Επιστρέφει να φωτίσει ξανά την Ελλάδα;
Ο Σείριος. Το Υπέρλαμπρο Άστρο, το μυστηριώδες άστρο που κυβέρνησε το πνεύμα των αρχαίων Μακεδόνων, ξαναστρέφει το πρόσωπο του στην Ελλάδα, τώρα που μπαίνουμε στον Υδροχόο. Αιγύπτιοι, Βαβυλώνιοι, Ασσυριοι,…. Σουμέριοι, Ετρούσκοι και Ρωμαίοι έχουν στο πάνθεον τους μία θέση για το αστέρι εκείνο που, περισσότερο από τ’ άλλα, λάμπει στο βράδυνα ουρανό.
Μυστηριακές λατρείες και συμβολισμοί που κρύβουν χαμένα μυστικά μέσα στη νύχτα του χρόνου. Μπορούμε άραγε να ανασυνθέσουμε τις ψηφίδες μιας μεγάλης γνώσης που χάθηκε ή που ίσως παραμένει ακόμη ανάμεσα μας σε μέρη που δεν φανταζόμαστε; Ένας κώδικας περιμένει να αποκρυπτογραφηθεί…
Η περιοδική μεταβολή της φωτεινότητας του κάθε 25 χρόνια συνοδεύεται από ισχυρότατα παλιρροιακά κύματα, λόγω της γειτονίας του με το συνοδό του. Σύμφωνα με τη γνώμη πολλών αστρονόμων, ο Σείριος βρίσκεται στο «κέντρο» σχεδόν του γαλαξία μας. Ετυμολογικά, η λέξη «Σείριος, -α, -ον» σήμαινε ο καίων, ο κατά· καίων, ο καυστικός, ο θερμός και ήταν επίθετο των ουρανίων σωμάτων, τα οποία εκπέμπουν μεγάλη θερμότητα. «Σείριος» ονομαζόταν πολλές φορές και ο Ήλιος, γεγονός που δημιούργησε στην πορεία μεγάλη σύγχυση γύρω από το διαχωρισμό των δύο άστρων. (Γι’ αυτό και μέχρι σήμερα άλλοι μιλούν για το «Μακεδονικό Άστρο» και άλλοι για το «Μακεδονικό Ήλιο», αναφερόμενοι στο γνωστό μακεδονικό σύμβολο). Ομόρριζες λέξεις είναι ο «σειριόκαυτος», που σήμαινε ο καμένος από τον ηλιακό καύσωνα ή από το Σείριο και η «σειρήνα», μυθικό εκείνο πλάσμα που αναπαριστάνονταν άλλρτε ως γυναίκα-ψάρι και άλλοτε ως γυναίκα-πουλί και σήμαινε αρχικά «η φανερώνουσα τη δύναμίν της δια του καύσωνας του ηλίου κατά τη μεσημβρίαν».
Σύμφωνα με το μύθο, «Σειρήνα» ήταν και η αδερφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου (σειρήνα και όπως την απεικονίζουν οι Ντόγκον γοργόνα είναι το ίδιο για τους μεταγενεστέρους). Τριγυρνούσε στις θάλασσες και κατέστρεφε τα πλοία όσων τολμούσαν να της πουν πως ο βασιλιάς πέθανε (Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;) Μοιάζει πραγματικά αστείο, αλλά και άξιο απορίας το πως μπορεί ένας μύθος – είτε ως παραβολή είτε ως δημιούργημα του συλλογικού ασυνείδητου – να μεταμορφώσει έντεχνα και να προστατεύσει μία βαρυσήμαντη αλήθεια…
Σείριος(Canis στα λατινικά). Μορφή τσακαλιού ή λύκου είχε και ο σουμεριακός θεός Άνου, που φαίνεται πως ήταν επίσης σχετικός με το αστέρι αυτό.
Για την ελληνική μυθολογία, ο Σείριος είναι το άστρο εκείνο, στον Αστερισμό του Μεγάλου Κυνός, στο οποίο είχε μεταμορφωθεί το σκυλί του Ωρίωνα. Αυτό βέβαια δεν είναι τυχαίο, καθώς οι αστερισμοί του Κυνός, του Ωρίωνα και της Αργούς βρίσκονται ο ένας δί πλα στον άλλον.
Ο Ωρίων ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Ευρυάλης, κόρης του Μίνωα και φημισμένος κυνηγός. Φορούσε συνήθως μία λεοντή και κρατούσε στα χέρια του ρόπαλο (σύμβολα αυτά και του Ηρακλή). Υπάρχουν πολλές ιστορίες γύρω από το πρόσωπο του και τον πιστό του σκύλο Σείριο.
Ο Ωρίωνας συνδέεται με το βασιλιά Οινοπίων (ή Οινέα στη Βοιωτία), που είχε σύζυγο του (ή κόρη του) τη Μερόπη, την οποία βίασε ο Ορίων υπό την επήρεια της μέθης. Ο Ωινοπίων, εξοργισμένος, τον τύφλωσε, με τη σύμπραξη του πατέρα του Διονύσου. Όμως ο Ωρίωνας, με τη βοήθεια ενός χρησμού κατάφερε να ξαναβρεί το φως του. Συγκεκριμένα, ο χρησμός έλεγε ότι θα γιατρευτεί, αν βαδίσει προς την Ανατολή και εκθέσει τις άδειες κοιλότητες των ματιών του στις πρωινές ηλιαχτίδες. Έτσι βοηθούμενος από τους θορύβους που έκαναν οι σιδηρουργοί του Ηφαίστου, έφτασε στη Λήμνο, όπου ο Κηδαλίων (ο δάσκαλος του Ηφαίστου), τον κουβάλησε στους ώμους του και τον έφερε μπροστά στον Ήλιο.
-Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτός ο μύθος έχει κάποια σχέση με τη σύνοδο Ήλιου-Σείριου, που γίνεται μια φορά το χρόνο, αλλά και με τα μυστήρια των Καβείρων. Γνωρίζουμε πως ο γάμος του Φιλίππου και της Ολυμπιάδας ήταν αποτέλεσμα της συνάντησης τους στη Σαμοθράκη, όπου εκτελούνταν τα «Καβείρια μυστήρια» ή, αλλιώς, τα «μυστήρια των μεγάλων θεών». Ο Φίλιππος είχε μυηθεί από νωρίς στα μυστήρια αυτά (μάλλον στη Θήβα), ενώ η μητέρα του Αλέξανδρου ήταν ιέρεια.
Οι Κάβειροι άλλωστε θεωρούνται θεότητες του πυρός – η λέξη «Κάβειρος» έχει ετυμολογική σχέση με το ρήμα «καίω; – όμως τα σύμβολα τους, όπως π.χ. το αγκίστρι, έχουν να κάνουν με το νερό και τα συναντούμε αργότερα σε όλες σχεδόν τις θρησκείες. Κατά μία άποψη (Ηρόδοτος, Στράβων, Πίνδαρος) είναι απόγονοι του Ηφαίστου από το γάμο του με την Καβειρώ, γι’ αυτό και τους βρίσκουμε πάντοτε κοντά σε ηφαιστειογενείς περιοχές, ενώ συχνά αντιπροσωπεύουν χθόνιες ή υποχθόνιες θεότητες. Η καρδιά της καβειρικής λατρείας βρισκόταν στην αρχαία Μακεδονία, στο βουνό Άθως.
Όπως κι αν ονομάζονται οι Κάβειροι στις διάφορες περιοχές, θεωρούνταν πρόγονοι του ανθρώπινου γένους. Μάλιστα, αναφέρεται ότι ένα από τα πρόσωπα των μυστηρίων της Σαμοθράκης λεγόταν «Αδάμας» και θεωρείται ο άνθρωπος-αρχέτυπο, ο πρώτος αρσενικός στην τάξη της γέννεσης. Σύμφωνα με την παράδοση, τον Ωρίωνα σκότωσε η Άρτεμη από ζήλεια για την κυνηγετική του τέχνη και ο Δίας τον έκανε αστερισμό δίπλα στις Πλειάδες, ενώ κατά μια άλλη εκδοχή πέθανε από το θανατηφόρο τσίμπημα ενός σκορπιού, άποψη στηριγμένη προφανώς στ’ αστρολογικά δεδομένα, καθώς είχε παρατηρηθεί πως ο αστερισμός του Ωρίωνα και του Μεγάλου Κυνός εξαφανίζονται από τον ορίζοντα όταν ανατέλλει ο Σκορπιός. Ο Ώριων όμως και ο Σείριος κυνηγούσαν άγρια ζώα και στο βασίλειο του Άδη (όπως περιγράφεται και στην Οδύσσεια), αν και αυτή πρέπει να είναι μία παράδοση ξενόφερτη, ίσως αιγυπτιακής επιρροή που σχετιζόταν με τα μυστήρια και τη λατρεία των νεκρών.
Οι Ντογκον, η Κιβωτός και οι Πενήντα «Νομμός»
Στην Αφρική και συγκεκριμένα στο Μαλί, υπάρχει ένας λαός, που εχει κυριολεκτικά καταπλήξει τους σύγχρονους αστρονόμους με τη γνώση του πάνω στο θέμα του Σείριου. Μοιάζουν να ξέρουν τα πάντα γύρω από τη φύση και τις ιδιότητες του άστρου, ο και των συνοδών του, που πιστεύουν ότι είναι δύο και όχι μόνο ένας, κάτι που η αστρονομία μόλις τώρα ερευνά και ανακαλύπτει. Πρόκειται για τους Ντόγκον, οί οποίοι ισχυρίζονται ότι σχετίζονται με το άστρο αυτό που κυριολεκτικά λατρεύουν. Ο μεγαλύτερος Θεός τους είναι ο Άμμα, ένα είδος κατάλοιπου του Άμμωνος- Δία που πέρασε σε αυτούς από το μαντείο της Σίβας και, σύμφωνα με την παράδοση τους, δημιούργησε το Σύμπαν και τους ζώντες οργανισμούς, αλλά και τους ίδιους τους ανθρώπους, που τους έφτιάξε αρχικά ως αμφίβια όντα, με το όνομα «Νόμμος».(Η πίστη αυτή μοιάζει με την αντίστοιχη των Σουμερίων και των Βαβυλωνίων).
Στην περιοχή Ορεστίδα, κατά το 700 π.Χ. ξεκινά επίσημα, η ιστορία των Μακεδόνων. Μάλιστα στην περιοχή αυτή λέγεται ότι ξεκίνησε και η ιστορία της μακεδόνικης δυναστείας, που ονομάζεται ως τότε «Αργαιάδες» ή «Τημενίδες». Το πρώτο όνομα μας φέρνει στο νου τον «Αργαίο τον Α’» (652 – 621 π.Χ.), το δεύτερο κατά σειρά βασιλιά της μακεδόνικης δυναστείας (πρώτος ήταν ο Περδίκκας, απόγονος και αυτός του Ηρακλή). Το δεύτερο ανήκει σε κάποιον Ηρακλείδη «Τήμενο», που κατέλαβε το Αργός. Αυτή η όχι και τόσο τυχαία σύμπτωση των ονομάτων μαρτυρεί ίσως τη σχέση των Μακεδόνων με το πελοποννησιακό Αργός. Αν λοιπόν συσχετίσουμε τα παραπάνω με τους μύθους της Ιούς και του Δαναού και με την εκδοχή του Διόδωρου για το Μακεδόνα κι αν λάβουμε υπόψη μας την ιστορία του Αλεξάνδρου, μας είναι εύκολο να υποθέσουμε πως υπάρχει κάποια μυστηριώδης επαφή της Μακεδονίας με τα δρώμενα της Αιγύπτου. (Σημειώστε ότι στη Θεσσαλονίκη και αλλού έχουν βρεθεί πολλά στοιχεία Αιγυπτιακής λατρείας, όπως Σεραπεία κ.ά. Διάφορες επιγραφές που βρέθηκαν στη Δήλο μαρτυρούν πως η αιγυπτιακή θρησκεία επικράτησε κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Κατά την ίδια εποχή υπάρχουν αιγυπτιακά ιερά στην Τιθορέα δίπλα στους Δελφούς. Στη Δήλο, σε ιερά της Ίσιδας, βρέθηκαν αφιερώματα προς τους αιγυπτίους θεούς, τα οποία είχαν προσφέρει Μακεδόνες. Στους Φιλίππους η θεά Ίσιδα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Μάλιστα έχουν βρεθεί καταγεγραμμένα και τα ονόματα των ιερέων της).
Σύμφωνα με κάποια άλλη εκδοχή όμως, οι Μακεδόνες δεν έχουν καμία σχέση με το Αργός της Πελοποννήσου, αλλά με το Αργός Ορεστικό της Δυτικής Μακεδονίας. Η παρουσία πρωτόγονων πληθυσμών στη Μακεδονία επιβεβαιώνεται και από τις τελευταίες ανασκαφές. Στην πραγματικότητα, η ιστορία των Μακεδόνων μας είναι άγνωστη. Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν πως είναι φύλα αυτόχθονα, ίσως και Πελασγικά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η ιστορία της Θεσσαλονίκης. Μέχρι τον Κάσσανδρο (315 π.Χ.), ο χώρος όπου σήμερα υπάρχει η πόλη αυτή ονομαζόταν «θέρμες», εξού και η ονομασία «Θερμαϊκός κόλπος». Στη Θεσσαλονίκη, λοιπόν, είχε γίνει δεκτή με μεγάλο ενθουσιασμό η λατρεία ενός δαίμονα με το όνομα «Θερμαίος». Το παράδοξο είναι πως στην περιοχή ουδέποτε υπήρξαν θερμές πηγές. Πάντως ο δαίμονας αυτός ταυτίστηκε αργότερα με το θρακικό Διόνυσο…
Πολλές παραδόσεις, καθώς και μια σειρά χρησμών περιπλέκονται τόσο με τη γέννηση, όσο και τη ζωή του Αλέξανδρου. Η μητέρα του Ολυμπιάδα λέγεται ότι ήταν γόησσα φιδιών. Τη νύχτα πριν από το γάμο της με το Φίλιππο, η Ολυμπιάδα ονειρεύτηκε ότι μπήκε στο σώμα της ένας κεραυνός που την γέμισε φωτιά. Ο Φίλιππος, από την άλλη, μετά το γάμο τους είδε κι αυτός σε όνειρο πως σφράγισε το σώμα της γυναίκας του με μια σφραγίδα που είχε την εικόνα ενός λιονταριού.
Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι η Ολυμπιάδα συνήθιζε να παίρνει στο κρεβάτι της φίδια και, μάλιστα, πως ο Φίλιππος την είχε δει ένα βράδυ να πλαγιάζει με ένα φίδι, που ίσως να ήταν κάποιος θεός μεταμορφωμένος.
KaerstBerveHamiltonBelochHammond, κ.ά.) αναφέρει ως ημερομηνία γέννησης του Αλέξανδρου την 6η ημέρα του μήνα Αώου, που αντιστοιχεί με τις αρχές του Ιουλίου, δηλαδή την περίοδο εκείνη που άρχιζαν οι πλημμύρες του Νείλου και οι αρχαίοι ονόμαζαν «ημέρες του Σκύλου». Η σχέση του Αλέξανδρου με τον Άμμωνα-Δία επιβεβαιώθηκε και από τους ιερείς του ομώνυμου μαντείου, όταν αυτός έφτασε στην όαση Σίβα. Εκεί τον ανακήρυξαν «παιδί του Δία» και άφησαν έμμεσα να εννοηθεί πως δεν είναι γιος του Φιλίππου. Το μαντείο αυτό είχε συμβουλευτεί και ο Ηρακλής, που θεωρείται πρόγονος των Μακεδόνων. Η Ολυμπιάδα άλλωστε πίστευε πως ο γιος της ήταν προορισμένος να σώσει την Αίγυπτο από το βάρβαρο Πέρση κατακτητή. Ο Αλέξανδρος υιοθέτησε ως βασικά σύμβολα του τα κέρατα και τον κεραυνό του Άμμωνα-Δία και το στέμμα της Ίσιδος με τα τρία οκτάκτινα αστέρια, και μάλιστα προς τιμή της έχτισε ναό στην Αλεξάνδρεια, στην πόλη που έφερε τ’ όνομα του.
Το 1977 ο Μανόλης Ανδρόνικος έφερε στο φως τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας. Ανάμεσα στους άλλους θησαυρούς βρέθηκε και μια χρυσή λάρνακα με τα οστά του Φιλίππου και η οποία έφερε ως διάκοσμο το 16κτινο αστέρι και τρία ελάσματα με 8κτινα αστέρια. Έγινε λοιπόν φανερό, πως τα αστέρια αυτά αποτελούσαν το έμβλημα της Μακεδόνικης δυναστείας. Έτσι άρχισε και η όλη φιλολογία γύρω από τη σημασία και το νόημα του συμβόλου.
Καταρχήν, πρέπει να πούμε πως υπάρχουν πολλά είδη αστεριών με διάφορους αριθμούς ακτινών, αλλά πιο συχνά συναντούμε αστέρια με 8,16 και 32 ακτίνες. Το έμβλημα αυτό πρωτοεμφανίστηκε το 2500 π.Χ., στη Βαβυλωνία και λίγο αργότερα στη Χαλκηδώνα. Το 18″ αι. στην Ασσυρία και τη Συρία κατά το 1700 -1300 π.Χ. στο Φοινικικό, Χιττικό και Μινωικό πολιτισμό. Περί τα μέσα του 6ου π.Χ. αι. είναι πλέον γνωστό στον ελληνικό χώρο, ενώ λίγο πριν τον 5° αι. αρχίζει να κυκλοφορεί και σε νομίσματα. Έναν αιώνα μετά διαδίδεται στην Ιταλία, ο Μέγας Αλέξανδρος φτάνοντας αργότερα με τους Ρωμαίους στην Ιβηρική χερσόνησο.
Ανάλογα με τη σκοπιά του κάθε ερευνητή, το άστρο συμβόλιζε πότε τον Ήλιο και πότε το Σείριο. Γεγονός πάντως είναι ότι όλες οι μορφές που κατά καιρούς το συνόδευαν ήταν θεότητες άμεσα ή έμμεσα συσχετισμένες με τη λατρεία του Σείριου, όπως: η Ίσις, η Ιστάρ, ο Διόνυσος, ο Πάνας, ο Ωκεανός, οι Κάβειροι, η Κυβέλη, οι Διόσκουροι (που για μερικούς ταυτίζονται με τους Κάβειρους), η Άρτεμις, η τριπλή Εκάτη, ο Ήφαιστος, η Ήρα, ο Ηρακλής και ο Σείριος, ο Εωσφόρος και ο Έσπερος (θεότητες που σχετίζονται με τη λατρεία των Καβείρων, της Ίσιδας και του Μίθρα), ο Δίας με διπλή όψη (ουράνιος ή διονυσιακός), ο δικέφαλος Άμμων-Δίας, ο Μινώταυρος κ.λπ. Στο νομίσματα των νήσων του Αιγαίου συναντούμε το άστρο δίπλα στο Δία και σ’ έναν σκύλο που βγάζει ακτίνες. Στη Βαβυλωνία υπάρχουν πάρα πολλές σφραγίδες και πολύτιμοι λίθοι που έχουν σκαλισμένο επάνω τους ένα 8ακτινο αστέρι. Στις απεικονίσεις αυτές, το αστέρι βρίσκεται κοντά σ’ έναν άνθρωπο-ψάρι. Πρόκειται για τον αμφίβιο θεό Οάννες. Στην Αίγυπτο πάλι βλέπουμε συχνά τρία 8ακτινα αστέρια στα μαλλιά της Ίσιδας. Μάλιστα, το στέμμα έχει, στην κορυφή του , ένα μεγαλύτερο και στα πλάγια δύο μικρότερα αστέρια, τα οποία ίσως συμβολίζουν τους συνοδούς του Σείριου.
Ο Σείριος προσπαθούσε να εξαπλώσει την εξουσία του και ταυτόχρονα να ενώσει τους Έλληνες (Aθηναίοι, Λάκωνες, Μακεδόνες) κάτω από μία αρχή. Αυτή η ανάδυση και η ομογενοποίηση όλων των στοιχείων της κάθε πόλης-κράτους ξεχωριστά ήταν, κάτι που συνέβαινε μόνο στην Ελλάδα και δεν έγινε ποτέ στην Αίγυπτο, αλλά ούτε και στο λατινικό κόσμο. Ο Σείριος και η λατρεία της «Μεγάλης Μητέρας» στον Ελληνικό χώρο εμπλουτίστηκαν, παραλλάχτηκαν και μορφοποιήθηκαν με βάση την ελληνική φιλοσοφία και πραγματικότητα. Ένας ολόκληρος πολύπλοκος μυστικισμός υπάρχει γύρω από το Μακεδόνικο Άστρο, που έχει πάρα πολλές προεκτάσεις, πάντα δορυφορικά γύρω από το Σείριο, τον αστερισμό που εξακολουθεί να κρατά φυλαγμένα τα μυστικά του στο νυχτερινό ουρανό…
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
των ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΝΗ, ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΥΜΕΩΝΑΚΗ, ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΜΠΟΥΝΗ
Η Γ. ΚΟΥΜΠΟΥΝΗ είναι συγγραφέας, πτυχιούχος του Τμήματος Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιταλία.
Ο Ε. ΣΥΜΕΟΝΑΚΗΣ είναι ερευνητής-μεταφραστής
και η Χ. ΚΟΥΜΠΟΥΝΗ φιλόλογος.
erevna-enimerwsi.blogspot.com, (Ανιχνεύσεις τχ 22. Ιανουάριος-Φεβρουάριος ’98)