Το Ροδολίβος πήρε την ονομασία του από τις Ελληνικότατες λέξεις Ρόδον και λέιβω ή λίβω = ρόδον ραίνω, εκχέω, χύνω κ.λ.π. που συναντάται σε κείμενα του Ομήρου, Αισχύλου, Ευριπίδου, Πλάτωνα κ.α. (βλ. Μακεδόνικα τοπωνύμια – Γ. Αβτζή). Ο Ισαάκ Λαυρεντίδης στο βιβλίο του “Η εν Ελλάδι εγκατάστασις των εκ Πόντου Ελλήνων” (σελ. 379) γράφει για το Ροδολείβος ότι είναι μια πανάρχαια κωμόπολις. Στον λόφο του Αγ. Αθανασίου φαίνονται σπηλαιώδεις κατοικίες που ανάγονται στην λίθινη εποχή. Η ονομασία της κωμοπόλεως προήλθε κατά την παράδοση από το ότι η Φυλλίς κόρη του βασιλιά Σιθώνος αλείφετο με ροδόσταγμα, εκχύλισμα από ρόδα (τριαντάφυλλα) που άφθονα φύονταν εκεί.
Ρόδα εκατόφυλλα καλλιεργούνταν στο αρχαίο Ροδολείβος (περιοχή Παγγαίου – Φιλίππων). Κι έχουν συνδέσει την ύπαρξη τους με πολλές εκφάνσεις της ζωής των αρχαίων κατοίκων της περιοχής. Τα ρόδα του Παγγαίου συνδέθηκαν με ήθη και έθιμα λατρευτικά, τελετουργικά (το ρόδο συμβολίζει τον ήλιο και ο ήλιος είχε στην κορυφή του Παγγαίου πανάρχαιο Ιερό. Οι Ρωμαίοι αργότερα γιόρταζαν τα Παρεντέλια και Rosarie ( Ροζάρια). Αλλά και σε νομίσματα που κόπησαν από Πιέρες, Μακεδόνες και Ρωμαίους βρίσκουμε τα εκατόφυλλα ρόδα του Παγγαίου (βλ. I. Σβορώνου μελέτη, σε γαλλική γλώσσα εκδ. 1919 σελ. 126). Πληροφορίες για τα εκατόφυλλα ρόδα αναφέρουν οι Απολλόδωρος (VII 1, 3), Νΐκανδρος (Αθήνα 15, 683β), Θεόφραστος (Φυτ. Ιστορία VI, 6), Πλίνιος (XXI 4, 160), Ηρόδοτος (4, 138) κ.α.
Στο Ροδολείβος λάτρευαν και τον Απόλλωνα. Μπροστά σε κάθε σπίτι έστηναν μια ψηλή κωνική πέτρα που την έλεγαν “Απόλλων Αυγυιέα” (Απόλλωνα του δρόμου) γιατί στέκονταν στο δρόμο. Στην πέτρα έχυναν λάδι και την στόλιζαν με ταινίες. Αυτή ήταν ένας μικρός βωμός και προστάτευε του κατοίκους και τα σπίτια από κάθε κακό. Το έθιμο που ρίχνουν μια πέτρα στο σπίτι την πρωτοχρονιά ή την 2η μέρα του Ιανουαρίου έχει μείνει από την πανάρχαια εκείνη εποχή.
Στα Ορφικά αναφέρεται και η πόλη Λείβηθρα.
“Ένθεν δ’ ορμηθείς εσύθην χιονώδεα
θρήκην, Λειβήθρων ες χώρον, εμήν
ες πατρίδα γαίαν, άντρον δ’ εισεπέρησα
περικλυτόν, ένθα με μήτηρ γείνατ’ ενί
λέκτροις μεγαλήτορος Οιάγροιο”
(Ορφικά, Αργοναυτικά στιχ. 1363-1364)
Αναφέρεται όπως διαβάζουμε και το ξακουστό σπήλαιο (άντρο) όπου η Μούσα Καλλιόπη γέννησε τον Ορφέα πάνω στο κρεβάτι του μεγαλόκαρδου Οιάγρου βασιλιά της Θράκης. Στην περιοχή του Παγγαίου ήσαν τα Λείβηθρα. Κατ’ άλλους συγγραφείς ο Ορφέας γεννήθηκε στα Λείβηθρα του Ολύμπου μια και η Θράκη τότε επεκτείνονταν μέχρι και τον Όλυμπο. Συχνά οι δύο πόλεις συγχέονται. Στα Λείβηθρα του Παγγαίου δίδαξε ο Ορφέας. Οι Πίερες έκτισαν τις πόλεις Μεθώνη, Φάγρητα, Πέργαμο, Απολλωνία, Γαληψό, Ελευθαρή. Η Μεθώνη στους πρόποδες του Παγγαίου κτίστηκε σε ανάμνηση της παλαιάς Μεθώνης των Πίερων θρακών. Ακόμη λέγεται ότι και τα Λείβηθρα τα έκτισαν στο Παγγαίο πρός ανάμνηση των παλαιών Λειβήθρων του Ολύμπου. Αλλά αυτό έρχεται σε αντίθεση με άλλους συγγραφείς που υποστηρίζουν ότι στο Παγγαίο υπήρξε η παλαιότατη πόλη του Ορφέα μετά πρός τιμήν του Ορφέα και της λατρείας του ονόμασαν Λείβηθρα αυτήν την πόλη του Ολύμπου στην οποία ως γνωστό οι κάτοικοι της ήσαν όλοι άμουσοι και ανόητοι. Μετά τον εκτοπισμό τους από τους Μακεδόνες οι Πίερες θράκες φαίνεται ότι ξαναέκτισαν την πόλη Λείβηθρον στο Παγγαίο, το μετέπειτα Λείβηθρο Ρόδων και αργότερα Ροδολείβος. Ωστόσο υπάρχουν και άλλα μυστικά που φυλάγονται μακρυά από τους συγγραφείς και τους περίεργους σχολιαστές.
Στην αρχαία Ηδωνίδα υπήρχαν 18 ονομαστές πόλεις, ανάμεσα τους και η ξακουστή Αμφίπολη, καθώς και η Ηιών, οι Φίλιπποι, η οχυρά Μύρκινος, η Δράβησκος, η Σκαπτή Ύλη, η Γάζωρος. Πρωτεύουσα των Ηδωνών ήταν η Ηδώνα (Σδραβήκι) σημερινό Δραβήσκος.
Κοντά στις Ελευθερές του Παγγαίου ήταν και μια άλλη σπουδαία κώμη η αρχαία Βιβλία πολύ φημισμένη για το περίφημο κρασί της το οποίο κατανάλωναν άφθονα στις οργιαστικές λατρείες του Διονύσου οι κάτοικοι της περιοχής και των άλλων πόλεων.
