τον 7ο αι. πΧ η εξέλιξη στον τρόπο απεικόνισης της ανθρώπινης μορφής είναι αξιοσημείωτη. Ο κούρος, ο γυμνός νέος άνδρας, θα στήνεται για πάνω από δυο αιώνες επιβλητικός στα ιερά ως «άγαλμα» για τον θεό ή ως ταφικό σήμα για τον θνητό. Οι κόρες θα στηθούν ως λαμπρές εικόνες της γυναικείας χάρης και σεμνότητας, στα ιερά των θεών και σε τάφους ως «σήματα». Ο Κούρος από το Ιερό του Πτώου Βοιωτίας έρχεται από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών και η Κόρη από το Μουσείο Ακροπόλεως.

7.Λεωνίδας, ο βασιλιάς της Σπάρτης.

Ο θρυλικός ήρωας της μάχης των Θερμοπυλών. Οι αιχμές βελών που εκτίθενται προέρχονται από το πεδίο της ιστορικής μάχης.

8.Αθηναίοι και Δημοκρατία.

Οι Αθηναίοι και τα επιτεύγματά τους στην αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη ζωγραφική, το θέατρο, την ιστορία, τη φιλοσοφία, παρουσιάζονται μέσα από χαρακτηριστικά έργα όπως ο αυτοστεφανούμενος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, τμήμα ενεπίγραφου επικράνου από την Ακρόπολη, μαρμάρινο κεφάλι αθλητή και δυο κεφάλια πιθανώς από τις μετόπες του Παρθενώνα από το Μουσείο Ακροπόλεως, δυο επιτύμβιες στήλες από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο Σοφοκλής από τον Αρχαιολογικό Μουσείο Αργους και τραγικά προσωπεία, τα πορτρέτα του Πλάτωνος, του Αριστοτέλους, του Δημοσθένους.

9.Φίλιππος Β΄

Η πολιτική, στρατιωτική και οικονομική άνοδος των Μακεδόνων βασιλέων με τις συνέπειες στον τότε γνωστό κόσμο προβάλλεται με την παρουσίαση έργων πλαστικής, ζωγραφικής και κοσμηματοτεχνίας από τα Αρχαιολογικά Μουσεία Θεσσαλονίκης, Αιγών και Πέλλας. Χαρακτηριστικά εκθέματα είναι τα αργυρά σκεύη από τον τάφο του Φιλίππου Β’, το χρυσό στεφάνι από τις Αιγές, το χρυσό μετάλλιο της Ολιμπιάδας. Στην ενότητα κυριαρχεί η κεφαλή του Αλεξάνδρου από την Πέλλα.

10.Μέγας Αλέξανδρος. Η αυγή ενός νέου κόσμου

Η έκθεση των ελληνιστικών ειδωλίων από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας σηματοδοτεί την εποχή των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου

http://gr.euronews.com