Οι αρχαίοι μύθοι του νομού Σερρών

Τούτος εδώ ο τόπος, κρύβει ένα μεγάλο μυστικό. Συνέβη σε χρόνους του απώτατου παρελθόντος, τότε που και οι θεοί ακόμα ήταν παιδιά και έπαιζαν.

Σε ένα λιβάδι που όμοιό του σε ομορφιά δεν μπορεί να δει σήμερα ανθρώπινο μάτι, έπαιζαν νύμφες και θεές. Το ονόμαζαν Νύσιο πεδίο, σαν “ποθητό” θα μας το περιγράψει ο ίδιος ο παππούς Όμηρος και θα μας πει και τα ονόματα των μικρών κοριτσιών που έπαιζαν αμέριμνα εκεί. Ήταν η Ηλέκτρα, η Λευκίππη και η Φαινώ και η Ρόδεια, η Ιάνθη, η Καλλιρόη, η Ιάχη και η Τύχη, η Ιάνειρα, η Μελίτη, η Χρυσηίς,  η Ακάστη και η Μηλόβασις, η Άδμητη και η ροδόχροη Ωκυρόη, η Πλουτώ, η Στυξ και η Ροδόπη, η θελκτική η Καλυψώ, η Ουρανία και η Γαλαξαύρα η ευπρόσδεκτη και η Παλλάς η εγερσιμάχα και η τοξότρια Άρτεμις!

Ο άνεμος χάιδευε τα πλούσια μαλλιά τους, ο ήλιος τα έκανε να λάμπουν, οι ευωδιές του λιβαδιού ανακατεύονταν με τις φωνές και τα γέλια των μικρών κοριτσιών. Ως που ανάμεσα στα όμορφα και ευωδιαστά λουλούδια που μάζευαν οι κοπέλες, ξεχώρισε ένα που σαν κι αυτό δεν έφτιαξε η γης ποτέ. Νάρκισσο το είπαν αργότερα. Από τη ρίζα του ξεφύτρωναν μίσχοι εκατό, και ευωδίαζε τόσο, που αγαλλίαζαν οι θεοί, οι άνθρωποι, μέχρι και η βαθιά θεοσκότεινη θάλασσα.

Πρώτη “η κόρη”, η μόνη που δεν σας την ονόμασα πριν και την ελένε Περσεφόνη, έσκυψε να το πάρει και να το βάλει στο καλάθι της. Μα ξάφνου άρχισε μια βοή ανατριχιαστική, όλο το λιβάδι άρχισε να τρέμει, η πλατύστερνη γη άνοιξε και ξεπρόβαλε ένα άρμα με τρομερό θόρυβο. Ήταν ο ίδιος ο βασιλιάς του κάτω κόσμου. Άδης το όνομά του και σημαίνει αυτός που δεν φαίνεται. Άρπαξε την κόρη και την πήγε στο βασίλιό του, για να την κάνει γυναίκα του. Η κόρη έβγαλε μεγάλη φωνή και κλάματα, μα κανείς δεν την άκουσε.

Είναι ο μύθος της Περσεφόνης. Ο Μπουρκέρτ, ο Νιλσσον και ο Κερένυι, από τους μεγαλύτερους ερευνητές της ελληνικής θρησκείας και μυθολογίας θα μας το γράψουν απερίφραστα, πως τούτος δω ο μύθος είναι εκ των αρχαιότερων που έχουμε από την ανθρώπινη σκέψη. Πιθανόν ανάγεται στην νεολιθική εποχή. Ο Μπουρκέρτ στο βιβλίο του “Αρχαία Ελληνική Θρησκεία”, θα μας γράψει πως οι Mannhardt και Frazer συγκέντρωσαν έναν τεράστιο όγκο από την παγκόσμια μυθολογία, όσων αφορά τις περιπτώσεις του αέναου κύκλου. Πουθενά δεν μπόρεσαν να βρουν κάτι που να το συνδέουν με την σχέση μητέρας και κόρης.

Γιατί τα γράφω όλα τούτα; Μα γιατί αυτός ο όμορφος κόσμος που έγινε ξαφνικά και τρομακτικός, είναι κάπου μέσα στον κάμπο των Σερρών. Το Νυσίο πεδίο, όπου έγινε η αρπαγή της κόρης είναι κάπου βόρεια από το Παγγαίο όπως θα μας γράψει ο Αππιανός. Σε αυτό τον τόπο οι Έλληνες είχαν τον αρχαιότερο ίσως μύθο τους. Γιατί άραγε; Μήπως και είναι εκείνος ο πανάρχαιος Πελασγός βασιλιάς του Άργους, που μας περιέγραψε ο Αισχύλος και που γράψαμε σε άρθρο με θέμα την προϊστορία του τόπου μας; 

Μα δεν είναι ο μόνος μύθος που συνδέει την μυθική σκέψη, του αρχαίου κόσμου με την πεδιάδα του Στρυμόνα. Ο θεός Στρυμόνας όπως θα μας γράψει στην θεογονία ο Ησίοδος, ο αγνός Στρυμόνας όπως θα μας γράψει ο Αισχύλος, που ρέει πλάι στις κιθάρες του Παγγαίου, στο ηγάθεον Νυσήιον, στο Νύσιο πεδίο, το Συλέως Πεδίον… ο θεός  Στρυμόνας που είναι ο πατέρας της μιας από τις νύμφες που έπαιζαν μαζί με την Περσεφόνη εκείνη την τρομερή μέρα. Είναι πατέρας της Ροδόπης. Μα και όλος ο “κάτω Στρυμόνας” αποκαλείται “χορός των Νυμφών”. Την Ροδόπη την απέκτησε σμίγοντας με την μούσα Ευτέρπη, με την μούσα της μουσικής. Η Ροδόπη θα έχει και δύο αδέρφια. Δυο βασιλόπουλα της Θράκης. Τον Όλυνθο και τον Ρήσο. Και αν δεν ξέρουμε τον Ρήσο, είναι γιατί δεν κατέχουμε επαρκώς την ελληνική θρησκευτική παράδοση. Η θρησκευτική παράδοση του έθνους μας, είχε τον Ήρωα σε ένα επίπεδο ανάμεσα σε θεούς και ανθρώπους. Η κάθε πόλη είχε τον Ήρωα προστάτη της, η κάθε συντεχνία επίσης, αλλά και οι γειτονιές, οι οικογένειες, υπήρχε ο τειχοφύλακας Ήρωας που προστάτευε τα τείχη της πόλης, ο χωροφύλακας που προστάτευε τα όρια κλπ… Οι ήρωες των Ελλήνων είχαν επηρεάσει τόσο πολύ τους βαρβάρους, που οι Πέρσες καθώς ερχόταν προς την Ελλάδα, έκαναν σπονδές στους ήρωες της Τροίας. Υπήρξε όμως ένας μοναδικός ήρωας ο οποίος ήταν ήρωας όλων των Ελλήνων. Δεν υπήρχε τάφος. Τον επικαλούνταν παντού. Τον λάτρευαν σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας.  Ιερά και ναοί του βρίσκονται διάσπαρτοι, όπου κι αν πάτησε το πόδι του Έλληνα. Η λατρεία του ξεπέρασε και την Ελλάδα. Ρωμαίοι, Ετρούσκοι, αλλά και στην ανατολή ακόμα, το όνομά του και  λατρεία του ταξίδεψε πέρα και από αυτή την αυτοκρατορία ακόμα του Μ. Αλέξανδρου. Οι Έλληνες τον ύψωσαν στον Όλυμπο. Έκαναν δύο σπονδές για αυτόν, μία σαν θεό και μία σαν ήρωα! Αυτός ήταν ο Ηρακλής.

Τέτοιος ήρωας υπήρξε και ο Ρήσος για τους Θράκες. Ο σοφιστής Φιλόστρατος ο νεότερος, που πέρασε από τη Θράκη, τον τρίτο ή τέταρτο αιώνα, απόρησε με τις τιμές που ετύχαινε από τους Θράκες ο αφηρωισμένος πια Ρήσος, και τιμώνταν σαν γιατρός, θεός του κυνηγιού, των αλόγων, των στρατιωτών και σαν αλεξίκακος γενικότερα. Αλλά και οι Αθηναίοι και μετά οι Σπαρτιάτες στην Αμφίπολη είχαν τον Ρήσο για προστάτη Ήρωα. Τον μυθικό Ρήσο, μέσα από την ελληνική ποίηση τον συναντάμε πρώτη φορά στην Ιλιάδα. Από την πεδιάδα των Σερρών ταξιδεύει στην Τροία για να πολεμήσει στο πλευρό των Τρώων μα δεν προλαβαίνει. Φτάνει βράδυ και πέφτει να κοιμηθεί. Στο στρατόπεδο των Τρώων, περνάνε κρυφά ο Οδυσσέας με τον Διομήδη και ο δεύτερος τον σκοτώνει την ώρα που κοιμάται. Περισσότερα θα μάθουμε από την σωμένη τραγωδία η οποία αποδίδεται στον Ευριπίδη και η οποία έχει το όνομα Ρήσος.
Πρώτα από όλα ξεκαθαρίζεται η καταγωγή του:

 “Απ’ τους ανέμους δερνόμενος
τους παγερούς της Θράκης και της Παιονίας”
“Τριγύρω από το Παγγαίο
και τους Παιόνιους κάμπους” 

Αλλά μέσα από την τραγωδία η οποία μας μεταφέρει τον μύθο του Ήρωα, μαθαίνουμε ενδιαφέροντες πτυχές τόσο του μύθου, όσο και της λατρείας που τύγχανε στον τόπο του. Μιλάει η μούσα μητέρα του και λέει:

“Μετά, όταν σε γέννησα ντρεπόμουν τις αδερφές μου που ήμουν χωρίς άντρα και σε πήρα και σε άφησα στα στροβιλιζόμενα ύδατα του πατέρα σου. Και ο Στρυμόνας δεν σε έδωσε σε ανθρώπινα χέρια να μεγαλώσεις αλλά σε ανάθρεψαν οι κόρες των πηγών. Και έγινες βασιλιάς της Θράκης, πρώτος ανάμεσα σε όλους τους άνδρες, παιδί μου.”

Υπογραμμίζω πως ο Στρυμόνας έδωσε τον Ρήσο στις Νύμφες για να τον αναθρέψουν και επανέρχομαι στον κάτω Στρυμόνα που είναι χορός Νυμφών, στις Νύμφες που παίζουν μαζί με την Περσεφόνη στο Νύσιο πεδίο (που Νυσίο ονομάζεται εκ των Νυσηίδων, οι οποίες είναι οι νύμφες που ανέθρεψαν τον Διόνυσο). Γεμάτη με Νύμφες (με πολλές ονομασίες όπως για παράδειγμα στα Δαρνακοχώρια τις ονομάζουν καλότκες) είναι και η σύγχρονη λαϊκή παράδοση στον τόπο αυτό.

 

Ο Διομήδης εξοντώνει τον Ρήσο στον ύπνο του.

 Αλλά μετά η τραγωδία, μας δίνει και ορισμένες παράξενες θρησκευτικές λεπτομέρειες για την λατρεία του Ρήσου. Οι συμπολεμιστές του τον φέρνουν στην πατρίδα του για να τον θάψουν, αλλά η μητέρα του θα ζητήσει χάρη από την Περσεφόνη για τον γιο της:

“Αυτός δεν θα μπει στης γης το ολόμαυρο χώμα,
αυτή την παράκληση θα κάνω στην νύμφη του κάτου κόσμου,
στη θυγατέρα της θεάς Δήμητρας που δίνει όλους τους καρπούς,
να μου αφήσει την ψυχή αυτού εδώ…”

Και παρακάτω θα μας πει, ποια θα είναι η θέση του Ρήσου μέσα στην αιωνιότητα:

“Κρυμμένος μέσα στα σπλάχνα της ασημόφλεβης γης
σαν ανθρωποδαίμων  θα κείτεται και θα είναι ζωντανός, σαν
προφήτης του Βάκχου θα μένει στους βράχους του Παγγαίου,
θεός καλοδιάθετος για όσους ανθρώπους θα τον ξέρουν καλά.”

Η μετάφραση του κειμένου είναι από τις εκδόσεις Ζήτρος και το ανθρωποδαίμων το μεταφράζει ως “ανθρωποθεός”.  Μα ο έλληνας τραγικός στο άγο πρωτότυπο μας το διδάσκει ξεκάθαρα:

“…κρυπτὸς δ’ εν άντροις της υπαργύρου χθονὸς
ανθρωποδαίμων κείσεται βλέπων φάος,
Βάκχου προφήτης ώστε Παγγαίου πέτραν…”

Ως ανθρωποδαίμων λοιπόν λατρεύεται ο Ρήσος στον τόπο του και απέναντι από το ιερό του, υπάρχει ιερό της μητέρας του μούσας, που κατά μία άλλη εκδοχή είναι η Κλειώ. Υπάρχουν άλλες τρεις εκδοχές για την μητέρα του Ρήσου. Τρεις Μούσες. Η Καλλιόπη (εκ του: καλή + ωψ = αυτή με τα όμορφα μάτια), η Μούσα της Επικής ποιήσεως, η Ευτέρπη (εκ του: ευ + τέρπω, καλώς τέρπω, ευχαριστώ), η Μούσα της Μουσικής και της Λυρικής ποιήσεως, και η Τερψιχόρη (εκ του: τέρπω + χορός, η τέρπουσα δια του χορού), η Μούσα του χορού και της Ορχήσεως. Το ιερό της Κλειούς το οποίο έχει βρεθεί στην Αμφίπολη, όπως έχει βρεθεί έξω από τα τείχη, κοντά στον Στρυμόνα, ένα ιερό των Νυμφών, με ένα πιθάρι στο κέντρο, από το οποίο έχει αφαιρεθεί ο πάτος και το οποίο έχει βυθιστεί έως το χείλος του, μέσα στην ιερή Γη. Και στο Παγγαίο ξέρουμε πως υπήρχε μαντείο του Βάκχου.

Γυρνάμε πάλι στην αρχή του μύθου που αρχίσαμε, στην χάρη που κάνει η Περσεφόνη στον Ήρωα της γης από την οποία απήχθη. Αλλά η κοιλάδα του Στρυμόνα έχει εμπνεύσει τον μυθικό άνθρωπο, και γύρω από τον Μαίανδρο που σχηματίζει, έχουμε να διηγηθούμε πολλές υπέροχες, παράξενες και μερικές φορές αλλόκοτες ιστορίες, για τις οποίες θα σας  γράψω σύντομα.

Μόνο που πριν κλείσω τούτο το κείμενο, θα ήθελα να σας γράψω και κάτι που δεν το έχουν προσέξει πολλοί ερευνητές, μα σίγουρα το ήξεραν πολύ καλά οι Έλληνες και προς τούτο ίσως και το μεγάλο ενδιαφέρον και η λατρεία στον Ρήσο. Ο Ρήσος που λέτε, σύμφωνα με τον Όμηρο σαν ανθρώπινη και όχι θεϊκή καταγωγή (θεϊκή καταγωγή από τον πατέρα του Στρυμόνα), ήταν γιος του Ηιονέα, ο οποίος ήταν γιος του Μάγνητα. Και εδώ είναι το μυστικό μας. Ο Μάγνης είναι ένα από τα έξι παιδιά του Αιόλου και της Εναρέτης. Όχι του Αιόλου, του θεού των ανέμων, μα του Αίολου του Θεσσαλού, του γιου του Έλληνα! Ο παππούς του Ρήσου, ήταν εγγονός του ίδιου του Έλληνα! Ο Ρήσος είναι τρισέγγονο του Έλληνα, του γενάρχη των Ελλήνων!

Το ιερό “της Νύμφης” το οποίο βρίσκεται έξω από το βόρειο τείχος της Αμφίπολης, λίγα μέτρα από την βόρεια πύλη. Στο κέντρο διακρίνουμε το βυθισμένο πιθάρι.

 “… γεννάτε δε και εν τω Παγγαίω όρει βοτάνη, κιθάρα καλούμενη, διά ταύτην την αιτίαν: Διασπαράξασαι τον Ορφέα, τα μέλη του προειρημένου εις ποταμόν έβαλον Έβρον, και η μεν κεφαλήν του θνητού, κατά πρόνοιαν θεών, εις δράκοντα μετέβαλε την μορφήν του σώματος, η δε λύρα κατεστηρίσθη, κατά προαίρεσιν Απόλλωνος, εκ δε ρευστάντος αίματος ενεφάνη βοτάνη, κιθάρα καλούμενη, των δε Διονυσίων τελουμένων, αύτη κιθάρας αναδίδωσιν ήχον, οι δ’ εγχώριοι νεβρίδας περιβεβλημένοι θύρσους κτρατούντες, ύμνον άδουσιν, και τότε φρονήσεις, όταν έση φρονών, καθώς ιστορεί Κλειτώνυμος εν τω γ’ των τραγικών”.


Πλούταρχος “Περί Ποταμών”
Πάνω στο Παγγαίο μας λέει ο Πλούταρχος φυτρώνει ένα βοτάνι που ονομάζεται κιθάρα. Είναι αποτέλεσμα του ραντίσματος του βουνού από το αίμα του Ορφέα, όταν αυτόν τον διαμέλισαν οι Μαινάδες. Αυτό το βοτάνι βγάζει ήχους κιθάρας, όταν τελούνται τα Διονύσια μυστήρια και τότε οι ντόπιοι φοράνε τομάρια, και κρατώντας θύρσους ψάλλουν ύμνους.

 

Ιέρεια του Βάκχου σε ζωγραφιά του 19ου αιώνα, ντυμένη με τομάρι και κρατώντας θύρσο.

Είναι η γέννηση μετά τον θάνατο, είναι ο αιώνιος κύκλος της ζωής, όπως τον αντιλαμβανόταν η Ελληνική εθνική μας παράδοση. Η κιθάρα και η μουσική, φτιαγμένη από το αίμα του νεκρού Ορφέα.
Μα και το ίδιο το Παγγαίο ονομάζεται έτσι από έναν μυθικό ήρωα που μοιάζει στον Οιδίποδα. Είναι ένας ακόμα πανάρχαιος μύθος. Και θα τον εξηγήσουμε, αφού πρώτα τον εξιστορήσουμε.
Ο Παγγαίος ήταν γιος του θεού Άρη και της Κριτοβούλης, και άθελά του έγινε τραγικός αιμομίκτης, όχι με την μητέρα του όπως ο Οιδίποδας, αλλά με την θυγατέρα του. Στην τιμωρία του εαυτού του, αντί για την εθελούσια τύφλωση επέλεξε τον θάνατο. Αυτοκτόνησε μπήγοντας το σπαθί στα σωθικά του, πάνω στο όρος που μέχρι τότε ονομαζόταν Καρμάνιο και από εκεί και μετά πήρε το όνομά του.
“Τη θυγατρί κατ’ αγνοιαν συγγενόμενος έδραμεν εις Καρμάνιον όρος και δια λύπης υπερβολήν σπασάμενος το ξίφος εαυτόν ανείλεν…”
Πλούταρχος “Περί Ποταμών”
Τούτος ο μύθος είναι πανάρχαιος, διότι είναι μύθος πρωτοσυνείδησης. Είναι ο άνθρωπος που κατανοεί την συγγένεια. Ενώ τα ζώα, από όπου προέρχεται και το είδος μας, ζευγαρώνουν μόλις ενηλικιωθούν μεταξύ τους. έτσι λοιπόν ο Παγγαίος, δεν σκότωσε τον εαυτό του, μα σκότωσε το ζώο μέσα του, όταν αναγνώρισε την πατρική σχέση του με την θυγατέρα.
Τούτο το όρος λοιπόν, το Παγγαίο, που τόσο υμνήθηκε, γνωρίζουμε πως είχε και ένα μαντείο του Διόνυσου. Αυτό λειτουργούσε και κατά τους ιστορικούς χρόνους. Ήταν μάλιστα υπό την εποπτεία του θρακικού φύλλου με το όνομα “Σάτρες”, ενώ σύμφωνα με τον Ηρόδοτο Σάτρες ήταν και οι περίφημοι Βησσοί, φύλο ιερατικό του θεού Διόνυσου. Η σχέση του Διόνυσου με τον τόπο μας ξέρουμε ότι ήταν ιδιαίτερη. Γνωρίζουμε ότι οι θεοί που λατρευόταν ιδιαίτερα στην περιοχή μας ήταν τέσσερις. Ο Άρης, ο Διόνυσος, η Άρτεμης και από τους βασιλικούς οίκους ο Ερμής. Για τον Διόνυσο τώρα τον μάντη και τον τόπο μας, διαβάζουμε μια ιστορία του Όμηρου από την Ζ’ ραψωδία της Ιλιάδας:

“…τι μήτε κι ο Λυκούργος μπόρεσε, του Δρύαντα ο γιος ο γαύρος,
χρόνια πολλά να ζήσει, ως τα ‘βαλε με τους θεούς στα ουράνια.
Στο άγιο βουνό της Νύσας κάποτε του Διόνυσου τις βάγιες,
του βακχευτη θεού, κυνήγησε᾿ κι ευτύς ετούτες όλες
πετούσαν καταγής τους θύρσους τους᾿ κι ο αντροφονιάς Λυκούργος
με τη βουκέντρα του τις κέντριζε, κι ο Διόνυσος φοβήθη
και στο γιαλό βουτάει᾿ κι η Θέτιδα τον δέχτη στην αγκάλη
σκιαγμένο᾿ τι οι φωνές τον τρόμαξαν περίσσια του Λυκούργου.
Με τούτον όμως οι τρισεύτυχοι θεοί θύμωσαν τότε,
κι ο γιος του Κρόνου τον ετύφλωσε᾿ χρόνια πολλά και πάλι.
Όμως δεν έζησε, τι οι αθάνατοι τον οχτρεύτηκαν όλοι.”

Φυσικά το όρος Νύσα, (Ηγάθεον Νυσήιον, Νύσιο πεδίο) γνωρίζουμε ότι είναι στον νομό μας, μα ο ίδιος μύθος σωμένος από τον Απολλόδωρο δεν θα μας αφήσει καμία αμφιβολία:
“Λυκούργος δε παις Δρύαντος, Ηδωνών βασιλεύς, οι Στρυμόνα ποταμόν παροικούσι, πρώτος υβρίσας εξέλαβεν αυτόν. Και Διόνυσος μεν εις θάλασσα προς Θέτιν…”
Ο μύθος ο οποίος μας σώζεται από πολλές πηγές, είναι ένας κλασικός μύθος ασέβειας προς τους θεούς, ο οποίος καταλήγει φυσικά σε συντριβή του θνητού, σε τραγωδία. Άλλωστε ο συγκεκριμένος μύθος ενέπνευσε τον μεγάλο τραγωδό Αισχύλο για να γράψει μία τριλογία με τις τραγωδίες Ηδωνοί – Βασσαρίδες – Νεανίσκοι κι ένα σατυρικό δράμα με την ονομασία Λυκούργος.
Ο Λυκούργος λοιπόν, Θράκας βασιλιάς της περιοχής μας, έδειξε ασέβεια προσπαθώντας να διώξει την λατρεία του θεού από το βασίλειό του (κατά ορισμένες εκδοχές του μύθου, μεταφορικά να τον σκοτώσει). Ο θεός έφυγε προς στιγμήν από τον τόπο του τρομαγμένος και βρήκε προστασία από την Θέτιδα. Αλλά ο Λυκούργος με την πράξη του αυτή ξεσήκωσε την οργή των θεών οι οποίοι τον εχθρεύθηκαν. Στην κατάληξη ο Λυκούργος τυφλώνεται, ενώ σε πιο τραγικές διηγήσεις, τρελαίνεται από τον θεό και σαν ένας άλλος Αίαντας, νομίζοντας πως κόβει κληματσίδες, σκοτώνει τους συγγενείς του, το ίδιο του το παιδί, και ήρθε στα λογικά του όταν άρχισε να χτυπά με το τσεκούρι και τα ίδια του τα πόδια. Όταν είδε τι έκανε τότε τυφλώθηκε. Μία τρίτη παραλλαγή θέλει τον θεό να ξεραίνει τη γης και αυτή να μην δίνει καρπούς. Μήνυσε δε μέσω του μαντείου του, πως δεν θα ξαναγινόταν γόνιμη η γη, εάν δεν τιμωρηθεί με θάνατο ο Λυκούργος. Τότε οι Ηδωνοί πήραν τον βασιλιά του και τον επέβαλαν σε φριχτό θάνατο στο Παγγαίο, όπου “κατασπαράχτηκε από άλογα”.
Μα αν στους αρχαιότερους μύθους έχουμε τον αέναο κύκλο της φύσης, την συνείδηση, στους μύθους των θνητών, η μοίρα στέκεται εκεί και παραμονεύει με την τραγωδία. Κανένας δεν μπορεί να είναι ήσυχος και μόνο για ένα θα πρέπει να είναι σίγουρος, πως κάθε χαρά στη ζωή, είναι υποχρεωμένος να την πληρώνει με ισόποση λύπη. Και όσο πιο μεγάλη η χαρά, τόσο και μεγαλύτερη και η λύπη. Τέτοια ιστορία θα σας διηγηθώ στην επόμενη ανάρτηση. Μία τραγωδία που συνέβη σε τούτα τα χώματα που πατάμε και δεν γνωρίζουμε, εάν ενέπνευσε κάποιον μεγάλο ή μικρότερο τραγωδό, για να διδαχτεί στο θέατρο της Αμφίπολης.

Μία τραγωδία.

Η αττική τραγωδία είναι το ευγενικότερο προϊόν
που έσωσε να δημιουργήσει ο άνθρωπος στον πλανήτη,
σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας του…  

Δ. Λιαντίνης

 Η αττική τραγωδία δημιουργήθηκε μέσα από μύθους, σαν αυτόν που συντελέστηκαν στη γη του αγνού Στρυμόνα. Έναν μύθο που σας τον διηγηθώ αμέσως τώρα.

“Λόγος μέν ἐστ᾽ ἀρχαῖος ἀνθρώπων φανείς,
ὡς οὐκ ἂν αἰῶν᾽ ἐκμάθοις βροτῶν, πρὶν ἂν
θάνῃ τις, οὔτ᾽ εἰ χρηστὸς οὔτ᾽ εἴ τῳ κακός·”

Έτσι ξεκινά ο Σοφοκλής της τραγωδία του Τραχίνιαι, που πάει να πει στην νέα απόδοση, πως “υπάρχει ένας λόγος αρχαίος των Ελλήνων,

πως των ανθρώπων τη ζωή, προτού κανείς πεθάνει,
καλή αν ήταν η κακή, να γνωρίσεις δεν μπορείς.”

Και η ιστορία μας ξεκινά μέσα στην κοιλιά του Τρωικού αλόγου. Εκεί μαζί με τον Διομήδη, τον Οδυσσέα και τον Μενέλαο, ήταν στριμωγμένα και τα πιο γενναία παλικάρια των Αχαιών. Ένας από αυτούς ήταν και ο Δημοφών από την Αθήνα, γιος του ίδιου του ήρωα Θησέα και της Φαίδρας. Το όνομά του Δημοφών σημαίνει Δημοφόων =  δήμος (τόπος, λαός) + φόως (φως, λάμψη), “το φως του λαού, αυτός που φωτίζει το λαό του”. Ο Δημοφών είχε στο πλάι του τον αδερφό του τον Ακάμα. Στην Τροία τους οδήγησε ένα κοινό μυστικό. Όταν το βράδυ άνοιξε η καταπακτή και βγήκαν οι αντρόκαρδοι Αχαιοί από το ξύλινο άλογο, έτρεξαν στην πύλη του Ιλίου, την άνοιξαν και μέσα ξεχύθηκε ο στρατός του Αγαμέμνονα. Κραυγές και φωτιές και λεηλασία, μα τα δυο αδέρφια δεν έπαιρναν τίποτε, δεν ήθελαν κάτι να τους βαραίνει τα χέρια, είχαν τα μάτια καρφωμένα στις γυναίκες, ώσπου μέσα στις φωτιές και στο πλήθος, αναγνώρισαν το πρόσωπο που λαχταρούσαν. Ήταν η Αίθρα, η γιαγιά τους. Την είχε απαγάγει ο Πάρης, όταν κλέφτηκε με την Ελένη. Την Αίθρα την είχαν πάει στο παλάτι της Ελένης οι Διόσκουροι. Τα δυο παλικάρια δεν πήραν κανένα άλλο λάφυρο από την Τροία. Μόνο την γιαγιά τους. Τέτοια συμφωνία έκαμαν.

 

Τα αδέρφια Δημοφών και Ακάμας ελευθερώνουν την γιαγιά τους Αίθρα.

Έτσι ο Δημοφών πήρε τον δρόμο του γυρισμού για την Αθήνα. Στον δρόμο της επιστροφής πέρασε από την χώρα των Οδομαντών, οι οποίοι εξουσίαζαν την πεδιάδα ανατολικά του Στρυμόνα. Εκεί τον φιλοξένησε η εικοσάχρονη Φυλλίδα, κόρη του βασιλιά τους του Σίθωνα. Ήταν κεραυνοβόλος ο έρωτας των βασιλόπουλων. Λένε πως έκαναν δυο παιδιά μαζί και πως μέσα στην εύφορη πεδιάδα, βασίλευαν από τους πρόποδες του Παγγαίου, μέχρι εκείνους του Μενοίκιου όρους.

Ως που μια μέρα ήρθε μια είδηση για τον Δημοφώντα, πως ο θρόνος στην Αθήνα άδειασε και πως θα έπρεπε να βασιλέψει. Κρύος ιδρώτας έλουσε την όμορφη Φυλλίδα, ως που ο Δημοφών της έδωσε όρκο, πως θα γυρίσει σε ένα μήνα ότι και αν του τύχει. Θα φροντίσει να δοθεί με ασφάλεια για την πατρίδα του ο θρόνος αλλού και αυτός θα γυρίσει για να βασιλέψει μαζί με την όμορφη γυναίκα του, σε τούτον τον τόπο. Η Φυλλίδα του έδωσε να έχει μαζί του ένα κουτί, που το ζήτησε όμως να το ανοίξει μόνο εάν αποφάσιζε να μην γυρίσει πίσω. Ήταν της ίδιας της Ρέας το παράξενο τούτο το δώρο.

 Μα στο δρόμο έπιασε φουρτούνα, από εκείνες που ο θυμωμένος Ποσειδώνας μετά τα Τρωικά έστελνε σε όλους τους Αχαιούς, με πρώτο τον Οδυσσέα. Έτσι το καράβι του Δημοφώντα έφτασε στην Κύπρο. Οι μέρες περνούσαν και ο ήλιος έδυσε 29 φορές στο όρος Δύσωρον, που σχηματίζει εκείνες τις τραχιές μα και μεγαλοπρεπείς δύσεις του ήλιου. Τέτοιες που κάνουν το άλγος του νόστου, να γίνεται βαρύτερο στο στήθος των ερωτευμένων. Την τριακοστή μέρα που ήταν και η τελευταία από την διορία που έδωσε ο ίδιος ο Δημοφών στον εαυτό του, η βασιλοπούλα, πήρε παράλληλα τον Στρυμόνα και έφτασε μέχρι την θάλασσα. Μάταια περίμενε ως που την έπιασε η νυχτιά. Κανένα πλοίο δεν φάνηκε στον κόλπο του Στρυμόνα. Πήρε τον δρόμο του γυρισμού, διανυκτερεύοντας στην πρώτη πόλη του βασιλείου της μετά την θάλασσα. Εννέα οδούς την ονόμαζαν την πόλη και η Φυλλίδα έδωσε εννέα κατάρες στους Αθηναίους, μέσα στην απέραντη θλίψη. Δεν άντεξε όμως η ερωτευμένη νέα να γυρίσει στο παλάτι της. Την βρήκαν το πρωί, να είναι μία ξεραμένη αμυγδαλιά. Άλλοι είπαν πως πέθανε από θλίψη, άλλη πως κρεμάστηκε στην ίδια την αμυγδαλιά αυτή. Οι θεοί όμως την μεταμόρφωσαν και την ίδια σε αμυγδαλιά. Από την κορφή των εννέα οδών, να αγναντεύει από τη μια την θάλασσα, μήπως και γυρίσει ο αγαπημένος της, από την άλλη να θωρεί το βασίλειο που άφησε.

Ο Δημοφών όμως δεν ξέχασε ποτέ την υπόσχεση για την αγαπημένη του. Έτσι αν και άργησε επέστρεψε στο βασίλειό τους. Στις Εννέα οδούς όμως τον μήνυσαν τα κακά μαντάτα. Έτρεξε τότε και αγκάλιασε με τέτοια ορμή την ξερή αμυγδαλιά που εκείνη έβγαλε ξανά φύλλα. Μέσα στην θλίψη του ο Δημοφών θέλησε να δει τι είχε το κουτί που του έδωσε η αγαπημένη, μόλο που εκείνη του είπε να το ανοίξει, μόνο αν αποφάσιζε να μην γυρίσει πίσω. Μόλις άνοιξε το κουτί, ενώ ήταν καβάλα πάνω στο περήφανο Θρακιώτικο άλογό του, εκείνο αφιονίστηκε και τον έριξε πάνω στο ίδιο του το σπαθί.

 Οι Οδόμαντες προς τιμήν της βασίλισσάς τους, ονόμασαν όλον εκείνον τον τόπο ανατολικά του νομού τους, Φυλλίς, και ακόμα και σήμερα εκείνη την επαρχία το κράτος την ονομάζει επαρχία Φυλλίδος.

Λένε πως η πρώτη από τις εννέα κατάρες της Φυλλίδας ήταν η αυτοκτονία της Αίθρας, μόλις έμαθε για τον θάνατο του εγγονού της. Μα οι ιστορικοί στο μέλλον, το είδαν καθαρά. Εκείνον τον τόπο που τον έλεγαν Εννέα οδούς, οι Αθηναίοι τον εποίκησαν μετά από αιώνες και τον ονόμασαν Αμφίπολη. Εννέα φορές ηττήθηκαν εκεί οι Αθηναίοι σε πόλεμο. Από του πελταστές του Δράβησκου με τους δέκα χιλιάδες νεκρούς, μέχρι την συντριβή και τον θάνατο του Κλέωνα και ως που η Αμφίπολη χάρισε την νίκη του Πελοποννησιακού πολέμου στην Σπάρτη, οδηγώντας την μεγάλη Αθήνα σε παρακμή.

Ο Δημοφών έδωσε όρκο στους θεούς, για κάτι που δεν ήξερε ότι θα μπορέσει να εκτελέσει, αντί να δώσει μία φρόνιμη απάντηση και να ζητήσει από την όμορφη γυναίκα του υπομονή και πίστη, στα μέτρα των θνητών. Έτσι όπως κλείνει ο Σοφοκλής την τραγωδία Αντιγόνη, θα κλείσω και εγώ τούτο τον μύθο που σας διηγήθηκα:

Η φρόνηση στην ευτυχία είναι το πιο σημαντικό.
Πρέπει στους θεούς ασέβεια να μην δείχνουμε.
Πάντα τα μεγάλα λόγια των θνητών
με μεγάλες συμφορές θα πληρώνονται,
έτσι που στο πέρασμα του χρόνου
θα διδάσκουν την φρόνηση. 

 Ο μύθος έχει πολλές παραλλαγές. Για παράδειγμα η αυτοκτονία του παλικαριού, γίνεται με τον αδερφό του Δημοφώντα, τον Αδάμαντα και μάλιστα στην Κύπρο. Επιλογή δικιά μου είναι να τον διηγηθώ έτσι με αποσπάσματα των εκδοχών, αντί για ακαδημαϊκές στεγνές παρουσιάσεις των εκδοχών αυτών. Άλλωστε ο μύθος είναι κυρίως αυτό: Διήγηση.

 Ιδιαιτέρως ευχαριστούμε το blog http://emmanouilpapas.blogspot.gr

Διόνυσος – Ο μυθικός θεός της ευθυμίας του γλεντιού και του κεφιού.

Posted by

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν θεοποιήσει πολλές στιγμές και εκφάνσεις της καθημερινότητας ή της κοινωνικής ζωής και πράγματα που δεν μπορούσαν αν ερμηνεύσουν ή να αιτιολογήσουν περνούσαν μέσα από τη μυθολογία σαν έργα και δημιουργήματα «θεών και ημιθέων».

Στην ελληνική μυθολογία, εκτός από τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, που θεωρούνταν οι σημαντικότεροι, υπήρχαν και άλλοι θεοί που δεν κατοικούσαν στο θεϊκό αυτό βουνό. Ένας απ’ αυτούς ήταν και ο θεόςΔιόνυσος. Ήταν ο πιο πρόσχαρος από τους θεούς και από τους πιο αγαπητούς στους ανθρώπους μιας και τους πρόσφερε το αμπέλι και το κρασί

Ο εύθυμος θεός ταξίδευε συνέχεια, επισκεπτόταν πολλές χώρες και πολιτείες για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς τους το κρασί. Και βέβαια, ως θεός της χαράς και του κεφιού, δεν ταξίδευε μόνος του. Τον ακολουθούσε ένα πολύβουο πλήθος.

Στο πλήθος αυτό έβλεπες γυναίκες που χόρευαν μ’ έξαλλο τρόπο, τις Μαινάδες όπως λέγονταν, και παράξενα όντα που ήταν άνθρωποι και ζώα μαζί, που τους έλεγαν Σάτυρους και Σιληνούς. Ενίοτε απεικονίζεται να κάθεται δεξιά του πατρός του στα ολύμπια δώματα.

Ο Διόνυσος ως μυθολογική οντότητα «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση ανάμεσα στους δύο». Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει «το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού» γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή σοφία ή το αρχέτυπο του «κατεργάρη», παρόν σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.

Πιστοί ακόλουθοι του θεού πορεύονταν μαζί του στα μεγάλα ταξίδια. Μ’ επικεφαλής τον Διόνυσο διέσχισαν την Αίγυπτο, τη Λιβύη κι άλλες χώρες στην Αφρική. Έπειτα πήγαν και στην Ασία, στους Άραβες, στουςΛυδούς, στους Φρύγες, φτάνοντας μέχρι και την Ινδία,όπου και ο πιο τολμηρός θαλασσοπόρος δεν κατάφερε να φτάσει.

Αλλού τους υποδέχονταν φιλικά, αλλού τους κορόιδευαν ή τους αντιμετώπιζαν σαν εχθρούς. Πάντα όμως επικρατούσε η καλοσύνη του Διόνυσου και των συντρόφων του. Γρήγορα συμφιλιώνονταν με τους κατοίκους, που μάθαιναν πώς να καλλιεργούν το αμπέλι. Το υπέροχο ποτό που κερνούσε ο θεός σκόρπιζε παντού το κέφι. Έκανε τους ανθρώπους να ξεχνούν τις στενοχώριες τους και να ζωγραφίζεται στα πρόσωπά τους το χαμόγελο. Όπου περνούσε ξεκινούσε τρικούβερτο γλέντι και δεν ακούγονταν άλλο τίποτα παρά οι εύθυμοι ήχοι των μουσικών οργάνων και τα ζωηρά τραγούδια.

Πώς λοιπόν να μη λάτρευαν οι άνθρωποι αυτοί το θεό; Κι ήταν θεός, παρόλο που η μητέρα του ήταν θνητή, ηΣεμέλη, η κόρη του βασιλιά της Θήβας Κάδμου. Ο Διόνυσος ωστόσο απέκτησε την αθανασία, που ξεχωρίζει τους θεούς από τους θνητούς και επειδή πατέρας του ήταν ο Δίας αλλά περισσότερο επειδή γεννήθηκε από θεό τη δεύτερη φορά. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, ο Διόνυσος δυο φορές γεννήθηκε.

Όταν ο Δίας σαγηνεύτηκε από την παρθενική ομορφιά της Σεμέλης, την πλησίασε κι ενώθηκε μαζί της. Καρπός της ένωσής τους ήταν οΔιόνυσος. Η Ήρα όμως δεν επρόκειτο όμως ν’ αφήσει ασυγχώρητη κι αυτή την απιστία του συζύγου της. Τυφλωμένη από τη ζήλια της και διψώντας για εκδίκηση, εμφανίστηκε στη Σεμέληκαι με πονηρό τρόπο την έπεισε να ζητήσει από τον εραστή της να εμφανιστεί ως θεός κι όχι μ’ ανθρώπινη μορφή, όπως πάντα εμφανιζόταν μπροστά της. Αυτό θ’ αποδείκνυε πως την αγαπά πραγματικά.

Αφελής κι ανυποψίαστη η κόρη του Κάδμου, την επόμενη φορά που την επισκέφτηκε ο Δίας στην κάμαρά της, του ζήτησε να πάρει τη θεϊκή μορφή του. Μάταια προσπάθησε ο Δίας με λόγια αγάπης να τη μεταπείσει. Λυγίζοντας μπροστά στην επιμονή της εμφανίστηκε μεγαλοπρεπής, φωτεινός σ’ όλο το θεϊκό του μεγαλείο. Ήταν αδύνατο όμως ν’ αντέξει η άμοιρη θνητή τη λάμψη των κεραυνών και των αστραπών που εκτινάσσονταν από τα χέρια του. Την ώρα που οι φλόγες την τύλιγαν ο Δίας έσωσε το βρέφος που είχε στα σπλάχνα της και το έραψε στο μηρό του.

Όταν συμπληρώθηκαν εννιά μήνες, ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε από το πόδι του θεϊκού πατέρα του. Ο βασιλιάς των αθανάτων ήξερε πολύ καλά πως η ζηλόφθονη σύζυγός του θα έστρεφε γρήγορα το θυμό της στο νεογέννητο παιδί. Γι’ αυτό ανέθεσε στον Ερμή τη φύλαξή του. Αυτός το παρέδωσε στην αδερφή της Σεμέλης,την Ινώ. Η πανούργα Ήρα όμως έστειλε τρέλα στην Ινώ και τον άντρα της κι άρχισαν ανελέητα να σκοτώνουν τα παιδιά τους. Η θεά έλπιζε πως θα σκοτώσουν έτσι και τον Διόνυσο, αλλά ο φτερωτός θεός πρόφτασε και γλίτωσε το μικρό Διόνυσο και τον εμπιστεύτηκε αυτή τη φορά στις Νύμφες.

Αυτές τον ανέθρεψαν με περισσή στοργή κι αγάπη, στο δάσος όπου κατοικούσαν. Πράγματι, πουθενά αλλού δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε να μεγαλώνει ο θεός του αμπελιού, παρά σ’ ένα ειδυλλιακό τοπίο γεμάτο δέντρα και πολύχρωμα λουλούδια. Εκεί ποτέ δε συναντούσε ανθρώπους. Κι όταν ο βασιλιάς Λυκούργος διατάραξε την ηρεμία της συντροφιάς κυνηγώντας τις Νύμφες, κατατρομάζοντας τονΔιόνυσο, τιμωρήθηκε σκληρά από τον Δία, που τον τύφλωσε. Έτσι σκληρή ήταν πάντα η τιμωρία για όλους εκείνους τους ανθρώπους που επιβουλεύονταν το θεό Διόνυσο.

Την ίδια άσχημη τύχη είχαν και κάποιοι Τυρρηνοί πειρατές που αιχμαλώτισαν το θεό. Όταν είδαν ένα νέο τόσο όμορφο και γεροδεμένο, πίστεψαν πως πρόκειται για κάποιο αρχοντόπουλο ή ακόμα και βασιλιά. Ευχαριστημένοι με τη σκέψη πως θ’ αποκομίσουν πολλά λύτρα για να τον ελευθερώσουν, προσπάθησαν να τον δέσουν με βαριές αλυσίδες, χωρίς όμως να το πετύχουν· με μια μικρή κίνηση ο θεός τις τίναζε από πάνω του. Οι άμυαλοι θνητοί ωστόσο συνέχιζαν τις προσπάθειές τους.

Μόνο ο τιμονιέρης του καραβιού προσπάθησε να τους επαναφέρει στα λογικά τους: “Δε βλέπετε άμυαλοι πως πρόκειται για θεό; Δε φοβάστε την τιμωρία; Μπορεί να είναι ακόμη και ο Ποσειδώνας, που θα μας εκδικηθεί ρίχνοντας το καράβι μας σε άγρια τρικυμία. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον αφήσουμε ελεύθερο”.

Ο καπετάνιος και οι υπόλοιποι δε συμφωνούσαν ν’ αφήσουν να τους φύγει “τέτοιος θησαυρός”. Εκείνη τη στιγμή άρχισε να ρέει στο καράβι κόκκινο κρασί που ζάλισε με τη θεϊκή ευωδιά του τους ναύτες. Ταυτόχρονα ένα κλήμα άρχισε να τυλίγει το κατάρτι και να απλώνει τα φορτωμένα με ζουμερά σταφύλια κλαδιά του σ’ όλο το καράβι. Κι ενώ σαστισμένοι παρακολουθούσαν οι ναύτες, άλλο θαύμα γίνεται μπροστά στα μάτια τους: ο όμορφος νέος που ήθελαν να αιχμαλωτίσουν μεταμορφώνεται σ’ ένα άγριο λιοντάρι που οι βρυχηθμοί του κάνουν τους ναύτες να πηδούν στη θάλασσα για να γλιτώσουν.

Όλους τους μεταμόρφωσε οΔιόνυσος σε δελφίνια και μόνο τον τιμονιέρη δεν πείραξε επιβραβεύοντάς τον για τη σύνεσή του. Όπως είδαμε, ο Διόνυσος αγαπήθηκε και λατρεύτηκε από τους ανθρώπους γιατί τους γνώρισε την υπέροχη γεύση του κρασιού. Λένε πως για πρώτη φορά το φανέρωσε στο βασιλιά τηςΑιτωλίας, τον Οινέα. Ο τσοπάνης του, ο Στάφυλος, είχε βρει ένα περίεργο φυτό γεμάτο καρπούς κι ενθουσιασμένος από τη νοστιμιά τους έφερε και στο βασιλιά του για να τον ευχαριστήσει.

Ο Οινέας έστυψε τους ζουμερούς καρπούς και απόλαυσε τον πλούσιο χυμό τους. Από τότε ο Διόνυσος ονόμασε αυτόν το χυμό οίνο και τους καρπούς σταφύλια από το όνομα του τσοπάνη. Πάντα με το θύρσο στο ένα του χέρι και ένα δοχείο κρασιού στο άλλο περιηγούνταν τις πόλεις. Όπου έβρισκε φιλόξενους και πρόσχαρους ανθρώπους, τους μάθαινε πώς να φτιάχνουν κρασί. Έτσι έγινε και με τους κατοίκους της Ικαρίας,στην Αττική, που τον υποδέχτηκαν μ’ ενθουσιασμό. Λίγο πριν φύγει από τον τόπο τους, συμβούλεψε το βασιλιά τους τον Ικάριο να φυλάξει καλά το κρασί που έφτιαξε. Αυτός όμως δεν ακολούθησε τη συμβουλή του – “τι κακό μπορεί να προέλθει από ένα τόσο ευχάριστο ποτό!” σκέφτηκε.

Οι τσοπάνηδές του, κάποια μέρα, βρήκαν τα βαρέλια και ήπιαν τόσο πολύ κρασί που μέθυσαν και άρχισαν να φέρονται μ’ άγριο τρόπο. Έχοντας χάσει τα λογικά τους σκότωσαν τον Ικάριο και η κόρη του Ηριγόνη από τη στενοχώρια της αυτοκτόνησε. Οι κάτοικοι της Ικαρίας τιμούσαν ιδιαίτερα το θεό Διόνυσο· σ’ αυτή την περιοχή καλλιεργήθηκε πολύ ο διθύραμβος, ο ύμνος προς το θεό, που συνέθεσε ο μουσικός Αρίωνας. Μάλιστα, πρόσθεσαν και κάτι καινούριο. Στο μουσικό αυτό ύμνο πρόσθεσαν στίχους. Κι επειδή αυτή τη σύνθεση την τραγουδούσαν άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε τραγόμορφους Σάτυρους την ονόμασαν τραγωδία.

Βέβαια, λατρευτικές εκδηλώσεις για το θεό του αμπελιού γίνονταν και σε πολλές άλλες περιοχές. Όσοι παρευρίσκονταν σ’ αυτές τις εκδηλώσεις έπρεπε να συμμετέχουν ενεργά πίνοντας κρασί και χορεύοντας υπό την επήρεια της μέθης. Όσοι αρνούνταν, ήταν εχθροί του θεού και επέσυραν την οργή του. Έτσι, τραγικό τέλος βρήκε τον Πενθέαπου θέλησε να παρακολουθήσει κρυφά τις οργιαστικές εορτές. Οι Μαινάδες, μια από τις οποίες ήταν και η μητέρα του, μέσα στη μανία που τις είχε καταλάβει, όρμησαν επάνω του και τον κατασπάραξαν. Επίμονα αρνούνταν να λάβουν μέρος στις λατρευτικές τελετές οι κόρες του βασιλιά Μίνωα, όπως και του βασιλιά Προίτου. Προσβλημένος ο Διόνυσοςτις έκανε να χάσουν τα λογικά τους. Άλλοι λένε ότι για τη μανία που κατέλαβε τις νεαρές κόρες του Προίτουαιτία ήταν η Ήρα.

Σκληρός τιμωρός εμφανίζεται ο Διόνυσος στους εχθρούς του και σ’ όσους είναι αντίθετοι στον τρόπο λατρείας του. Συνάμα γενναιόδωρος ευεργέτης σ’ όσους τον τιμούν και τον ευχαριστούν.

Όταν ο βασιλιάς Μίδαςφιλοξένησε το δάσκαλό του, το γέρο Σιληνό, που είχε χαθεί, αυτός δέχτηκε να εκπληρώσει την επιθυμία του για να τον ευχαριστήσει. Ο άπληστος Μίδαςζήτησε να μπορεί ό,τι πιάνει να το μετατρέπει σε χρυσάφι. Σύντομα ο δύστυχος διαπίστωσε πως θα γινόταν βαθύπλουτος αλλά θα πέθαινε από την πείνα και τη δίψα. Το ψωμί που άγγιζε να φάει μετατρεπόταν σε χρυσό και το νερό που ήθελε να πιει σε χρυσαφένιες σταγόνες. Μετανιωμένος ζήτησε από το θεό να τον κάνει όπως πριν και ο Διόνυσος που τον λυπήθηκε του είπε πως αν λουστεί στα νερά του Πακτωλούποταμού θ’ απαλλαχτεί από το μαρτύριό του.

Ο θεός του γλεντιού δεν είχε πολλές ερωτικές περιπέτειες, όπως οι υπόλοιποι θεοί. Οι γυναίκες στη ζωή του είχαν διαφορετική θέση: υπήρξαν παραμάνες του όταν ήταν μικρός και συντρόφισσές του στ’ ασταμάτητα γλέντια του.

Κάποτε ερωτεύτηκε την όμορφη Αριάδνη,όταν την είδε να κοιμάται ήρεμα και γαλήνια, μοιάζοντας με θεά. Η κόρη του Μίνωα μαζί με τον Θησέα επέστρεφαν στην Αθήνα από την Κρήτη. Ξυπνώντας ένα πρωί στη Νάξοη Αριάδνη βλέπει πως ο σύντροφός της έφυγε και την εγκατέλειψε. Χωρίς να το ξέρει η ίδια, είχε έρθει ο Διόνυσος στ’ όνειρο τουΘησέα και μ’ απειλές τον ανάγκασε να φύγει για να κάνει δική του την όμορφη νέα.
Ολομόναχη όπως ήταν στο έρημο νησί, σαν σωτήρας εμφανίστηκε ο θεός μπροστά της, νέος, γεροδεμένος, στεφανωμένος ως συνήθως με κισσόφυλλα. Αφού έγινε ο γάμος τους, πέταξαν με το άρμα του θεού προς τον ουρανό.

Στη γη οι άνθρωποι τον ευχαριστούσαν για το θεϊκό δώρο του και για την ξενοιασιά που απλόχερα τους μοίραζε. Οι γιορτές που γίνονταν προς τιμή του ήταν ένα αδιάκοπο γλέντι, όπου όλοι μεθούσαν και τραγουδούσαν. Μ’ αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν με τον αγαπητό τους θεό. Πληροφορίες που προσλαμβάνουμε από την Γραμμική Β΄ μας οδηγούν στην υπόθεση πως ο Διόνυσος ως αρχαία θεότητα ήταν ήδη γνωστός στον 12ο αιώνα

Η λατρεία του του σχετίζεται με τους εορτασμούς της βλάστησης, της ιερής τρέλας που προκαλεί η πόση του οίνου και της γονιμότητας. Κοινό στοιχείο στις λατρευτικές πρακτικές του είναι το στοιχείο της έκστασης, ενίοτε της οργιαστικής φρενίτιδας, που απελευθερώνει από τις φροντίδες της καθημερινότητας, προσδίδοντάς του την προσωνυμία Λύσιος.Πέραν του γεγονότος λοιπόν ότι το όνομά του συνδέθηκε με μία από τις αρτιότερες μορφές του ελληνικού λόγου, το δράμα προς τιμήν του διοργανώνονταν μεταλοπρεπείς γιορτές, όπως τα «Κατ’ αγρούς Διονύσια»,τα «Λήναια», «Ανθεστήρια» και τα «Μεγάλα Διονύσια».

Τρεις είναι οι κύριες μορφές, με τις οποίες εμφανίζεται οΔιόνυσος στη λατρεία του. Με έμβλημα τον φαλλό , το δένδρο -εξ ου και η προσωνυμία δενδρίτης- ή τον ταύρο είναι θεός της γονιμότητας και προστάτης των καλλιεργειών, κυρίως της αμπέλου. Στη δεύτερη μορφή του είναι ο ενθουσιαστικός Διόνυσος, με εμβλήματα τον θύρσο και τηδάδα, όπως επίσης την ακολουθία, των Μαινάδων, των Βακχών, των Θυιάδων, των Ληνών και των Βασσαριδών, όπως τις μετέφερε η μυθολογική αφήγηση. Στην τρίτη και αρχαιότερη μορφή του είναι οντότητα του Κάτω Κόσμου και φέρει την προσωνυμία Ζαγρεύς (ο μέγας κυνηγός).

Είναι γιος του καταχθόνιου Δία και της Περσεφόνης. Σε αυτή την τρίτη μορφή οι Ορφικοί τον ενσωμάτωσαν ως κυριότερη θεότητά τους, ερχόμενοι σε αντίθεση με τους διονυσιαστές, τους οπαδούς του ενθουσιαστικού Διονύσου

Με τον Διόνυσο θεό των δένδρων και των φυτών πραγματοποιείται η επιστροφή στο «ζωώδες πάθος» της φύσης, μακριά από τους περιορισμούς και τις αποκρυσταλλώσεις που επιβάλλει ο «εξορθολογισμός», κάτι που διακρίνεται άμεσα στις Βάκχες του Ευριπίδη. Με την προσωνυμία «βρόμιος» λατρεύθηκε κυρίως ως θεός γεννημένος από το δημητριακό «βρόμος» και το οινοπνευματώδες ποτό που παράγεται, χωρίς να είμαστε σίγουροι ποιο ακριβώς είναι αυτό το δημητριακό, πιθανώς να ήταν η βρώμη

theancientweb.wordpress.com

Τι συμβολίζει η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα;

amfipoli-arpagi
Στον εκπληκτικό Μακεδονικό τάφο της Αμφίπολης βρέθηκε η μυθολογική παράσταση που δείχνει την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Ίδια ακριβώς με την παράσταση των βασιλικών τάφων στις Αιγές! Μόνο που στις Αιγές είναι ζωγραφική και στην Αμφίπολη ψηφιδωτό. Θα έπρεπε πάντως να τονίζεται μία ακόμα σημαντική διαφορά: Σε σχέση με όλες τις αντίστοιχες παραστάσεις του συγκεκριμένου μύθου, όχι μόνο στις Αιγές, αλλά και σε αγγεία ή αλλού, μόνο στην Αμφίπολη ο Πλούτων είναι δαφνοστεφής! Δε μπορεί να είναι τυχαίο αυτό! Αν λοιπόν υπονοεί έναν ένδοξο θάνατο, θα υπονοεί τον ενδοξότερο όλων των θανάτων.

Με κάθε προσήλωση στην ταπεινότητα του ανειδίκευτου, το άρθρο αυτό γράφεται λίγο μετά την αποκάλυψη της Περσεφόνης στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης. Συμμετέχει στη συζήτηση των ανειδίκευτων, όχι των ειδικών, και, ως τέτοιο, δεν υπεισέρχεται καθόλου στην αρχαιολογική εργασία, αλίμονο! Θέλει όμως να κάνει ορισμένες παρατηρήσεις στις… παρατηρήσεις που διατυπώνονται και δημοσιεύονται από ειδικούς και μη, πάντα δε σε ό,τι αφορά το μύθο της Περσεφόνης και τον λόγο που παρασταίνεται στην Αμφίπολη, δεν θέλουμε να πούμε τίποτα για το ίδιο το ταφικό μνημείο, παρά μόνο τ” αναγκαία συνδετικά στοιχεία του θέματος:

Αν και έχουν ανασκαφεί περισσότεροι από εκατό Μακεδονικοί τάφοι, μόνο στις Αιγές και την Αμφίπολη εμφανίζεται η παράσταση της Περσεφόνης! Σα να είναι “σήμα κατατεθέν” μιας ορισμένης δυναστείας. Όπως και ο δαφνοστεφής Πλούτων, κάτι σημαίνει κι αυτό, δε μπορεί να είναι τυχαίο. Χαράζει ευκρινώς μία διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους τάφους των βασιλέων από τη μια και, από την άλλη, στους τάφους των στρατηγών, των αξιωματούχων ή των πλουσίων. Αν λοιπόν η παράσταση υπονοεί ότι η “αρπαγή της Περσεφόνης” χρησιμοποιείται μόνο στον τάφο των μελών της βασιλικής οικογένειας των Μακεδόνων, θα επιβεβαιωθεί ή θα διαψευστεί στο τέλος της ανασκαφής.

Προς το παρόν, ακόμα και να το σκέφτεται ή να το ελπίζει, κανείς δεν τολμά να πει ότι πρόκειται για τον τάφο του Αλεξάνδρου, επειδή οι ιστορικές πηγές πουθενά δεν αναφέρουν μεταφορά της σορού του στη Μακεδονία.

Το θέμα μας είναι: Τι δουλειά έχει άραγε η “αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα” σε ένα ταφικό μνημείο και μάλιστα κατ” επανάληψη; Ότι η παράσταση δεν είναι σε άλλον Μακεδονικό τάφο, είναι όμως στην Αμφίπολη, σημαίνει άραγε ότι ο ένοικος ανήκει στην βασιλική οικογένεια την Τημενιδών; Αν ναι, γιατί στην Αμφίπολη και όχι στις Αιγές;

Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι καθόλου εύκολη, τουλάχιστο προς το παρόν. Εντύπωση μάλιστα προκαλούν οι αμέτρητες “κοτσάνες” που εκστόμισαν αμέτρητοι ντόπιοι και ξένοι ειδικοί, αρχαιολόγοι ή καθηγητές φημισμένων πανεπιστημίων, άρθρα ή αναλύσεις των οποίων φιλοξενούν διάσημες εφημερίδες και περιοδικά. Εντύπωση προκαλεί και η σεβαστική προβολή αυτών των “επιστημονικών απόψεων” από τα εγχώρια Μέσα Ενημέρωσης που (χαζοχαρούμενα, θα έλεγε κανείς) παρουσιάζουν τη μία και την άλλη θεωρία καλλιεργώντας υποτίθεται τη μαγεία και το δέος που προκαλεί το μνημείο, στην ουσία όμως καλλιεργούν τη γενική σύγχυση. Δεν είναι μόνο ότι όλοι αυτοί απεφάνθησαν πριν τελειώσουν οι εργασίες της ανασκαφής (πράξη που συνιστά αντιεπιστημονική, όσο και αντιδεοντολογική συμπεριφορά, ούτως ή άλλως) είναι ότι απέδειξαν στην πράξη την ανεπάρκειά τους στην ανάγνωση της αρχαίας Ελληνικής Σκέψης. Κάνουν ευθύγραμμη θεώρηση της ιστορίας, εν αντιθέσει με την φιλοσοφία του Ελληνισμού που είναι κυκλική. Ο αποσυμβολισμός των αρχαίων μύθων και των ζωγραφικών ή των ψηφιδωτών παραστάσεων που αποτυπώνουν τους αρχαίους μύθους, είναι, καθώς φαίνεται, άγνωστος για την επιστημονική κοινότητα, άγνωστη ακόμα και στους λάτρεις της αρχαίας Ελλάδας! Εν προκειμένω, στο πρόσωπο της Περσεφόνης που την αρπάζει ο Πλούτων, βλέπουν τη… Ρωξάνη. Άλλος, μετά, λέει ότι, όχι, η Ρωξάνη καταγόταν από το σημερινό Αφγανιστάν, άρα δε μπορεί να είναι κοκκινομάλα, επομένως είναι η Ολυμπιάδα που καταγόταν από την Ήπειρο και ήταν η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου! Άλλος βλέπει στο πρόσωπο του Ερμή τον ίδιο τον Αλέξανδρο σε μικρή ηλικία. Ό,τι νά “ναι! Επιστήμων είναι, ό,τι θέλει λέει! Ποιος θα τον αμφισβητήσει;

Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη εξηγεί ότι η συγκεκριμένη παράσταση έχει συμβολική σημασία και μπορεί να δηλώνει κάποια σχέση του νεκρού στον τάφο με τον βασιλικό μακεδονικό οίκο. «Βρίσκουμε τη σκηνή της αρπαγής της Περσεφόνης στην τοιχογραφία του λεγόμενου τάφου της Περσεφόνης, στο βασιλικό νεκροταφείο των Αιγών. Έχουμε και δεύτερη απεικόνιση με τον Πλούτωνα και την Περσεφόνη, σε σκηνή ιερού γάμου, στον μαρμάρινο θρόνο, στον τάφο της Ευρυδίκης, μητέρας του Φιλίππου, στις Αιγές. Ο πολιτικός συμβολισμός είναι πολύ ισχυρός σε όλες τις εποχές. Το καθαρά ταφικό θέμα με την Περσεφόνη συνδέεται με τις λατρείες του κάτω κόσμου και τις Διονυσιακές τελετές στις οποίες αρχιερέας ήταν ο εκάστοτε επικεφαλής του οίκου των Μακεδόνων» τόνισε η γενική γραμματέας.

Πολύ σωστά! Μόνο που “η αρπαγή της Περσεφόνης” δεν συνδέεται μόνο με τις Διονυσιακές τελετές, όπως σημειώνει η κυρία Μενδώνη, συνδέεται και με τις Ορφικές. Ήταν δε το βασικό θέμα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου λατρεύονταν η Δήμητρα και η Περσεφόνη μαζί. Καθόλου τυχαίο επίσης, αφού οι βασιλείς των Μακεδόνων, επομένως ΚΑΙ ο Αλέξανδρος, ήταν μυημένοι στα Καβείρια Μυστήρια, τα οποία δεν ήταν καθόλου διαφορετικά από τα Ελευσίνια, απόδειξη ότι “η αρπαγή της Περσεφόνης” είναι κοινή. Τα Καβείρια Μυστήρια λοιπόν οι Μακεδόνες βασιλείς τα υπηρετούσαν ως αρχιερείς. Πολύ σημαντική πληροφορία αυτή! Το ερώτημα τώρα είναι: Θα μπορούσε άραγε να παρασταθεί “η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα” σε έναν (Μακεδονικό) τάφο, ο ένοικος του οποίου δεν θα ήταν αρχιερεύς των Καβειρίων ή των Ελευσινίων Μυστηρίων; Η απάντηση είναι κατηγορηματική: Όχι. Συνεπώς στον τάφο της Αμφίπολης ο ένοικος ανήκει οπωσδήποτε στην βασιλική οικογένεια των Τημενιδών και, σίγουρα, σιγουρότατα, δεν είναι κάποιου στρατηγού, δεν είναι του Ηφαιστίωνα, ούτε του Νεάρχου, ούτε της Ρωξάνης, ούτε του Κάσσανδρου, ούτε άλλου. Μήπως της Ολυμπιάδας; Θα μπορούσε να είναι της Ολυμπιάδας, αν δεν υπήρχε στη μέση ο λέων. Μήπως, τότε, του γιου του Αλέξανδρου; Θα μπορούσε να ήταν ο τάφος του μικρού γιου του Αλέξανδρου, αν είχε προλάβει να γίνει αρχιερέας των Καβειρίων Μυστηρίων! Είναι σαφές όμως ότι δεν πρόλαβε, αφού δολοφονήθηκε αμούστακο παιδί. Άρα δεν είναι ούτε αυτουνού.

Ούτως εχόντων… ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και ας θυμηθούμε τον αρχαίο μύθο που διηγείται την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Από την αφήγηση αυτή κάτι μπορεί να βγει…

Ο μύθος της Περσεφόνης

Η Περσεφόνη ήταν κόρη της θεάς Δήμητρας και του Διός. Ο Ζευς αποφάσισε να κάνει δική του τη Δήμητρα που, αν και καλλονή, αδιαφορούσε για τους άντρες, αν είναι δυνατόν! Τι να κάνει κι αυτός; Μεταμορφώθηκε σε ταύρο! Σου λέει, δεν αρκείται σε ημίμετρα η κυρία, εδώ χρειάζονται έκτακτα προσόντα, δεν ενδιαφέρεται για τους άνδρες η γυναίκα, ε, δε μπορεί, σε έναν νταβραντισμένο ταύρο θα κάτσει, θα πει κι ένα τραγούδι. Ο υπολογισμός του αποδείχτηκε αλάνθαστος. Τι θεός θα ήταν άλλωστε αν δεν μπορούσε να δει στα βάθη του μυαλού της! Άβυσσος η ψυχή της γυναίκας, ακόμα και για έναν θεό, ναι, αλλά για έναν μπερμπάντη θεό σαν τον Δία, κάτι τέτοια ήταν σίγουρα παιγνιδάκι… Ο ταύρος σαγήνευσε τη Δήμητρα, του δόθηκε όλο χαρά, ψυχή τε και σώματι, καθώς λένε, μια ηλιόλουστη μέρα, εκεί σε κάτι απόμερα λιβάδια. Βάλε τώρα σκηνή! Στις μέρες μας η κτηνοβασία είναι ποινικό αδίκημα. Εμ, το αντίθετο, τι έπρεπε να είναι; Τελοσπάντων, όπως συμβαίνει πάντα με τους θεϊκούς έρωτες, η ωραία Δήμητρα έμεινε έγκυος. Εννιά μήνες αργότερα γεννήθηκε ένα κοριτσάκι, που ονομάστηκε Περσεφόνη.

Όσο μεγάλωνε η Περσεφόνη, μεγάλωνε και η ομορφιά της. Τη βλέπει ο Πλούτων και παθαίνει ψυχικό τραλαλά. Ο θεός του Άδη την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και αποφάσισε να την κλέψει. Θα μπορούσε να ζητήσει το χέρι της σαν κύριος, αλλά ποια μάνα θα έδινε την ευλογία της σε έναν γάμο με τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου; Θα έφτυνε στον κόρφο της για να εξατμιστεί από μπροστά της ο εξαποδώ. Σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο προς τη Δήμητρα, η νεαρή Περσεφόνη μάζευε λουλούδια στο Νύσιο πεδίο. Την συντρόφευαν η Αθηνά, η Άρτεμις και οι Ωκεανίδες νύμφες. Ανέμελη η Περσεφόνη, απομακρύνθηκε από τη συντροφιά της, αναζητώντας το πιο όμορφο λουλούδι. Όταν έσκυψε να πιάσει έναν νάρκισσο, η γη χωρίστηκε στη μέση και από τα έγκατα εμφανίσθηκε ένα άρμα. Οδηγός ήταν ο Πλούτων που με το ένα χέρι κρατούσε τα χαλινάρια των αλόγων και με το άλλο άρπαξε την πανέμορφη κοπέλα. Οι κραυγές της δεν ακούστηκαν από κανέναν και η Περσεφόνη βρέθηκε βασίλισσα στο μαύρο βασίλειο του Κάτω Κόσμου.

Μάταια η Δήμητρα έψαχνε την κόρη της μέρα και νύχτα. Απ’ τη λύπη της, η γη και οι καλλιέργειες άρχισαν να μαραζώνουν. Μετά από καιρό, ο Ήλιος που έβλεπε τα πάντα απ’ τον ουρανό, λυπήθηκε την απαρηγόρητη θεά και της είπε πού βρισκόταν η κόρη της. Η Δήμητρα απαίτησε να επιστραφεί η Περσεφόνη, αλλιώς δεν θα άφηνε τη γη να ξανανθίσει. Ο Ζευς, παρακινημένος απ’ τις ικεσίες των ανθρώπων που πεινούσαν, διέταξε τον Πλούτωνα να ελευθερώσει την Περσεφόνη.

Ο Θεός του Άδη δεν είχε άλλη επιλογή απ’ το να υπακούσει, αλλά, πονηρός και δόλιος καθώς ήταν (μπροστά του ο σατανάς δεν έπιανε μπάζα) πρώτα έδωσε στην Περσεφόνη να φάει ένα ρόδι. Και, λες δηλαδή… καλά, τόσον καιρό δεν έτρωγε τίποτα η κοπέλα, νηστική την είχε ο αλήτης; Λεπτομέρειες! Ο Πλούτων γνώριζε ότι, αν η κοπέλα κατανάλωνε τροφή στον Κάτω Κόσμο, θα δενόταν μαζί του και δεν θα μπορούσε να φύγει. Ε; Κάτι σα μαγικό φίλτρο δηλαδή… Η Περσεφόνη έφαγε έξι σπόρια κι επισφράγισε έτσι τη μοίρα της. Όταν το έμαθε η Δήμητρα, έγινε έξαλλη (ο νόμος είναι νόμος, σου λέει, ακόμα και για τους θεούς) και για να την ηρεμήσει ο Δίας, πρότεινε ένα συμβιβασμό: Για κάθε σπόρο που έφαγε η Περσεφόνη, θα έμενε και ένα μήνα στον Άδη! Σολομώντεια λύση: Μισό από δω, μισό από κει! Λοιπόν, η κοπέλα θα περνούσε το μισό χρόνο δίπλα στη μητέρα της και τον άλλο μισό με τον Πλούτωνα. Η Δήμητρα αποδέχτηκε την απόφαση, αλλά δεν ξεπέρασε ποτέ το χαμό της κόρη της.

Έκτοτε τους έξι μήνες που η Περσεφόνη βρισκόταν στον Άδη, η Δήμητρα πενθούσε και μαζί της πενθούσε και η φύση. Τα δέντρα έχαναν το φύλλωμά τους, οι καλλιέργειες ασθενούσαν και βαρύς χειμώνας έπεφτε στη γη. Όμως, όταν η Περσεφόνη επέστρεφε στη μητέρα της, η χαρά της Δήμητρας πρασίνιζε τη γη και άνθιζε τα φυτά.

vergina-arpagi

Στο σημείο αυτό θα δανειστούμε μία δημοσιευμένη υπέροχη περιγραφή για την τοιχογραφία των Αιγών (δεν γνωρίζουμε τον συντάκτη):

Η τοιχογραφία στις Αιγές

Η τοιχογραφία με την αρπαγή της Περσεφόνης έχει βρεθεί σε έναν κιβωτιόσχημο τάφο στις Αιγές με διαστάσεις 3Χ4,5 μ. ο οποίος χρονολογείται γύρω στο 350 π.Χ. και ο οποίος ανήκε σε μια νεαρή γυναίκα περίπου 25 χρονών που πρέπει να πέθανε στη γέννα και θάφτηκε εδώ μαζί με το βρέφος της, η οποία εικάζεται ότι είναι μια από τις επτά συζύγους του  Φιλίππου Β΄, πιθανότατα η Νικησίπολις από τις Φερές, η μητέρα της Θεσσαλονίκης. Στον βόρειο τοίχο του τάφου βρίσκεται η εκπληκτική τοιχογραφία. Στη μέση της εικόνας δεσπόζει το άρμα με τα τέσσερα λευκά άλογα. Ο Άδης, πιο μεγάλος απ” όλες τις άλλες μορφές, άρπαξε τη λεία του και πηδάει στο άρμα. Στο δεξί χέρι του ο βασιλιάς των νεκρών σφίγγει το σκήπτρο της εξουσίας και τα γκέμια των αλόγων, που τινάζονται με τα μπροστινά πόδια στον αέρα, ξεκινώντας ήδη τον ξέφρενο καλπασμό τους. Ανάμεσα από τα πόδια του, φυλακισμένη στη σκοτεινή αγκαλιά του, ο Πλούτων κρατάει σφιχτά την Περσεφόνη. Η Κόρη είναι γυμνή. Το φουστάνι της γλίστρησε κι έπεσε. Έμεινε μόνο το κορδόνι που το κρατούσε στον ώμο της και το πορφυρό της ιμάτιο να κρύβει την ήβη, να γίνεται φόντο για τους μαλακούς γοφούς της και να χάνεται σμίγοντας με το πορφυρό του ιματίου του Πλούτωνα. Σε μια ύστατη προσπάθεια να ξεφύγει, η Κόρη τινάζεται προς τα πίσω, το σώμα της τεντώνεται, τρυφερό σα μίσχος λουλουδιού, να ξεγλιστρήσει από τα σκέλια και το μπράτσο που το σφίγγουν σαν τανάλια. Απόλυτα αδύναμη, απλώνει τα μπράτσα, ικετεύοντας απελπισμένα για τη βοήθεια που δεν θα έρθει. Ο άνεμος παίρνει τα μαλλιά της, τα μάτια της βασιλεύουν, το πρόσωπο της γίνεται μάσκα απόγνωσης. Η άρνηση της Κόρης να δεχτεί τη Μοίρα της, η επιθυμία της να γαντζωθεί στον κόσμο που αναγκάζεται ν” αφήσει και η αποστροφή της για τον Άδη γίνεται ολοφάνερη μέσα από την κίνηση του σώματος της που είναι ολότελα αντίθετη προς τη δική του και μέσα από την απομάκρυνση των κεφαλιών τους. Με μια εξαιρετικά δυναμική και σχεδιαστικά ιδιαίτερα τολμηρή, ανοιχτή σύνθεση, που στηρίζεται στην ένταση, αλλά και στην ισορροπία που παράγουν δύο διαγώνιες που διασταυρώνονται, ένα εύρημα που μάλλον αυτός εισάγει στην παραδοσιακή εικονογραφία της Αρπαγής, ο καλλιτέχνης κατορθώνει ν” αποδώσει όλη τη δραματική ένταση της αντιπαράθεσης του κυνηγού με το θήραμα, του αρσενικού με το θηλυκό, της ζωής με το θάνατο.

Πίσω από το άρμα, στην ανατολική γωνία της εικόνας, μισογονατισμένη στο χώμα, μια φίλη της Περσεφόνης παρακολουθεί το δράμα, πετρωμένη από φόβο. Το φόρεμά της γλίστρησε και το στήθος της είναι γυμνό, όμως το χρυσοκάστανο ιμάτιό της με τη φαρδιά μενεξελιά μπορντούρα την τυλίγει ακόμα, σχηματίζοντας ένα θερμό στεφάνι, μέσα στο οποίο προβάλλεται η σαγηνευτική λευκότητα του δέρματός της. Λυγισμένη στα δύο σηκώνει το χέρι να φυλαχτεί, μοιάζει να θέλει να φύγει και να μη μπορεί, παγωμένη σα σε εφιάλτη, ακούσιος μάρτυρας του αποτρόπαιου. Τα μάτια της σχεδιασμένα εντελώς λιτά, δυο γραμμούλες και μια βουλίτσα όλο κι όλο και όμως καταφέρνουν να εκφράσουν απόλυτα τον άφατο τρόμο…

Σαν μορφολογική, αλλά και εννοιολογική αντίστιξη στην παθητικότητα της συντρόφισσας της Κόρης, που με τρόμο αποδέχεται το μοιραίο, στην άλλη μεριά της παράστασης εμφανίζεται ο Ερμής. Με το κηρύκειο, το μαγικό ραβδί που γητεύει τις ψυχές των νεκρών, το μόνο παραδοσιακό και αναγνωρίσιμο σύμβολο της παράστασης, στο χέρι, ο ψυχοπομπός γίνεται εδώ νυμφοπομπός σκοτεινού Γάμου και τρέχοντας, σχεδόν πετώντας στις μύτες των ποδιών του, οδηγεί το άρμα στη δύση, στη χώρα των νεκρών.

Η ερμηνεία των μύθων

Αν ο σύγχρονος αναγνώστης ή ο ερευνητής μπορούσε ν” απαλλαχτεί, προσωρινά έστω, από την ορθόδοξη ή την καθολική χριστιανοκεντρική ανάγνωση Ανατολής και Δύσης ή, ακόμη καλύτερα, και από την αντίστιξη των Ολυμπίων θεών με το Θεό της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, θα μπορούσε να εντοπίσει ένα κομβικό εννοιολογικό σημείο, χρήσιμο κλειδί στην αποκωδικοποίηση του μύθου:

Στην “δυτική ανάγνωση”, αλλά και στην “Ανατολική ανάγνωση”, ο Ζευς είναι ένας αδιόρθωτος ερωτύλος και όποια ομορφούλα “του γυάλιζε”, την κυνηγούσε μέχρι να την κάνει δική του. Όμως η “Ελληνική ανάγνωση”, διάφορη και των δύο, λέει ότι κάθε έρωτας του Διός (κάθε ένας έρωτας από τους αναρίθμητους έρωτές του) συμβολίζει τη συνάντηση δύο φυσικών δυνάμεων, η μία από τις οποίες γονιμοποιεί την άλλη για να προκύψει πάντα μια νέα φυσική δύναμη. Κανένας έρωτας του Διός δεν είναι “άγονος”. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κανένας έρωτας του Διός δεν είναι απλά και μόνο για την ηδονή ή, κατά πώς θα έλεγαν κάποιοι σήμερα, “για το κρεβάτι”. Όλες οι συνευρέσεις του είχαν ως αποτέλεσμα τη γέννηση ενός ήρωα ή μιας ηρωίδας, ενός νέου θεού ή μιας νέας θεάς, παναπεί, τη γέννηση μιας νέας φυσικής δύναμης. Άρα: Η μεν φυσική δύναμη που γονιμοποιεί, συμβολίζεται με το αρσενικό (τον Δία, ο οποίος είναι η αρχική, η πρωταρχική δύναμη) η δε φυσική δύναμη που γονιμοποιείται (κάθε φορά μία επιγενόμενη φυσική δύναμη) συμβολίζεται με το θηλυκό. Η γνωστή λέξη “υβρίδιο” σημαίνει τη διασταύρωση δύο στοιχείων για την παραγωγή ενός νέου, το οποίο θα είναι ισχυρότερο των γονεϊκών στοιχείων. Αν όμως αυτή η διασταύρωση αυτή γίνεται από ανθρώπινα και όχι από θεϊκά χέρια, προκύπτει το “υβρίδιο”, που σημαίνει: Ύβρις Διός. Δηλαδή, ύβρις στο Θεό. Δηλαδή, παραβίαση της Φύσης. Άρα ο Ζευς είναι η Φύση.

Όλα είναι σύμβολα. Και τα σύμβολα αυτά διδάσκονταν στα Ελευσίνια ή τα Καβείρια Μυστήρια, όπου αρχιερεύς ήταν λέει, ο βασιλιάς της Μακεδονίας! Εξ ου και η επίμονη παράσταση για την “αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα” στους βασιλικούς τάφους. Ο Ζευς, η Δήμητρα, η Περσεφόνη, ο Πλούτων. Είναι ιερά, είναι αρχετυπικά σύμβολα που από μόνα τους σημαίνουν κάτι πολύ σημαντικό και όλα μαζί, στη συνάντησή τους, κάτι πολύ σημαντικότερο. Αλλά… τι;

Με την αποκάλυψη του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης γίνονται συζητήσεις και δημοσιεύματα σε όλο τον κόσμο. Επιφανείς αρχαιολόγοι και καθηγητές πανεπιστημίων επιχειρούν να ερμηνεύσουν αυτό που αναδεικνύει λίγο – λίγο η σκαπάνη της κ. Περιστέρη. Παραθέτουμε εδώ ορισμένα ενδεικτικά αποσπάσματα δημοσιευμάτων:

Ο Ίαν Γουόρδινγκτον, καθηγητής Κλασσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μισούρι, πιστεύει ότι οι ανασκαφείς βρίσκονται σε τάφο που ανήκει σε γυναίκα, καθώς το μωσαϊκό δείχνει μία γυναίκα να οδηγείται στον κάτω κόσμο. Εάν αποδειχθεί, προσθέτει ο Γουόρδινγκτον, τότε ο τάφος μπορεί να φιλοξενεί τη Ρωξάνη, σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου, ή τη μητέρα του Ολυμπιάδα. Και οι δύο γυναίκες τάφηκαν από τον Κάσσανδρο, έναν εκ των στρατηγών του Αλέξανδρου, όταν ανέβηκε στο θρόνο της αρχαίας Μακεδονίας», συμπληρώνει.

«Βάσει κλασικών κειμένων ο Κάσσανδρος έθαψε την Ρωξάνη και τον γιο της στην Αμφίπολη το 310 πΧ, έτσι είναι πιθανό να να είναι εκείνη η ένοικος του τύμβου», σημείωσε ο καθηγητής, σύμφωνα με το περιοδικό. «Όμως άλλα στοιχεία δείχνουν την Ολυμπιάδα. Ο Αλέξανδρος ήθελε να θεοποιήσει τη μητέρα του, όπως η γυναίκα στο άρμα του Άδη. Επιπλέον, η Ολυμπιάδα συνέχισε να διατηρεί πολιτική εξουσία και μετά το θάνατο του στρατηλάτη. Αν και δολοφονήθηκε από τον Κάσσανδρο και τους συμμάχους του, «πιστεύω ότι θα μπορούσε να τιμηθεί με έναν τέτοιο τύμβο», επεσήμανε ο Φίλιπ Φρίμαν, καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο Luther College της Αϊόβα.

Ο συγγραφέας Άντριου Τσαγκ μιλάει στο Discovery και αναλύει την άποψή του γιατί το ψηφιδωτό αυτό θα μπορούσε να είναι το πιο άρτιο πορτραίτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε νεαρή ηλικία. Μέσω αυτής της άποψης ο Τσανγκ εκτιμά ότι ενδυναμώνεται η θεωρία πως στον τάφο είναι θαμμένη η Ολυμπιάδα, μητέρα του Μακεδόνα Βασιλιά.

«Το ψηφιδωτό απεικονίζει τον Ερμή, το Πλούτωνα και την Περσεφόνη. Στην πραγματικότητα η αναπαράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης έχει ανθρώπινες αντιστοιχίες» υποστηρίζει ο Άντριου Τσαγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Αναζητώντας τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».

«Πιστεύω ότι η Περσεφόνη αναπαριστά το πρόσωπο της γυναίκας που είναι θαμμένη στον τάφο, η οποία οδηγείται στον Κάτω Κόσμο» σημειώνει ο συγγραφέας.

Αυτό σημαίνει ότι πρόκειται για κάποια σημαντική βασίλισσα της Μακεδονίας, η οποία πέθανε κάπου ανάμεσα στο 325-300 π.Χ. πιθανότατα στην Αμφίπολη, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι πρόκειται για την Ολυμπιάδα ή τη Ρωξάνη.

Ο Άντριου Τσαγκ θεωρεί πιο πιθανό το ενδεχόμενο στο τάφο να βρίσκεται η Ολυμπιάδα από τη στιγμή που οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τις Σφίγγες και τα γυναικεία αγάλματα των Καρυάτιδων στο εσωτερικό του τάφου.

Η Ρωξάνη, η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προερχόταν από την περιοχή του σημερινού Αφγανιστάν, κάτι που καθιστά εξαιρετικά σπάνια την πιθανότητα να είναι στην πραγματικότητα κοκκινομάλλα. Στον αντίποδα η Ολυμπιάδα προερχόταν από τους Μολοσσούς της Ηπείρου, όπου τα κόκκινα μαλλιά ήταν κάτι το συνηθισμένο» λέει ο συγγραφέας στο Discovery. Ωστόσο, στην ανάλυσή του ο Τσάγκ πάει ένα βήμα παραπέρα και ισχυρίζεται ότι τα άλλα δύο πρόσωπα του ψηφιδωτού, ο Ερμής και ο Πλούτωνας, έχουν σημαντικές ομοιότητες με τους δύο «πρωταγωνιστές» της ζωής της Ολυμπιάδας. Ο Πλούτωνας έχει μορφή που μοιάζει αρκετά στον Φίλιππο Β”, σύζυγο της Ολυμπιάδας και πατέρα του Αλέξανδρου. Είναι εστεμμένος σαν βασιλιάς και έχει γυρισμένη τη δεξιά πλευρά του κεφαλιού του. Το δεξί μάτι του Φιλίππου ήταν παραμορφωμένου εξαιτίας μιας πληγής από βέλος κατά τη διάρκεια μάχης.

Μια άλλη προσέγγιση

Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα είναι ένα ταφικό θέμα που έρχεται κατευθείαν από την Ορφική φιλοσοφία και τα Ελευσίνια ή τα Καβείρια Μυστήρια. Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι η μητέρα του Φιλίππου λεγόταν Ευριδίκη, όπως ακριβώς και η αγαπημένη σύζυγος του Ορφέα που κατέβηκε στον Άδη. Η ιστορία της Ευριδίκης του Ορφέα μοιάζει πολύ με την ιστορία της Περσεφόνης της Δήμητρας. “Ταφικό θέμα” σημαίνει λοιπόν ότι η παράσταση δεν συμβολίζει τα πρόσωπα που κατεβαίνουν στον Άδη, όπως διατείνονται οι αξιότιμοι καθ” όλα καθηγητές ανά τον κόσμο, αλλά συμβολίζει την βαθύτερη ουσία του θανάτου, παρασταίνει μυθολογικά την ψυχή και το ανεβοκατέβασμα της ψυχής από τον πνευματικό στον υλικό κόσμο και το αντίστροφο. Στην παράσταση της Αμφίπολης, όπου για πρώτη φορά συναντάμε τον Πλούτωνα δαφνοστεφανωμένο, υποδηλώνεται ένας ένδοξος θάνατος, ο ενδοξότερος όλων των θανάτων. Και τέτοιος ήταν μόνο ο θάνατος του Αλεξάνδρου. Κατά συνέπεια, ο τάφος είναι του Αλεξάνδρου, είτε βρίσκεται εντός του η σορός του μεγάλη στρατηλάτη, είτε όχι. Αυτό τουλάχιστον με τη χρήση των συμβόλων διηγείται το ψηφιδωτό της Περσεφόνης!

Η αρχιτεκτονική του μνημείου “διηγείται” και κάτι άλλο σημαντικό: Οι σφίγγες, οι Καρυάτιδες, μετά το ψηφιδωτό με την αρπαγή της Περσεφόνης, αντιπροσωπεύουν μια κλιμακούμενη ακολουθία μυητικών επιπέδων, το καθένας τους ανώτερο από το προηγούμενο, με το δικό του θάλαμο έκαστο. Στον τάφο της Αμφίπολης οι προθάλαμοι είναι περισσότεροι από κάθε άλλον Μακεδονικό τάφο και αυτό σημαίνει πως ο ένοικος είναι ο περισσότερο μυημένος απ” όλους, κάποιος που κατέχει το μέγιστο βαθμό μύησης, είναι δηλαδή αρχιερεύς των μυστηρίων, ιδιότητα ανώτερη και από την βασιλική, άρα εδώ έχουμε έναν Μακεδόνα βασιλιάς, όχι στρατηγό του Αλεξάνδρου, ούτε Ρωμαίο ή Ρωμαίους, αν, τελοσπάντων, εκλάβουμε ως σωστή την υπόθεση κάποιων αρχαιολόγων ότι ο τάφος είναι μεταγενέστερος. Δεν είναι ΚΑΙ γι” αυτόν τον λόγο μεταγενέστερος!

Στο τέλος της ανασκαφής θα μάθουμε γιατί ο τάφος έγινε στην Αμφίπολη και όχι στις Αιγές. Προς το παρόν, μπορούμε να κάνουμε την υπόθεση ότι, πιθανότερο όλων είναι, η Μακεδονική αυτοκρατορία που έχτισε ο Αλέξανδρος, να χρειαζόταν μία νέα πρωτεύουσα, ένα μεγάλο λιμάνι, δίπλα ακριβώς στο χρυσοφόρο Παγγαίο και τον τεράστιο σιτοβολώνα του Στρυμόνα. Η Αμφίπολη ήταν τότε μία πόλη πολύ μεγαλύτερη από την δοξασμένη Αθήνα, το τείχος της ήταν 7,5 χιλιόμετρα, της Αθήνας ήταν μόνο 6 χιλιόμετρα! Πού αλλού θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη έδρα για το ναυτικό του μεγάλου βασιλιά, στην ισχύ του οποίου βασίστηκε η χερσαία εκστρατεία του εναντίον των Περσών; Γνωρίζουμε άλλωστε από ιστορικές πηγές ότι ο Αλέξανδρος ενδιαφερόταν για τη Δύση και είχε αρχίσει τις ετοιμασίες για την εκστρατεία του δυτικά. Πώς θα το έκανε άραγε χωρίς ναυτικό; Θα μπορούσε ο Αλέξανδρος ν” αγνοήσει την εμπειρία του (Αμφιπολιώτη κιόλας) ναύαρχου Νεάρχου; Αποκλείεται! Η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Αμφίπολη θα μπορούσε επομένως να είναι το πρώτο στρατηγικό βήμα για την εκστρατεία που άρχισε ήδη να ετοιμάζει ο Αλέξανδρος εναντίον της Δύσης.

Ας δούμε όμως αναλυτικότερα το μυθολογικό θέμα: Από πού προέρχεται η λέξη “Περσεφόνη” και τι σημαίνει;

Περσεφόνη. Περσέφασσα. Φερσέφασσα. Φερέφασσα. Φερέφαττα. Φερσεφάασσα

Όπως ο φερόλβιος, ο φέρων ευτυχίαν ή ο φέροπλος, ο φέρων όπλα. Φερέγγυος. Φέρελπις. Φερέφωνο. Για το πρώτο συνθετικό και για το δεύτερο συνθετικό: Απόφαση. Αντίφαση. Κατάφαση.

Φερσεφάασσα λοιπόν. Η φέρουσα τον αρχαίο Λόγο που ειπώθηκε για να ισχύει παντοτινά. Η γνώστης του αρχαίου Λόγου. Η μύστης. Γι” αυτό και ο ναός της Περσεφόνης λεγόταν Φερρεφάττιον.

Η Περσεφόνη ήταν κόρη του Διός και της Δήμητρας. Δήμητρα = Γα Μήτηρ = Γη Μήτηρ. Στη σχέση του Διός με τη Δήμητρα ο Ζευς εκπροσωπεί τον ουράνιο κόσμο και η Δήμητρα εκπροσωπεί τον γήινο κόσμο. Η κόρη τους η Περσεφόνη εκπροσωπεί τη ζωή που γεννιέται από τη σύζευξη των ουρανίων και των γήινων πραγμάτων, υπονοεί ότι η ζωή στη γη εμπεριέχει το ουράνιο και το χθόνιο στοιχείο. Η ζωή στη γη είναι μία σύζευξη των ουράνιων και των γήινων στοιχείων. Αυτό φανερώνει ο “έρωτας” του Διός και της Δη Μητρός, της Γη Μητρός, της Δήμητρας. Η οποία σε ομηρικό ύμνο συναντάται και ως κόρη του Κρόνου και της Ρέας. Ίδιος δηλαδή συμβολισμός, απόλυτα ίδιος: Συνεύρεση πάλι του ουράνιου και του γήινου στοιχείου. Έρωτας του Διός προς τη Γη. Η Περσεφόνη, απότοκος αυτού του έρωτα, εκπροσωπεί την ένωση του ουράνιου και του γήινου στοιχείου, ως φορέας δε και των δύο στοιχείων γνωρίζει τον αρχαίο Λόγο, γνωρίζει τη μοίρα κι έχει (ή πρέπει να έχει) συνείδηση του πνευματικού όντος που παγιδεύτηκε στην ύλη.

Η Περσεφόνη ζει έξι μήνες στον απάνω κόσμο και έξι μήνες στον κάτω κόσμο. Αυτό συμβολίζει τις γεννήσεις και τους θανάτους που υφίσταται η κόρη του Πατρός Διός και της Μητρός Γης (Δήμητρας) μέχρι να φτάσει πάλι στην πρότερη θέωση, εκείνη που διέθετε μέχρι που την άρπαξε ο Πλούτων. Και την οποία θα ξαναβρεί, όταν θα ξεφύγει από τον Πλούτωνα. Μέχρι τότε όμως θα πηγαινοέρχεται από τον πάνω στον κάτω κόσμο και το αντίθετο.

Αν η Περσεφόνη φάει τους σπόρους του ροδιού, παγιδεύεται για πάντα στον Κάτω κόσμο και σ” αυτό την εξωθεί ο Πλούτων. Οι σπόροι του ροδιού συμβολίζουν τον αμέτρητο αριθμό ζωών, δηλαδή τον αμέτρητο αριθμό γεννήσεων και θανάτων, τον αμέτρητο δηλαδή αριθμό των ενσαρκώσεων της ψυχής, που θα χρειαστούν για να ξεφύγει η ωραία κόρη, δηλαδή η ψυχή, από τη σκοτεινή αρπάγη του Πλούτωνα, δηλαδή της ύλης. Η Περσεφόνη ξεγελιέται προς στιγμήν και τρώει μόνο έξι σπόρια, γι” αυτό και και κατεβαίνει στον Άδη μόνο έξι μήνες το χρόνο. Ο αριθμός έξι συμβολίζει εδώ και τους έξι “ουρανούς” που αντιστοιχούν στον Κάτω Κόσμο, τα έξι δηλαδή επίπεδα πνευματικής ανύψωσης που απαιτούνται μέχρι την κατάκτηση του εβδόμου. Η ψυχή που ανεβαίνει στον “έβδομο ουρανό”, απαλλάσσεται από την οδύνη των απανωτών και επώδυνων γεννήσεων και θανάτων. Ο έβδομος σπόρος του ροδιού συμβολίζει τον επόμενο ουρανό, ο οποίος αποτελείται επίσης από έξι βαθμίδες. Αν η Περσεφόνη έτρωγε εφτά σπόρους από το ρόδι, θα είχε απαλλαχτεί από την αιχμαλωσία του Πλούτωνα. Όπως και τα “διαμερίσματα” που έχει το ρόδι, καθένα από τα οποία έχει πολλούς σπόρους, έτσι είναι και τα πολλά πνευματικά επίπεδα που πρέπει να διαβεί η ψυχή για να ενωθεί ξανά με το Θεό, όπως ήταν κάποτε.

Έτσι, τους μήνες που η Περσεφόνη είναι στον πάνω κόσμο, η Θεά Δήμητρα χαιρόταν και υπήρχε καλοκαιρία, ενώ τους άλλους έξι μήνες υπήρχε κακοκαιρία. Η χαρά της Δήμητρας αντιστοιχεί στην απελευθέρωση της ψυχής την περίοδο που έχει απαλλαχτεί από το υλικό σώμα. Αντίστοιχα η λύπη της αντιστοιχεί στην περίοδο που η ψυχή είναι φυλακισμένη στο υλικό σώμα. Η νεανικότητα της Περσεφόνης αντιστοιχεί στην αιώνια νεότητα της ψυχής, αντιστοιχεί δηλαδή στην αθανασία της ψυχής. Που, όμως, κάποια στιγμή παγιδεύεται στην ύλη. Είναι η στιγμή μέσα στην αιωνιότητα που αρχίζουν οι γεννήσεις και οι θάνατοι, οι ενσαρκώσεις και οι αποσαρκώσεις.

Να σταθούμε και λίγο σ” εκείνη τη φράση: “Η Δήμητρα αποδέχτηκε την απόφαση, αλλά δεν ξεπέρασε ποτέ το χαμό της κόρη της”. Να σταθούμε, διότι αυτό σημαίνει ότι ο Θεός δεν ξέχασε ποτέ την πτώση της ψυχής στον Κάτω Κόσμο. “Κοιμάται και ξυπνάει” με την προσμονή να γυρίσει η αθάνατη ψυχή στην αιώνια ουράνια κατοικία της…

Συμπέρασμα

Ο μύθος της Περσεφόνης συμπυκνώνει ολόκληρη την Ελληνική φιλοσοφία για το φαινόμενο της ζωής και του θανάτου. Το ίδιο κάνουν και πολλοί άλλοι Ελληνικοί μύθοι, ο καθένας απ” τους οποίους φωτίζει στο ίδιο πλαίσιο διαφορετικές εφαρμογές. Η αποκωδικοποίηση του μύθου της Περσεφόνης αποκαλύπτει όλη την Ορφική διδασκαλία για το πριν και το μετά της ζωής, αποκαλύπτει όλη εκείνη τη Γνώση που έκρυψαν από τους ανθρώπους οι θρησκείες, η καθεμιά με τον τρόπο της και για τους λόγους της.

Σε ό,τι αφορά το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης, η “αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα” μαρτυρά ένοικο της ίδιας βασιλικής γενιάς με τον ένοικο του τάφου των Αιγών. Ο ένοικος αυτός γνωρίζει τη μέγιστη αλήθεια, είναι δηλαδή μυημένος, ξέρει τον πλήρη αποσυμβολισμό του μύθου, επειδή είναι αρχιερέας των Καβειρίων Μυστηρίων, έχει δηλαδή ανέβει στον υπέρτατο βαθμό της μύησης, δηλαδή της πανανθρώπινης, της κοσμικής, της υπερκόσμιας Γνώσης. Κι αυτός, σε αυτή την χρονική περίοδο που χρονολογείται ο τάφος, είναι μονάχα ο Αλέξανδρος. Δε μπορεί να είναι άλλος, ούτε καν η Ολυμπιάδα, επειδή εκείνη δεν ήταν αρχιερέας, εκτός και την άφησε στο πόδι του φεύγοντας για την εκστρατεία του, αλλά και σ” αυτήν την περίπτωση, το γεγονός ότι δολοφονήθηκε από τον Κάσσανδρο, αποκλείει την απόδοση τέτοιας τιμής. Ένα τέτοιο μεγαλειώδες μνημείο χτίζεται μόνο για τον ισχυρό της ημέρας, ποτέ για τον ηττημένο. Έχει και η πολιτική τα όριά της… Αλλά ισχυρός της ημέρας, ακόμα και νεκρός, τότε και μέχρι σήμερα, δεν είναι άλλος από τον Αλέξανδρο.

Κι αν κάνουμε λάθος σ” αυτό, δεν πειράζει. Το σημαντικό δεν είναι σε καμία περίπτωση η ανακάλυψη του τάφου του Αλεξάνδρου, στην Αμφίπολη ή αλλού, η δε σωτηρία της χώρας για μιαν ακόμη φορά από τους νεκρούς της, η τουριστική αξιοποίηση του μνημείου για χάρη των ανέργων της χειμαζόμενης Ελλάδας, θα ήταν μία νέα ύβρις, χείρων της πρώτης. Είναι σαφές: Σημαντικότερο πάντων είναι η αποκάλυψη της μέγιστης Γνώσης για το τι κωδικοποιεί και τι θέλει να πει στην ανθρωπότητα ο κοσμικός μύθος της Περσεφόνης. Αυτό, μόνο αυτό, θα διέλυε τα σκοτάδια που επικρατούν στη γη.

http://agriniovoice.gr

Ο Μέγας Αλέξανδρος στις αφηγήσεις του Κορανίου

Γράφει η Βάλια Παπαναστασοπούλου // *

 Ο μυστηριώδης Dhu al-Qarnayn (=Ντου αλ-Καρνάϊν)

Χρυσός στατήρας (297-282 π.Χ.) με κεφαλή Αλεξάνδρου κερασφόρου στη  μία όψη και την επιγραφή ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ στην άλλη.

 Πολύς λόγος έγινε τους προηγούμενους μήνες για το μνημειώδη τάφο της Αμφίπολης στο Λόφο Καστά και την ταυτότητα του νεκρού ή των νεκρών που έκρυβε για αιώνες μέσα στα σπλάχνα του. Οι εικασίες στα ΜΜΕ έλαβαν τεράστιες διαστάσεις και γράφηκαν πολλά κείμενα ήδη για το θέμα και ενώ η αρχαιολογική διαδικασία βρισκόταν ακόμη σε εξέλιξη. Η αποκάλυψη του τάφου – του οποίου βέβαια η ύπαρξη ήταν γνωστή στην επιστημονική κοινότητα ήδη από τη δεκαετία του ’60, όταν ο αείμνηστος Δ. Λαζαρίδης πραγματοποίησε μία πρώτη ανασκαφή –πυροδότησε, όπως ήταν αναμενόμενο, τη λαϊκή φαντασία του σύγχρονου Έλληνα και οδήγησε πολλούς να αναμοχλεύσουν πάλι την ιστορία του χαμένου τάφου του μεγάλου Μακεδόνα στρατηλάτη.

Η γοητεία που ασκεί το πρόσωπο και οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου δεν αποτελεί μία νέα περίπτωση, αλλά μία πραγματικότητα που εξαπλώθηκε στη λογοτεχνία και τη φαντασία των λαών με τους οποίους είχε έρθει σε επαφή ο Μακεδόνας βασιλιάς και όχι μόνο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δεν αποτελεί έκπληξη η παρουσία του Αλεξάνδρου και στη λογοτεχνία του αραβικού κόσμου, αλλά αυτό που ίσως δεν είναι πολύ γνωστό στο ευρύτερο ελληνικό κοινό είναι μία πολύ πιθανή αναφορά στο πρόσωπο του Μ. Αλεξάνδρου μέσα στο ίδιο το Κοράνι.

Το Κοράνι είναι το ιερό βιβλίο του Ισλάμ και στη σούρα Αλ Καχφ (=Η σπηλιά) εμφανίζεται ένα μυστηριώδες πρόσωπο που το όνομά του – ασφαλώς συμβολικό προσωνύμιο – είναι Dhu al-Qarnayn (ذو القرني ن ) (=Ντου αλ-Καρνάϊν). Η αφήγηση (18, 83-98) αναφέρει πως υπήρξε κάποτε ένας ισχυρός ήρωας, ο οποίος ταξίδεψε έως και τις δύο άκρες του κόσμου, την Ανατολική και τη Δυτική, δηλαδή στα σημεία, όπου ο ήλιος ανατέλλει και δύει. Αυτός ήταν ο Dhu al-Qarnayn, ο οποίος, συνεχίζοντας το ταξίδι του σε άλλα μέρη της Γης, έφτασε μπροστά σε δύο μεγάλα βουνά, στη σκιά των οποίων ζούσε μια περίεργη φυλή. Οι άνθρωποι της φυλής αυτής χαρακτηρίζονται από την αφήγηση του Κορανίου ως υπάνθρωποι και με ζωώδη συμπεριφορά, αλλά παρόλα αυτά ζητούν τη βοήθεια και την προστασία του Dhu al-Qarnayn προκειμένου να απωθήσει τους Γωγ και Μαγώγ, οι οποίοι ζούσαν πέρα από αυτά τα δύο βουνά και παρενοχλούσαν αυτή τη φυλή. Ο Dhu al-Qarnayn θα δώσει τη λύση στο πρόβλημά τους, κατασκευάζοντας ένα γιγάντιο τείχος από σίδηρο και φωτιά εμποδίζοντας τα ακάθαρτα έθνη Γωγ και Μαγώγ να εισέλθουν. Σύμφωνα με το Κοράνι το τείχος αυτό εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα και σήμερα και θα καταστραφεί μόνο κατά την Ημέρα της Κρίσης. Τότε οι ορδές των Γωγ και Μαγώγ θα ξεχυθούν και θα βασανίσουν ολόκληρο τον κόσμο.

Οι Γωγ και Μαγώγ, γνωστοί ήδη από το βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, παρουσιάζονται και στο βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννη ως εχθροί της ανθρωπότητας. Ο εγκλεισμός τους πίσω από ένα τείχος από τον Μ. Αλέξανδρο αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Ιερώνυμο, ενώ ήταν γνωστή η ιστορία αυτή και τον 6ο αι. σε κάποιες συριακές εκδοχές του μύθου του Αλεξάνδρου.

Ποιος είναι όμως ο Dhu al-Qarnayn του Κορανίου και πώς θα μπορούσε άραγε να ταυτιστεί με τον Μ. Αλέξανδρο; Η φράση Dhu al-Qarnayn στα αραβικά σημαίνει «ο φέρων δύο κέρατα». Προέρχεται από τη λέξει dhu και το δυϊκό αριθμό της λέξης karn (=κέρατο). Η ταυτότητα του Dhu al-Qarnayn υπήρξε η πηγή πολλών εικασιών με το πέρασμα των χρόνων. Αν και οι απόψεις ποικίλλουν, οι κλασικοί μουσουλμάνοι ερμηνευτές του Κορανίου θεωρούν ως την πιο κοινή ταυτοποίηση του Dhu al-Qarnayn με το πρόσωπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Πραγματικά, το ίδιο το όνομα Dhu al-Qarnayn (= ο φέρων δύο κέρατα) είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτικό για τις πηγές του κειμένου του Κορανίου, καθώς ο τίτλος ήταν στην πραγματικότητα ένα επίθετο που εχρησιμοποιείτο συνήθως για τον Μ. Αλέξανδρο ήδη από την αρχαιότητα. Στην πραγματικότητα ο τίτλος αυτός αποτελεί το αποτέλεσμα της σύνδεσης του Αλεξάνδρου με την κερασφόρο συγκριτιστική αιγυπτιακή θεότητα, γνωστή με το όνομα Ζευς-Άμμων, η οποία οδήγησε στην απεικόνιση του Μακεδόνα βασιλιά με δύο κέρατα κριαριού να προεξέχουν από το κεφάλι του. Η εικονογραφία του θεού Άμμωνα θα συνεχίσει να συνδέεται με τον Αλέξανδρο, ακόμη και μετά το θάνατό του. Ο θεός Άμμων είχε γίνει ιδιαιτέρως σημαντικός για τον Αλέξανδρο μετά την επίσκεψή του στο ιερό του θεού στη Σίβα της Αιγύπτου σε σημείο που ο ίδιος ο Αλέξανδρος να αποκαλεί το θεό πολλές φορές πατέρα του. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, οι άνθρωποι του στενού του περιβάλλοντος ενσωμάτωσαν τα κέρατα του Άμμωνα στην εικονογραφία του Αλεξάνδρου, όπως φαίνεται για παράδειγμα στα νομίσματα, μία εικονογράφηση που διατηρήθηκε για πολλούς αιώνες στην τέχνη.

Παρόλα αυτά, δεν είναι μόνο το όνομα Dhu al-Qarnayn που ταυτίζει το πρόσωπο αυτό με τον Μ. Αλέξανδρο, αλλά και το γεγονός πως η ιστορία του Dhu al-Qarnayn στο Κοράνι παρουσιάζει σε έναν μεγάλο βαθμό ομοιότητα με τους μύθους και τους θρύλους που αναπτύχθηκαν γύρω από το Μ. Αλέξανδρο στους αιώνες που ακολούθησαν το θάνατό του. Πιο συγκεκριμένα, η αφήγηση που σχετίζεται με το ταξίδι στη Δύση και την αντιμετώπιση των Γωγ και Μαγώγ προηγείται του Κορανίου κατά πολλούς αιώνες και έχει τις ρίζες της σε έναν αρχαίο μύθο σχετικά με το Μ. Αλέξανδρο.

 Ζωγραφική απεικόνιση του Αλέξανδρου να κατασκευάζει το τείχος εναντίον των Γωγ και Μαγώγ. Μικρογραφία πιθανόν από το χειρόγραφο του Nizami (π. 1590-1600). Βρετανικό Μουσείο.

 Σύμφωνα με την ελληνική και λατινική παράδοση, ο Αλέξανδρος έκτισε πύλες στον Καύκασο για να κρατήσει εκτός τους εισβολείς. Ήδη από τον 1ο αι. π.Χ. ο Ρωμαίος ιστορικός, Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρθηκε σε αυτήν την παράδοση, ενώ στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, η ιστορία απέκτησε έναν πιο περίτεχνο τρόπο αφήγησης, καθώς συνδέθηκε με δημοφιλείς βιβλικούς αποκαλυπτικούς θρύλους, όπως διαπιστώνει και ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος Φλάβιος. Συνεπώς, ήδη από τον πρώτο μεταχριστιανικό αιώνα ο Αλέξανδρος παρουσιάζεται να κατασκευάζει ένα γιγαντιαίο σιδερένιο προπύργιο στα βουνά του Καυκάσου στην Κεντρική Ασία προκειμένου να κρατήσει μακριά τις ορδές των κακών Γωγ και Μαγώγ.

Όταν στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. εμφανίζονται οι Ούνοι να πραγματοποιούν επιδρομές και να καταστρέφουν τη Συρία και τη βόρεια Μεσοποταμία, ενεργοποιούνται οι μνήμες από τη βιβλική απειλή των Γωγ και Μαγώγ, γεγονός που βοήθησε να αναπτυχθεί περαιτέρω η παράδοση γύρω από το Μ. Αλέξανδρο. Ο τελευταίος παρουσιάζεται στις παραδόσεις της εποχής ως ένας προστάτης, ο οποίος με τη βοήθεια του Θεού κατασκευάζει ένα φράγμα για να προστατεύσει την ανθρωπότητα αυτή τη φορά από τους Ούνους.

Χωρίς αμφιβολία είναι τόσο φανερό πως η παραπάνω αφήγηση προέρχεται από το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου, μια συλλογή από θρύλους που καταγράφηκαν από έναν άγνωστο σε εμάς συγγραφέα, ο οποίος ονομάζεται συμβατικά «Ψευδο-Καλλισθένης». Το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου φαίνεται πως αποκρυσταλλώθηκε λογοτεχνικά στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου κατά το τέλος του 3ου αι. μ.Χ. Το κείμενο πολύ σύντομα έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές με αποτέλεσμα να ξαναγραφτεί και να προσαρμοστεί τόσο στα πολιτιστικά όσο και στα εθνικά δεδομένα των εκάστοτε αναγνωστών. Συνακόλουθα, το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου διαδόθηκε σε πολλές εκδόσεις και γλώσσες σε Ανατολή και Δύση με αρχαιότερες τη λατινική (4ος αι.) και την αρμενική εκδοχή (5ος αι.).

Όμως, ουσιαστικά ήταν η συριακή εκδοχή του Μυθιστορήματος του Αλεξάνδρου, εκείνη που συνένωσε όλες αυτές τις διαφορετικές παραδόσεις σε μία ενιαία αφήγηση, προσθέτοντας στο κείμενο έναν αριθμό άγνωστων μέχρι τότε για τις άλλες παραδόσεις ιστοριών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το επεισόδιο της κατασκευής του τείχους εναντίον των Γωγ και Μαγώγ, δεν συναντάται στις αρχαιότερες εκδόσεις του Μυθιστορήματος, αλλά αποτελεί πρωτοτυπία της συριακής εκδοχής, πιθανότατα ως ένας συγκερασμός του μοτίβου του τείχους του Αλεξάνδρου με τη βιβλική παράδοση των αποκαλυπτικών λαών Γωγ και Μαγώγ. Η συριακή εκδοχή του Μυθιστορήματος του Αλεξάνδρου γράφεται στα 629-630 μ.Χ. Στη συγκεκριμένη αφήγηση ο Αλέξανδρος προσδιορίζεται με το γνωστό αρχαίο επίθετο «ο φέρων δύο κέρατα», μία ιδιότητα που εκλαμβάνεται κυριολεκτικά, καθώς ο Μακεδόνας ήρωας περιγράφεται σαν να έχει στο κεφάλι του κέρατα.

Αυτός ο μύθος εξακολούθησε να υπάρχει για περισσότερο από μία χιλιετία στην Περσία, όπου ο διάσημος ποιητής Ferdowsi στο επικό αριστούργημά του υπό τον τίτλο Shahnameh αφιερώνει ένα τμήμα στη συγκεκριμένη ιστορία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η ιστορία του Dhu al-Qarnayn αποτελεί ένα άμεσο δάνειο των προ-ισλαμικών ιστοριών και θρύλων που σχετίζονται με το Μέγα Αλέξανδρο. Αυτοί οι μύθοι προέρχονται από τον 1ο αιώνα μ.Χ. και διαδόθηκαν ευρύτερα σε όλο τον αρχαίο κόσμο μέχρι και την εμφάνιση του Ισλάμ. Και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός πως η προφητική δραστηριότητα του Μωάμεθ (610-632 μ.Χ.) συμπίπτει χρονικά με τη συριακή εκδοχή του Μυθιστορήματος του Αλεξάνδρου (629-630 μ.Χ.), αν και πολλές από τις ιστορίες αυτές είχαν ήδη γίνει γνωστές στην Αραβική Χερσόνησο και πριν από το Ισλάμ. Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως ο Μ. Αλέξανδρος είναι μια σημαντική μορφή στην αραβική λογοτεχνία. Ακόμη και στην προ-ισλαμική ποίηση συναντάμε αναφορές στο πρόσωπό του, προσφωνώντας τον είτε ως al-Iskandar είτε ως Dhu al-Qarnayn, όπως για παράδειγμα οι ποιητές Maymūn ibn Qays al-A’sha και ο σύγχρονος του Μωάμεθ, Hassan ibn Thabit, που συνέθεσαν στίχους σχετικούς με το επεισόδιο με των Γωγ και Μαγώγ.

Συνοψίζοντας, καταλήγουμε πως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός της ταύτισης του Αλεξάνδρου με τον Dhu al-Qarnayn από τους κλασικούς ερμηνευτές του Κορανίου. Οι αρχαίες βιβλικές αφηγήσεις που σχετίζονται με τους Γωγ και Μαγώγ συνενώθηκαν σε έναν ενιαίο μύθο με την αρχαία μη ιστορική αφήγηση σχετικά με τον Αλέξανδρο και την κατασκευή ενός σιδερένιου τείχους στον Καύκασο: Ο Μ. Αλέξανδρος έχτισε ένα γιγαντιαίο τείχος στον Καύκασο για να φυλακίσει τους Γωγ και Μαγώγ. Ακολούθως, oι Ούνοι που εισέβαλαν τον 4ο αιώνα μ.Χ. ταυτίστηκαν με τους Γωγ και Μαγώγ και θα παρέμεναν φυλακισμένοι πίσω από το τείχος του Αλεξάνδρου μέχρι και την Ημέρα της Κρίσης.

Αυτή η ιστορία αναπτύχθηκε περαιτέρω κατά τη διάρκεια των επόμενων αιώνων μέσω των διαφόρων εκδοχών του Μυθιστορήματος του Αλεξάνδρου του Ψευδο-Καλλισθένη μέχρι και τον 7ο αιώνα μ.Χ. – εποχή εμφάνισης του Ισλάμ -, οπότε και στο Κοράνι η ιστορία προσαρμόζεται στα δεδομένα της νέας θρησκείας με τη βοήθεια και της συριακής εκδοχής του Μυθιστορήματος. Σύμφωνα, λοιπόν, με την αφήγηση του Κορανίου ο Μέγας Αλέξανδρος ως Dhu al-Qarnayn ήταν πλέον ένας θεοφοβούμενος μονοθεϊστής, ο οποίος ταξίδεψε στα πέρατα της γης και έχτισε ένα τεράστιο τείχος από σίδηρο και μπρούντζο για να φυλακίσει τα κακά έθνη Γωγ και Μαγώγ μέχρι και την Ημέρα της Κρίσης, κατά την οποία οι Γωγ και Μαγώγ θα σπάσουν το τείχος και θα ξεχυθούν ελεύθεροι σκορπίζοντας τον φόβο και τον όλεθρο στη γη. Είναι πολύ πιθανόν πως ο Μωάμεθ ή ένας μεταγενέστερος συντάκτης του Κορανίου αξιοποίησε τους προ-ισλαμικούς θρύλους και να τους ενσωμάτωσε στο Κοράνι, προσαρμοσμένους στα δεδομένα της νέας μονοθεϊστικής θρησκείας.

Το πρόσωπο του Αλεξάνδρου είχε αρχίσει να παίρνει μυθικές διαστάσεις ήδη από την εποχή της βασιλείας του, ενώ μετά το θάνατό του οι προφορικές αφηγήσεις εξαπλώθηκαν σε διάφορους λαούς. Αυτή η μοναδική προσωπικότητα έμελλε να αφήσει το σημάδι της στον κόσμο και να ασκήσει μία τεράστια επιρροή εκατοντάδες χρόνια μετά το θάνατό του, αγγίζοντας ακόμη και τα ιερά βιβλία διαφόρων θρησκειών, όπως του Ισλάμ. Δε θα ήταν υπερβολή, αν λέγαμε, πως ο Αλέξανδρος ξεκινώντας από τις Αιγές της Μακεδονίας για τα πέρατα της Οικουμένης, κατάφερε τελικά να αγγίξει εκείνο που τόσο πολύ ονειρευόταν και δεν ήταν άλλο από το ίδιο το θείο.

 Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Budge, Ernest A. W. (ed.), The History of Alexander the Great: Being the Syriac Version of the Pseudo Callisthenes, Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1889.

Donzel, Emeri Van, & Andrea Schmidt, Gog and Magog in Early Syriac and Islamic Sources: Sallam’s Quest for Alexander’s Wall, Leiden, Netherlands: E. J. Brill, 2009.

Fildes, Alan & Joann Fletcher, Alexander the Great: Son of the Gods, Los Angeles, CA: Getty Publications, 2002.

Goldsborough, Reid, ‘Alexander the Great Numismatic Portrait’, 2010, at http://tinyurl.com/66g3r7x, όπως ανακτήθηκε στις 05/01/2015.

Panayotakis, Stelios, Maaike Zimmerman & Wytse Keulen, The Ancient Novel and Beyond, Leiden, Netherlands: E. J. Brill, 2003.

 * Η Βάλια Παπαναστασοπούλου είναι Αρχαιολόγος-Θεολόγος MS, Υποψήφια διδάκτωρ Α.Π.Θ.

Η μαγεία της Αμφίπολης: Οι καλλιτέχνες που δημιούργησαν τα 3D βίντεο

Η μαγεία της Αμφίπολης: Οι καλλιτέχνες που δημιούργησαν τα 3D βίντεο [εικόνες&βίντεο]
 Όταν η εικονική πραγματικότητα συμπληρώνει τα κενά που η… πραγματική πραγματικότητα δεν μπορεί να καλύψει. Με εξαίρεση την ειδική ομάδα της Κατερίνας Περιστέρη, αυτή τη στιγμή, ουδείς άλλος μπορεί να θαυμάσει από κοντά τα εκπληκτικά ευρήματα της Αμφίπολης. Υπάρχει, όμως, η τεχνολογία που ναι μεν δεν υποκαθιστά την ωραιότητα του τύμβου, ωστόσο τον κάνει πιο απτό στον απλό παρατηρητή.

Το Livescinece μίλησε με τους δύο Έλληνες δημιουργούς που έφτιαξαν μια σειρά τρισδιάστατων βίντεο στα οποία απεικονίζεται το εσωτερικό του τύμβου, σύμφωνα πάντα με τις ανακαλύψεις των αρχαιολόγων και τα όσα έδωσαν στη δημοσιότητα μέσω φωτογραφιών.

Όπως αναφέρει το άρθρο, τα δελεαστικά ευρήματα της Αμφίπολης προκάλεσαν φρενίτιδα σε όλα τα ΜΜΕ του κόσμου που έκαναν συνεχόμενες ζωντανές συνδέσεις από την περιοχή. Το ίδιο συνέβη στα κοινωνικά δίκτυα και με τα βίντεο που φτιάχτηκαν για να αναπαραστήσουν, όσο πιο λεπτομερώς γινόταν, το πώς ακριβώς ήταν ο τάφος αρκετούς αιώνες πιο πριν. Δεν είναι τυχαίο πως αν πληκτρολογήσει κανείς στο YouTube το όνομα «Αμφίπολη» θα βρει πάμπολλα βίντεο – άλλα ερασιτεχνικά και άλλα δουλεμένα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια καθώς οι δημιουργοί τους έχουν χρησιμοποιήσει όλα τα τελευταία επιτεύγματα της επιστήμης των υπολογιστών. Είναι χαρακτηριστικό πως κανένα από αυτά τα βίντεο «εικονικού κόσμου» δεν είναι συνδεδεμένα με το Υπουργείο Πολιτισμού. Όλα προήλθαν από το μεράκι και το ενδιαφέρον των δημιουργών τους.

Ένας εξ αυτών είναι ο Νίκος Αλεξάνδρου που ζει στη Ρώμη, αλλά έχερι γεννηθεί σε μια πολύ κοντινή περιοχή με την Αμφίπολη. Μιλώντας στο Live Science εξήγησε πως το πρώτο βίντεο το έκανε για προσωπική χρήση. Τον περασμένο Ιούλιο ο Αλεξάνδρου αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο L’Aquila της Ιταλίας με μάστερ. Τώρα πλέον είναι ένας πολιτικός μηχανικός με ειδίκευση στα αρχιτεκτονικά έργα. Την ίδια περίοδο η Ελλάδα συνταρασσόταν από ένα χαρμόσυνο νέο που είχε ως επίκεντρο την Αμφίπολη και τα εκεί ευρήματα. Ο Αλεξάνδρου λέει πως πριν φτιάξει το βίντεο για την Αμφίπολη, είχε δημιουργήσει τρισδιάστατες απεικονίσεις για κτίρια, αλλά ποτέ για αρχαιολογικά ερείπια. Αυτό, σε συνδυασμό με τα εντυπωσιακά ευρήματα της Αμφίπολης του έδωσαν το κίνητρο να το προσπαθήσει. «Νόμιζα πως θα ήταν κάτι μεγάλο για την προώθηση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Έτσι αποφάσισα να το φτιάξω και να το ανεβάσω στο YouTube. Είμαι ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα και σκέφτηκα ότι σίγουρα θα βρεθούν αρκετοί που θα ενδιαφερθούν να δουν το μοντέλο μου». Το πρώτο βίντεο δημοσιεύτηκε στα μέσα Οκτωβρίου και μέχρι τώρα έχει 200.000 προβολές. Μάλιστα, δέχθηκε αιτήματα από θαυμαστές του έργου του, να προσπαθήσει να κάνει ανασύσταση των σπασμένων χεριών των Καρυάτιδων και να συμπληρώσει το τμήμα του εκπληκτικού μωσαϊκού που λείπει. Έτσι μπήκε σε αυτή τη διαδικασία αποκαθιστώντας στο μέτρο του δυνατού το μνημείο και να δώσει κάποιες σύγχρονες πινελιές στο υπάρχον δημιούργημα.

Ο δεύτερος που αποπειράθηκε να κάνει μια επαγγελματική δουλειά ήταν ο καλλιτέχνης Δημήτρης Τσαλκάνης που διαμένει στην Αθήνα. Ο Τσαλκάνης δημιούργησε μια ιστοσελίδα (www.ancientathens3d.com), μέσω της οποίας μοιραζόταν με τον κόσμο τις δικές του απεικονίσεις από την Αρχαία Αθήνα. Για τον ίδιο η Αμφίπολη αποτέλεσε μια ενδιαφέρουσα πρόκληση και έτσι στις 13 Δεκεμβρίου φόρτωσε το πρώτο βίντεο. Σύμφωνα με τη δική του οπτική τα μοντέλα του είναι μια καλλιτεχνικη και όχι αρχαιολογική αναπαράσταση. Έτσι λειτούργησε πιο ελεύθερα και προσέθεσε κάποιες πινελιές χρώματος στις σφίγγες και στα αγάλματα του τάφου. Ωστόσο, επισήμανε πως οι επιλογές του βασίστηκαν σε μελέτες σχετικά με τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.

Κατά τον Δημήτρη Αγγελούδη, web developer, αυτή η τάση δείχνει το ενδιαφέρον των Ελλήνων να δουν το μνημείο κάτω από άλλο πρίσμα. Ο ίδιος ασχολήθηκε επισταμένως με το σάιτ amfipoli-news.com, μέσα στο οποίο υπάρχουν 3D αναπαραστάσεις του τύμβου, καθώς και εικονική περιήγηση. Το σάιτ «ανέβηκε» τον Οκτώβριο σε συνεργασία με τον Παναγιώτη Παναγιώτου, φοιτητή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης.

Ο Τσαλκάνης παραδέχεται πως οι αντιπαραθέσεις γύρω από την Αμφίπολη βάρυναν μέσα του καθώς έφτιαχνε το βίντεο. «Με προβλημάτισε η κατάσταση, ωστόσο η επίδραση που είχε το μνημείο στην κοινωνία ήταν ενδιαφέρουσα. Νομίζω πως το βίντεο δείχνει πώς φτιάχτηκε, αλλά και πώς ανακαλύφθηκε το μνημείο». Ο Αλεξάνδρου προκρίνει και μια άλλη πτυχή: «Αν δεν χρησιμοποιήσουμε αυτές τις ανακαλύψεις τώρα, πότε θα το κάνουμε; Κάθε αρχαιολογική ανακάλυψη είναι ένα βοήθημα προς εμάς από τους Αρχαίους Έλληνες».

Πηγή: Η μαγεία της Αμφίπολης: Οι καλλιτέχνες που δημιούργησαν τα 3D βίντεο [εικόνες&βίντεο] | iefimerida.gr http://www.iefimerida.gr/news/187114/i-mageia-tis-amfipolis-oi-kallitehnes-poy-dimioyrgisan-ta-3d-vinteo-eikonesvinteo#ixzz3P1UCp8b7

Κομμαγηνή: Το Μυστήριο Μαυσωλείο του Αντίοχου !

Antiochos, a just, eminent god, friend of Romans and friend of Greeks, c. 86 BC – 38 BC, ruled 70 BC – 38 BC) was a king from the Greek Kingdom of Commagene and the most famous king of that kingdom.
The ruins of the tomb-sanctuary of Antiochus are magnificent to behold even today. The site of his interment atop Mount Nemrut, a.k.a. Nemrut dagi, was named to the UNESCO World Heritage list in 1987. Several sandstone bas reliefs discovered at the site contain the oldest known images of two figures shaking hands.

«Στην κορυφή του Νεμρούτ Ντάγκ, επάνω στον Αντίταυρο, στα Ν.Α. της Τουρκίας, βρίσκεται ένα παράξενο μνημείο, σε ύψος 2.500 μέτρων.
Για πρώτη φορά το ανακάλυψε μια μικτή αρχαιολογική αποστολή γερμανοτουρκική, το 1882. Είναι περίεργο, ωστόσο πως από τότε, ως σήμερα, δεν έγινε δυνατόν να ερευνηθεί το εσωτερικό του. Είναι το μαυσωλείο του Αντιόχου Α΄ , του βασιλέως της Κομμαγηνής, ενός μικροσκοπικού βασιλείου, που δεν είχε πολύχρονη ζωή, και που απλώς στάθηκε, η τελευταία ηχώ της μεγάλης περιπέτειας του Αλέξανδρου στην Ασία.
» Πρόκειται για ένα μνημείο εκπληκτικό, που θυμίζει πολύ και ανάλογα έργα περσικά, αλλά και αιγυπτιακά μαζί. Η ομοιότητά του, εξ άλλου, με τα αιγυπτιακά μνημεία παραξένεψε τους πρώτους ερευνητές, που ακόμη δεν είχαν προσέξει πως ό, τι μνημειακό κατασκευάστηκε στην Ανατολή, μιμήθηκε πολύ τα έργα της Αιγύπτου.
Στην Περσέπολη, τα μνημεία του Αρταξέρξη και του Δαρείου, σκαλισμένα πάνω στο βράχο, θυμίζουν απόλυτα τους ναούς της κοιλάδας του Νείλου.
Στο Νεμρούτ Ντάγκ, τα κολοσσιαία αγάλματα που στήθηκαν πάνω στο μνημείο του Αντιόχου του Α΄, μοιάζουν πολύ με τους κολοσσούς των ναών των Θηβών».

Η ονομασία Κομμαγηνή

Ερευνώντας διάφορες πηγές σχετικά με την ονομασία του βασιλείου αυτού διαπιστώσαμε πως η ονομασία εκπορεύεται από τις λέξεις κόμμα-γένος που σημαίνει τμήμα ή μέρος μιας μεγαλύτερης γενιάς (γένος). Σε ένα τουρκικό κείμενο αναφέρεται πως είναι από τις λέξεις Κομμούν και Γένες, που τις αναφέρει ως ελληνικές λέξεις. Το μικρό κρατίδιο προήλθε μετά την αποσύνθεση της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών (γνωστή ως ελληνο-συριακό βασίλειο) το 162 π.Χ.
Άλλοι ιστορικοί λέγουν πως υπάρχει η ονομασία Kummuhu στα κείμενα των Ασσυρίων, που είναι σχετική με την Κομμαγηνή,.
Πρώτος βασιλιάς της Κομμαγηνής ήταν ο πρώην σατράπης (διοικητής) της όταν έπαψε να βρίσκεται υπό της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών.
Με τη διάλυση της ελληνο-συριακής αυτοκρατορίας ανακήρυξε την Κομμαγηνή ανεξάρτητη με πρωτεύουσα τη Σαμόσατα (που είχε κτίσει παλαιότερα ο Σάμης στις όχθες του Ευφράτη-σημερινή πόλη Σάμσατ της Τουρκίας). Στο βασίλειό του ενσωματώθηκαν ελληνικοί και περσικοί πληθυσμοί της περιοχής.

Η ίδρυση του βασιλείου

Ο Πτολεμαῖος σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στον τύμβο του όρους Νεμρούτ ήταν απόγονος του βασιλιά Δαρείου του Α΄ της Περσίας. Τον διαδέχτηκε ο γιος του ο Σάμης ο Β΄ ο επονομαζόμενος ‘Θεοσεβής Δικαίος’. Από την μετέπειτα βασιλεία του Μιθριδάτη του Α΄του Καλλίνικου (100 έως 69 π.Χ.) η Κομμαγηνή απέβαλλε το περσικό παρελθόν της, αφού κυριάρχησε σε όλα τα επίπεδα ο ελληνικός πολιτισμός. Καθιερώθηκε ως επίσημη γλώσσα του κράτους η ελληνική.
Ο Μιθριδάτης νυμφεύθηκε την πριγκίπισσα του ελληνοσυριακού βασιλείου Λαοδίκη Ζ΄ την Θεά και ο γιος τους ο Αντίοχος ο Α΄ ο ‘Θεός της Κομμαγηνής’ ανέλαβε το βασίλειο το 70 π.χ, μέχρι το θάνατό του, το 38 π.Χ.Φώτο: Οι λίθινες αυτές κεφαλές έχουν ύψος 3 μέτρα!

Τεράστια μεγέθη
Οι αρχαιολόγοι έχουν εντυπωσιαστεί από το μαυσωλείο του, το οποίο έχει περίμετρο 30 μέτρα και βρίθει επιγραφών.
Η επιλογή του τόπου για την ανέγερσή του, έγινε από τον ίδιο το βασιλιά, με σκοπό να το κάνει μνημείο τόπο περισυλλογής και προσκυνήματος για το λαό του. Στους πρόποδες του όρους αυτού ο πατέρας του Μιθριδάτης ίδρυσε την πόλη Αρσεμεία.
Σύμφωνα με τις επιγραφές ο ίδιος ο Αντίοχος ήταν υπερήφανος για την καταγωγή του αφού δήλωνε πως ήταν απόγονος του Αλέξανδρου και του Δαρείου!
Στο ανατολικό ανάχωμα του μνημείου υπάρχει ένας βωμός, ενώ στην κορυφή του έργου είχαν στηθεί 25 κολοσσιαία αγάλματα στα οποία μόνο τα κεφάλια ήταν δουλεμένα με περισσή λεπτομέρεια. Σε αυτά ξεχωρίζουμε τον ίδιο τον Αντίοχο και γύρω από αυτόν το θεό Ήλιο, τον Απόλλωνα των Ελλήνων, ο Μίδας των Περσών, η Φορτούνα, η θεά της γονιμότητας, ο Άχουρα Μάλδα, ο πατέρας των θεών, προσωποποίηση του Διός, ο Ηρακλής κ.ά.
Σήμερα τα λίθινα κεφάλια βρίσκονται σκορπισμένα στον περίγυρο του τύμβου. Είναι τεράστια, πάνω από τρία μέτρα το καθένα, και εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες.
Η ματαιοδοξία του Αντίοχου με την ανέγερση του μνημείου αυτού είναι φανερή, αφού ανακήρυξε τον εαυτό του εκπρόσωπο των θεών επί της γης! Θεοποίησε, μάλιστα, τον εαυτό του πριν πεθάνει και προσδιόρισε κάθε λατρευτική λεπτομέρεια γύρω από τον τάφο του.
«Πίστευα πάντοτε ότι η ευσέβεια είναι το σπουδαιότερο αγαθό κι αυτό δίνει την πιο γλυκιά χαρά στους θνητούς» γράφει σε μια επιγραφή στο μνημείο του.
Θεωρείται πως από σεισμό έπεσαν τα τεράστια αγάλματα του μνημείου που έφταναν τα 15 μέτρα ύψος.
Οι αρχαιοκάπηλοι, βέβαια, ανά τους αιώνες ,που ψάχνουν μανιωδώς για έναν ποθητό θησαυρό, σήκωσαν όλα τα λατρευτικά σκεύη που ήταν φτιαγμένα από πολύτιμο μέταλλο.
Δεν κατάφεραν όμως να πλησιάσουν στο εσωτερικό του μνημείου, ώστε να λεηλατήσουν το εσωτερικό του. Οι πέτρινοι όγκοι είναι ασήκωτοι και σε αυτά τα απομακρυσμένα μέρη, προς το παρόν τουλάχιστον, είναι αδύνατη η χρησιμοποίηση σύγχρονων μηχανικών μέσων. Κάποια προσπάθεια που έγινε παλαιότερα δεν έφερε αποτέλεσμα γιατί κύλησαν επικίνδυνα τα πιο πάνω πετρώματα.
Σε μια επιγραφή φαίνεται να γράφει ο Αντίοχος:
«Συνέλαβα το σχέδιο να υψώσω κοντά στους ουράνιους θρόνους και σε θεμέλια απροσπέλαστα και απρόσβλητα από τον καιρό αυτό το ‘οροθέσιον’ μνημείο αφιερωμένο τους θεούς όπου το σώμα μου, αφού γεράσει θα κοιμηθεί τον αιώνιο ύπνο, αποχωρισμένο από την ευλαβή ψυχή μου, που θα πετάξει προς τα ουράνια βασίλεια του Διός-Άχουρα Μάγδα».
Ενώ σε μία άλλη θα σημειώσει:
«Εγώ ο Αντίοχος, έστησα αυτό το μνημείο για να δοξάσω τον εαυτό μου και τους θεούς μου».
Χαρακτηριστική είναι μια άλλη επιγραφή που βρίσκεται όπως ανεβαίνει κανείς προς την είσοδο του τύμβου:
«Αυτός είναι ο δρόμος προς το ιερό. Εκείνοι που έχουν κακές προθέσεις πρέπει να φύγουν αμέσως».

Μέχρι σήμερα δεν έχουν μπει οι αρχαιολόγοι μέσα στον τύμβο. Ίσως να περιμένουν να τολμήσουν πρώτοι οι αρχαιοκάπηλοι!
Έτσι όμως, θα μπορέσουμε να μάθουμε το μυστήριο του τύμβου του αρχαίου βασιλιά.
Γιώργος Εχέδωρος

H Iστορία του Παγγαίου κατά τους αρχαίους χρόνους

IMGP0985

(Περιληπτικό απόσπασμα από τη διάλεξη του δικηγόρου Θεόδωρου Λυμπεράκη που δόθηκε στην Ελευθερούπολη το 1996 με θέμα ¨Το όρος Παγγαίο και η συμβολή του στον Ελληνικό και παγκόσμιο Πολιτισμό”)

Πολύ πριν από την άφιξη των Ελλήνων στην Ελλαδική χερσόνησο και συνακόλουθα και στην περιοχή του Παγγαίου, κατοικούσαν εδώ οι προέλληνες, λεγόμενοι αλλιώς και Πελασγοί, για την ύπαρξη των οποίων και στην περιοχή μας μίλησε ο Αισχύλος σ’ ένα θαυμάσιο χορικό της τραγωδίας του ΙΚΕΤΙΔΕΣ.
Ο Όμηρος ανάμεσα στους θρακοπελασγικούς λαούς που πολέμησαν στο πλευρό των Τρώων κατά τον Τρωικό Πόλεμο συγκαταλέγει τους Βρίγες ή Φρύγες και τους Παίονες, δύο λαούς οι οποίοι ήταν συγγενείς μεταξύ τους και με τους Τρώες και οι οποίοι κατοικούσαν στην προομηρική εποχή στη Μακεδονία, οι μεν Φρύγες στην περιοχή του Βερμίου της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας, οι δε Παίονες στο επάνω μέρος της κοιλάδας του Αξιού, όπου είχαν για πρωτεύουσα την Αμυδώνα. Όμως ο κύριος όγκος των Φρυγών μετανάστευσε στη Μ. Ασία πριν από την εποχή του Τρωικού πολέμου, ήδη δε από τα τέλη του 9ου αιώνα π.Χ. οι Δωρικής καταγωγής Μακεδόνες άρχισαν να εκτοπίζουν από τη σημερινή κεντρική και δυτική Μακεδονία όλα τα φύλα που κατοικούσαν εκεί, φθάνοντας οι ίδιοι σταδιακά μέχρι τα παράλια, όπου είχαν αρχίσει να φθάνουν και οι Έλληνες της Νοτίου Ελλάδος και να ιδρύουν τις αποικίες τους. Δύο από τα φύλα που έδιωξαν ήταν οι Φρύγες που είχαν απομείνει στην περιοχή μετά τη μετανάστευση του λαού τους στη Μ. Ασία και οι Παίονες. Ένα μέρος των Φρυγών και όλοι οι Παίονες αναγκάστηκαν έτσι υπό την πίεση των Μακεδόνων να μετακινηθούν προς τα βόρεια και τ’ ανατολικά, όπου πέραν του Στρυμόνος παρέμειναν επί αιώνες, (Σιντική, Οδομαντική, Ηδωνίς), όπου τους βρήκε κι ο Ηρόδοτος να κατοικούν, να κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της πεδιάδος των Σερρών και να έχουν τις πόλεις τους πάνω στο Στρυμόνα ποταμό, αναμειχθέντες όμως και με τους Θράκες και τους Έλληνες αποίκους των παραλίων αποτέλεσαν το πληθυσμιακό υπόβαθρο του Παγγαίου κατά τους ιστορικούς χρόνους.
Όσο όμως σημαντικός κι αν υπήρξε ο ρόλος των Παιόνων, των Φρυγών και των άλλων αρχαίων φύλων της περιοχής μας στη διαμόρφωση της ιστορίας της περιοχής, ένας άλλος μεγάλος λαός που ήδη από τ’ αρχαϊκά χρόνια αποτελούσε το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του Παγγαίου και γενικά της μεταξύ του Στρυμόνα και του Νέστου χώρας, οι Θράκες, ήταν εκείνος που έδωσε στο Παγγαίο και την περιοχή του τη μοναδική του ιστορική ταυτότητα, ήταν εκείνος που έφερε το Παγγαίο, τους θεούς του και τις λατρείες του τόσο κοντά στους Έλληνες κι επηρέασε τόσο πολύ τη φιλοσοφική τους σκέψη.
Αυτό το μέγα έθνος, αποτελούμενο από πλήθος επιμέρους φυλών, κατείχε ανέκαθεν ολόκληρη τη μεταξύ του Νέστου και του Στρυμόνα περιοχή και κατά συνέπεια και το Παγγαίο, που μέχρι την εποχή του βασιλέως των Μακεδόνων Φιλίππου του Β’ εθωρείτο Θράκη, στα πρώτα δε ιστορικά χρόνια (7ο και 6ο αϊ. π.Χ.) βρίσκονται εδώ διάφορα φύλα του, αναμεμειγμένα με Παιονικά και Φρυγικά υπολείμματα του παρελθόντος, ενώ στα παράλια αρχίζουν ήδη να ιδρύονται οι πρώτες Ελληνικές αποικίες των Ελλήνων, η Νεάπολις των Θασίων και οι παράλιες πόλεις της Θασιακής Περαίας ή Ηπείρου.
Ήδη λοιπόν από τον 7ο π.Χ. αιώνα συνωστίζεται γύρω από το Ιερό Όρος της αρχαιότητας ένα φυλετικό και γλωσσικό μωσαϊκό, οι λόγοι τώρα αυτού της ύπαρξης του οποίου είναι πολύ γνωστοί κι εμφανίστηκαν πολλές φορές στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι οι ίδιοι λόγοι που τον προηγούμενο αιώνα ώθησαν πλήθη Ευρωπαίων αλλά και Ασιατών να μετακινηθούν προς το Δυτικό Τμήμα των Η.Π.Α., για την αναζήτηση χρυσού. Είναι με άλλα λόγια το πνεύμα της περιπέτειας κι ο πόθος του ανθρώπου για τον εύκολο πλουτισμό, που τον κάνει ν’ αναζητά πάντα το μυθικό Ελντοράντο.
Πράγματι, πέρα από το μεγάλο πλεονέκτημα που της παρείχε η θαυμάσια από γεωγραφική άποψη θέση της, αυτή η προνομιούχα περιοχή είχε κατά τους αρχαίους χρόνους εξαιρετικά πλούτη. Τα προϊόντα όμως που παρήγε η εύφορη γη της και τ’ απέραντα δάση της δεν ήταν τίποτε συγκρινόμενα με τους θησαυρούς των μεταλλείων της. Για αιώνες τα πλούσια μεταλλεία του Παγγαίου παρείχαν σε μεγάλη αφθονία το χρυσό και τον άργυρο, η αναζήτηση των οποίων αποτελούσε το πιο σπουδαίο ζήτημα για την περιοχή στη διάρκεια των αιώνων και είναι το μυστικό όλης της ιστορίας της.
Γύρω στον 7ο π.Χ. αιώνα τα δύο σπουδαιότερα θρακικά φύλα που διαδραμάτισαν κυρίαρχο ρόλο στα δρώμενα του Παγγαίου στους ιστορικούς χρόνους, οι Ηδώνες ή Ηδωνοί και οι Πίερες, κατοικούσαν ακόμη στις προγονικές εστίες τους, οι πρώτοι στην πέραν του Στρυμόνος Μυγδονία και οι δεύτεροι στους πρόποδες του Ολύμπου, τη μέχρι και σήμερα καλούμενη Πιερία. Ήδη όμως από τον 7ο αιώνα και μετά και κυρίως γύρω στα τέλη του 6ου και αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα εκδιώχθηκαν από τους πρώτους Μακεδόνες βασιλείς, οι μεν Πίερες από τον Πέρδικα τον Ίο, οι δε Ηδώνες ή Ηδωνοί από τον Αλέξανδρο τον Ίο κι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν στην εδώθε του Στρυμόνα περιοχή και να εγκατασταθούν, οι μεν Πίερες στην νότια του Παγγαίου εκτεινόμενη Πιερία Κοιλάδα, ανατολικά μέχρι τη σημερινή Ελευθερούπολη και νότια μέχρι και τη θάλασσα, που πήρε έκτοτε το όνομα τους και ονομάστηκε Πιερικός Κόλπος, όπως όλα αυτά τ’ αναφέρει ο Θουκυδίδης στο 2ο βιβλίο της Ιστορίας του.
Παράλληλα στη βορείως του Παγγαίου περιοχή κατοικούσαν άλλα θρακικά φύλα, πρώτο των οποίων οι Οδόμαντες, ανάμεσα στον κάτω ρου του Στρυμόνα και στον ορεινό όγκο του Παγγαίου, ενώ βορείως του Παγγαίου και στην πεδιάδα των Σερρών κατοικούσαν οι Παναίοι, (ο Θουκυδίδης τους τοποθετεί “ου πόρρω Αμφιπόλεως”), οι Δερσαίοι ή Δερραίοι, κατ’ άλλους στην περιοχή των Φιλίππων και ειδικότερα στη δυτική πλευρά των βουνών της Λεκάνης, απ’ όπου απομακρύνθηκαν προς τα βόρεια, όταν κατέλαβαν όλη την περιοχή τους οι Ηδωνοί και κατ’ άλλους στην περιοχή της λίμνης Δοϊράνης κ.λπ.
Γύρω από το Παγγαίο επίσης σε μικρούς αριθμούς και’ βόρεια των σημερινών Σερρών συνωθούνταν, όπως ήδη αναφέραμε πιο μπροστά, υπολείμματα των Παιάνων, στα οποία φαίνεται πως ανήκαν οι Σιρροπαίονες, οι Δόβηρες, οι Παιόπλαι κ.λπ. ενώ πάνω στο ίδιο το Ιερό Παγγαίο ζούσε και κυριαρχούσε μια σκληροτράχηλη πολεμική φυλή, οι Σάτρες, που ήταν εκείνοι που κυρίως, (χωρίς παράλληλα να υπολείπονται και οι Πίερες και οι Οδόμαντες) εκμεταλλευόταν τα μεταλλεύματα του Παγγαίου.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ

Ήδη από τη νεολιθική εποχή και την εποχή του χαλκού αλλά κύρια κατά την εποχή του σιδήρου το νησί της Θάσου συνδεόταν πολιτιστικά με τους προϊστορικούς οικισμούς της απέναντι ακτής, όπως τον οικισμό του Ορφανίου, του Ακροποτάμου, της Γαληψού, του Ντικιλι τάς, των Σιταγρών κ.λπ.
Στους τελευταίους αιώνες αυτής της περιόδου και ειδικότερα πριν τον 7ο αιώνα π.Χ., οπότε στη Θάσο κατοικούσαν θρακικά φύλα και φοίνικες άποικοι, οι σχέσεις τους με την απέναντι ακτή είναι βέβαιες και μέχρι το πρώτο τέταρτο του 5ου π.Χ. αιώνα όλοι αυτοί εκμεταλλεύονται μόνοι τους κι ελεύθερα τα μεταλλεία της Σκαπτής Ύλης στην περιοχή του Παγγαίου (ή κατά νεώτερους ιστορικούς στην περιοχή των βουνών της Λεκάνης).
Στο δεύτερο μισό του 7oυ αιώνα π.Χ. και μετά τον αποικισμό της Θάσου από Πάριους, Πάριοι και Θάσιοι από κοινού εμφανίζονται στην απέναντι της Θάσου ακτή, έχοντας στο μάτι τους κυρίως τον πλούτο των μεταλλευμάτων του Παγγαίου, αποικίζουν ολόκληρη την ακτή αυτή, που την ονομάζουν Θασίων Ήπειρο ή Περαία, και ιδρύουν, γύρω στα 650 π.Χ. τη Νεάπολη, τη σημερινή Καβάλα, ενώ σιγά-σιγά και ιδιαίτερα κατά τον 4ο αϊ. ολοκληρώνουν τα Θασίων Εμπόρια, δηλαδή τους παραλιακούς οχυρούς οικισμούς – αποικίες τους, κτισμένα πάνω σε θέσεις παλαιότερων οικισμών, εν πολλοίς θρακικής προελεύσεως. Τέτοια εμπόρια που εξελίχθηκαν σε πραγματικές πόλεις κράτη και βρισκόταν στην παραλία απ’ όπου διέρχεται η σημερινή Εθνική Οδός Καβάλας-Θεσσαλονίκης ήταν η Γαληψός, η Απολλωνία και η Οισύμη, αλλά και η πιερική πόλη Φάγρης, στη θέση του σημερινού χωριού Ορφάνι και άλλοι ανώνυμοι οικισμοί.
Είναι όμως μέχρι τουλάχιστον σήμερα γενικά αποδεκτό ότι οι Θάσιοι ποτέ δεν κατόρθωσαν να διεισδύσουν με μόνιμες εγκαταστάσεις (αποικίες) στο εσωτερικό της Περαίας τους, να περάσουν δηλαδή με άλλα λόγια την παραλιακή κορυφογραμμή του Συμβόλου και να εγκατασταθούν μόνιμα στη γύρω από το Παγγαίο περιοχή, η οποία παρέμεινε υπό την απόλυτη κυριαρχία των σκληροτράχηλων θρακικών φύλων που την κατοικούσαν. Μόνο το 356 π.Χ. ο ρήτορας Καλλίστρατος από τις Αφίδνες των Αθηνών καταδικάζεται άδικα σε θάνατο και καταφεύγει κατ’ αρχάς στη Μεθώνη της Μακεδονίας κι από κει στη Θάσο, όπου μπαίνει επικεφαλής μιας ομάδας θασίων αποίκων η οποία έρχεται στον παλιό θρακικό οικισμό Δάττον ή Κρηνίδες και ιδρύει την πρώτη και μοναδική όπως φαίνεται θασιακή αποικία στο εσωτερικό της περιοχής του Παγγαίου, κάνοντας πραγματικότητα, έστω και για λίγα μόνο χρόνια, όπως θα δούμε στη συνέχεια, το όνειρο γενεών ολόκληρων Θασίων να εγκατασταθούν μόνιμα στην ενδοχώρα της Περαίας τους.
Ας επανέλθουμε όμως και πάλι στο Παγγαίο. Το 513 π.Χ. ιδρύεται δίπλα στον ποταμό Στρυμόνα από Μιλησίους αποίκους υπό τον τύραννο της Μιλήτου Ιστιαίο η πόλη Μύρκινος, με σκοπό ποιόν άλλο; την εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων του Παγγαίου.
Στη διάρκεια της Ιωνικής επανάστασης και συγκεκριμένα το 497 π.Χ. ο νέος τύραννος της Μιλήτου Αρισταγόρας έρχεται επικεφαλής Μιλησίων επαναστατών στη Μύρκινο, με στόχο την κατάληψη του θρακικού οικισμού των Εννέων Οδών, (της μετέπειτα Αμφιπόλεως) αλλά η επιχείρηση του αποτυχαίνει, γιατί οι επίδοξοι άποικοι σφάζονται από τους κατοίκους της περιοχής.
Την ίδια εποχή ο βασιλιάς των Περσών Δαρείος, επωφελούμενος από τις διαμάχες των βασιλέων των Παιάνων του Παγγαίου, έστειλε τον στρατηγό του Μεγάβαζο να επιτεθεί στο εσωτερικό της χώρας τους, όπου βρήκε τις πόλεις τους ανοχύρωτες και τις κατέλαβε. Τότε οι Παίονες αναγκάστηκαν να διασκορπιστούν, όσοι δε συνελήφθησαν, (Σιριοπαίονες, Παίονες κατοικούντες μέχρι την Πρασιάδα λίμνη, τη σημερινή Δοϊράνη και το άνωθεν αυτής όρος Δύσσωρον), οδηγήθηκαν από τους Πέρσες στην Ασία μαζί με τις οικογένειες τους, απ’ όπου κατάφεραν να γυρίσουν μερικά χρόνια αργότερα, με τη βοήθεια του τυράννου της Μιλήτου Αρισταγόρα.
Μετά την καταστολή της Ιωνικής Επανάστασης ακολουθεί η εκστρατεία του Μαρδόνιου στην Ελλάδα, η οποία, άσχετα από το άδοξο τέλος της στον Άθω, αποφέρει στα 492 π.Χ. στους Πέρσες την Θάσο, την Μακεδονία και τη θρακική ακτή. Εν τούτοις, παρ’ όλες τις φρουρές που ο Μαρδόνιος εγκαθιστά παντού, οι θρακικές φυλές του Παγγαίου διατηρούν τα εδάφη τους και ορισμένες, ακόμη και την ανεξαρτησία τους.
Το 480 π.Χ. ξεκίνησε η εκστρατεία του νέου Πέρση Βασιλιά, του Ξέρξη, στην Ελλάδα. Ο τελευταίος, περνώντας με τ’ αναρίθμητα στρατεύματα του από την περιοχή, ανάγκαζε όλα τα θρακικά φύλα και όλους τους κατοίκους των πόλεων απ’ όπου περνούσε, ν’ ακολουθούν το στράτευμα του, υποταγμένοι στον ίδιο. Πέρασε έτσι κι από την περιοχή μας, ακόμη κι από την πόλη μας, διέσχισε την Πιερία Κοιλάδα όπου πέρασε έξω από τα τείχη των Π ιερών θρακών, το Πέργαμον και τον Φάγρητα, (που βρισκόταν εκεί όπου βρίσκονται σήμερα αντίστοιχα η Μουσθένη και το Ορφάνι), όπως για όλα αυτά μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος, ενίσχυσε τις περσικές φρουρές στις πόλεις, δεν κατόρθωσε όμως κι αυτός να υποτάξει όλους τους Θράκες του Παγγαίου και ιδιαίτερα τους ορεσίβιους Σάτρες των κορυφών του, οι οποίοι, όπως λέει ο Ηρόδοτος “ουδενός ανθρώπου υπήκοοι εγένοντο”.
Τον πλούτο όμως της ίδιας περιοχής εποφθαλμιούσαν ήδη από πολύ πρώιμη εποχή και οι Αθηναίοι. Ήδη κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. ο εξόριστος στο Παγγαίο Πεισίστρατος, μετέπειτα τύραννος των Αθηνών, πλούτισε αρκετά από τα μεταλλεία του ώστε να μισθοδοτήσει μισθοφόρους και να προετοιμάσει την επιστροφή του στην Αθήνα.
Ο Μιλτιάδης, ο νικητής των Περσών στο Μαραθώνα, που από τον γάμο του με την Ηγησιπύλη, θυγατέρα του Θράκα Βασιλιά της περιοχής του Παγγαίου, Ολόρου, είχε αποκτήσει δικαιώματα στα χρυσωρυχεία του βουνού, πρώτος θέλησε να οδηγήσει τους Αθηναίους στο Παγγαίο, αλλά τον εμπόδισε η αποτυχία της αθηναϊκής εκστρατείας κατά των Κυκλάδων.
Ο γιος του Κίμων, διατηρώντας τα δικαιώματα του πατρός του στα χρυσωρυχεία του Παγγαίου, επικεφαλής των Αθηναίων ήλθε να κάνει πραγματικότητα το όνειρο του πατέρα του και το 475 π.Χ. κατόρθωσε να καταλάβει την πρώτη πόλη της περιοχής, την παλιά θρακική πόλη Κίονα, (ανάμεσα στη σημερινή παραλία Οφρυνίου και στις εκβολές του Στρυμόνα), για να την χρησιμοποιήσει σαν βάση για τις επιχειρήσεις του προς κατάκτηση της θρακικής ενδοχώρας. Στην κατάληψη της Ηιόνας φαίνεται να έλαβε μέρος κι ο μεγάλος Αθηναίος τραγικός ποιητής Αισχύλος, διότι στην τραγωδία του “Πέρσες” περιγράφει την περιοχή σα να την γνώριζε πολύ καλά.
Οι επιτυχίες όμως αυτές των Αθηναίων τους έφεραν σε σύγκρουση με τους Θασίους, των οποίων κινδύνευαν πλέον ολοφάνερα τα οικονομικά συμφέροντα και γι’ αυτό το 465 π.Χ. οι Θάσιοι αποστάτησαν από την Α’ Αθηναϊκή συμμαχία. Οι Αθηναίοι έστειλαν τότε ισχυρές δυνάμεις για να πολιορκήσουν τη Θάσο (την οποία υπέταξαν μετά από δύο χρόνων πολιορκία), ενώ την ίδια ακριβώς εποχή έστειλαν και 10.000 Αθηναίους αποίκους, με επικεφαλής τους στρατηγούς Λέαγρο και Σωφάνη, για να καταλάβουν την πλούσια θρακική ενδοχώρα. Αυτοί όμως οι άποικοι, μολονότι κατέλαβαν τη θρακική πόλη Εννέα Οδοί, (την μετέπειτα Αμφίπολη), νικήθηκαν εν τέλει από τις ενωμένες δυνάμεις των ορεσίβιων και σκληροτράχηλων Θρακών της περιοχής και κατεσφάγησαν όλοι ανεξαιρέτως από τους τελευταίους στη Δραβησκό (σημερινό Δραβήσκο του Ν. Σερρών).
Οι Αθηναίοι, σοκαρισμένοι από αυτή την άνευ προηγουμένου καταστροφή, δεν μπόρεσαν να ξαναγυρίσουν στην περιοχή παρά μόνο μετά από 28 χρόνια. Τότε, (στα 437 π.Χ.) Αθηναίοι άποικοι μ’ επικεφαλής τον οικιστή Αγνωνα κατέλαβαν τις Εννέα Οδούς και στη θέση τους ίδρυσαν την περιφημότερη αποικία των Αθηνών, την Αμφίπολη, αποκτώντας έτσι πια άμεση πρόσβαση στο Παγγαίο και στην πλούσια περιοχή του.
Η Αμφίπολη, κτισμένη σε μια προνομιούχο περιοχή, πάνω σε υψηλούς λόφους που τους περιέβρεχε ο Στρυμόνας, ήλεγχε τις εκβολές του τελευταίου, είχε άμεση πρόσβαση στη θάλασσα μέσω του παραλιακού επινείου της, της Ηιόνος, στην εύφορη κοιλάδα του Στρυμόνα, στις βορείως του Παγγαίου πεδινές εκτάσεις του σημερινού Ν. Σερρών και βέβαια στο ίδιο το Παγγαίο, τον αντικειμενικό στόχο όλων των μέχρι τότε προσπαθειών κατάκτησης της περιοχής.
Ο οικιστής όμως ‘Αγνών, μολονότι τείχισε την Αμφίπολη και την έκανε μια θαυμάσια πόλη, εν τούτοις διέπραξε ένα μοιραίο λάθος. Εγκατέστησε σ’ αυτήν, εκτός από Αθηναίους αποίκους και κατοίκους από τη γειτονική κι εχθρική προς την Αμφίπολη πόλη Άργιλο, αποικία των Ανδρίων, (οι ανασκαφές της γίνονται σήμερα αμέσως μετά τα Κερδύλλια, πάνω στην Εθνική Οδό Καβάλας-Θεσσαλονίκης) κι από τη Χαλκιδική, οι οποίοι σύντομα έγιναν εχθροί των Αθηναίων και αυτή η έχθρα, σε συνδυασμό με τις ικανότητες του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα, έφερε τον τελευταίο στην Αμφίπολη στα 424 π.Χ., 13 μόλις χρόνια από την ίδρυση της και μάλιστα χωρίς μάχη, αφού την πόλη παρέδωσαν στους Σπαρτιάτες οι ίδιοι οι κάτοικοι της.
Η όψιμη επέμβαση του Αθηναϊκού στόλου υπό τον ιστορικό Θουκυδίδη, στρατηγό των Αθηναίων, δεν κατόρθωσε παρά να διασώσει για τους Αθηναίους την Ηιόνα. Δύο έτη αργότερα η εκστρατεία των Αθηναίων προς ανακατάληψη της Αμφιπόλεως υπό τον Κλέωνα οδήγησε σε σύγκρουση τον τελευταίο με τον Βρασίδα και στη νέα καταστροφή των Αθηναίων, οι οποίοι πια έχασαν οριστικά αυτή την περιοχή που τόσους αγώνες είχαν κάνει για να την κατακτήσουν ‘και τόσο λίγο κατόρθωσαν να τη χαρούν.
Εν τούτοις, η έλξη που προκαλούσε στους Έλληνες αυτή η περιοχή εξακολουθούσε να παραμένει ισχυρή. Το 382 π.Χ. οι Χαλκιδείς της Χαλκιδικής, αφού συνασπίσθηκαν μεταξύ τους, συνήψαν σχέσεις με τις θρακικές φυλές που ανενόχλητες εξακολουθούσαν ακόμη τότε να εκμεταλλεύονται το Παγγαίο και πήραν μέρος στην εκμετάλλευση της.
Σαράντα εξάλλου χρόνια μετά την απώλεια της Αμφιπόλεως, οι Αθηναίοι εξακολουθούσαν να ονειρεύονται την περιοχή αυτή. Έτσι στα 371 π.Χ. αυτοί, έχοντας αποκτήσει ελευθερία κινήσεων στη Θράκη, στέλνουν διαδοχικά τον Ιφικράτη και τον Τιμόθεο, για να εξαντληθούν σε ανεπιτυχείς προσπάθειες ανάληψης της πόλης από τους Μακεδόνες, που είχαν ήδη εγκαταστήσει εκεί φρουρά.
Ήδη όμως ο Φίλιππος είχε αρχίσει να βασιλεύει στη Μακεδονία. Το 359 π.Χ. απέσυρε τη μακεδονική φρουρά της Αμφιπόλεως, χάριν των Αθηναίων, την κήρυξε ελευθέρα πόλη και υποσχέθηκε να την παραδώσει στους Αθηναίους, πλην όμως αθέτησε την υπόσχεση του και το 357 π.Χ. εμφανίστηκε μπροστά στα τείχη της, την πολιόρκησε κι αδιαφορώντας για τις διαπραγματεύσεις που του πρότειναν οι Αθηναίοι, την κατέλαβε και την κράτησε για τον εαυτό του.
Το επόμενο έτος 356 π.Χ. ο Φίλιππος εισχωρεί στη Θράκη και αφού καταλαμβάνει όλη τη γύρω από το Παγγαίο χώρα των Θρακών, τους οποίους και απωθεί, (όσους δεν υποτάσσει) πέραν του Νέστου, επωφελούμενος από πρόσκληση των ίδιων των κατοίκων της πόλεως των Κρηνίδων, (που ήταν, όπως ήδη προαναφέραμε ως επί το πλείστον, Θάσιοι άποικοι), οι οποίοι υπέφεραν πολύ από τις συχνές επιδρομές των πέραν των Φιλίππων και του Νέστου πολεμικών θρακικών φυλών, έρχεται κι αφού πρώτα καταλαμβάνει την Αμφίπολη και καταστρέφει τις θα-σιακές αποικίες Γαληψό και Απολλωνία, εισέρχεται στην εν λόγω θασιακή αποικία (των Κρηνίδων), της αλλάζει το αρχαίο της όνομα σε Φιλίππους και της χαρίζει μια σύντομη περίοδο αυτονομίας διαρκείας 15 ετών, στη διάρκεια της οποίας της επιτρέπει να εκδώσει και δικό της νόμισμα, στη συνέχεια όμως κι έχοντας ήδη ολοκληρώσει την κατάληψη ολόκληρης της μεταξύ Στρυμόνα και Νέστου περιοχής, την προσαρτά, μαζί με ολόκληρη αυτή την περιοχή στο Μακεδόνικο του κράτος, το 344 π.Χ.
Την ίδια εποχή της προσάρτησης των Φιλίππων και όλης της γύρω από το Παγγαίο περιοχής στη Μακεδονική κυριαρχία, ο Φίλιππος, όπως μας λέγει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, από τη συστηματική εκμετάλλευση των πρόσφατα τότε ανακαλυφθέντων γύρω από τους Φιλίππους χρυσωρυχείων, αλλά και εκείνων του Παγγαίου, βγάζει τόσο χρυσό, ώστε μπορεί πια να πραγματοποιήσει όλους τους στόχους του, να ετοιμάσει μισθοφορικό στρατό, να εξαγοράσει πλήθη συνειδήσεων μεταξύ των Ελλήνων και να προετοιμάσει το έδαφος για τη μεγαλειώδη πορεία του γιου του Αλεξάνδρου στην Ιστορία, του οποίου η εκστρατεία επίσης από τα ίδια μεταλλεία χρηματοδοτείται.
Ολόκληρο το Παγγαίο και η περιοχή του, με τις πόλεις και τους οικισμούς του παρέμεινε υπό τη Μακεδονική κυριαρχία σε όλη τη διάρκεια των αιώνων ύπαρξης του Μακεδονικού Κράτους. Με τα τείχη των Φιλίππων να εμποδίζουν την επέκταση των φιλοδοξιών των πέραν του Νέστου λαών μέσα στα όρια της μακεδονικής κυριαρχίας, η περιοχή πέρασε σε γενικές γραμμές λίγους ευδαίμονες αιώνες ζωής.
Όταν ανδρώθηκε η Ρωμαϊκή κυριαρχία και επεκτάθηκε σε ολόκληρη την περιοχή, από το 167 π.Χ. και μετά, οι Φίλιπποι είχαν χάσει πια τη σημασία τους, ίσως και γιατί είχαν εξαντληθεί τα μεταλλεύματα που βρισκόταν παλιότερα γύρω τους, ολόκληρη δε η περιοχή μεταξύ του Στρυμόνα και του Νέστου έγινε η πρώτη από τις 4 μερίδες (επαρχίες) της μεγάλης ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας, με πρωτεύουσα της την Αμφίπολη, που εξακολούθησε να διατηρεί μαζί με την αυτονομία της κι όλη την αίγλη της και την ακμή της και να εκδίδει τα νομίσματα ολόκληρης της μερίδας, μέχρι το 146 π.Χ. που παύουν να υπάρχουν οι μερίδες και η Μακεδονία γίνεται ολόκληρη μια ρωμαϊκή επαρχία.
Το 42 π.Χ. όμως η μοίρα επιφυλάσσει στην περιοχή μια προνομιακή μεταχείριση, που σφραγίζει ανεξίτηλα την ιστορία της. Έξω από τα παλιά μακεδονικά τείχη των Φιλίππων παίζεται η τελευταία πράξη του δράματος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, αφού εκεί οι δημοκρατικοί Ρωμαίοι με στρατηγούς τον Βρούτο και τον Κάσσιο αντιμετωπίζουν τους οπαδούς της Μοναρχίας υπό τον Αντώνιο, τον Οκταβιανό (μετέπειτα Καίσαρα Αύγουστο, πρώτο Αυτοκράτορα των Ρωμαίων) και τον Λέπιδο, στην περίφημη μάχη των Φιλίππων, όπου νικώνται οι δημοκρατικοί, αυτοκτονούν οι επικεφαλής αυτών και ξεκινά για τη Ρώμη η Αυτοκρατορική περίοδος διακυβέρνησης της.
Το 42 λοιπόν π.Χ. ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός διέβλεψαν τη σπουδαιότητα της περιοχής και ο Αντώνιος πρώτος εγκατέστησε αμέσως ρωμαίους απομάχους και ίδρυσε την πρώτη ρωμαϊκή αποικία των Φιλίππων, την οποία ο Οκταβιανός, γενόμενος Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων μετά τη ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π.Χ. και την εξαφάνιση του αντιπάλου του, Αντωνίου, το 30 π.Χ. μετέτρεψε σε αυτοκρατορική αποικία, στην οποία έφερε απομάχους των ρωμαϊκών λεγεώνων αλλά και αποίκους από την Ιταλία, ελληνικής και ιταλικής καταγωγής και την προίκισε με λαμπρά οικοδομήματα, το δε 27 π.Χ. αυτός την ονόμασε Colonia Augusta Lulia Philippensis κι εξέτεινε την περιοχή της ευθύνης της σε όλη τη γύρω από το Παγγαίο περιοχή, χωρίς να παραβλέψει και την Αμφίπολη, την οποία ανακηρύσσει ελευθέρα πόλη, (civitas libera), δηλαδή πόλη με δική της εσωτερική αυτονομία και αυτοδιοίκηση. Έτσι αρχίζει η λαμπρή ιστορία μιας άλλης πόλης του Παγγαίου, αυτής των Φιλίππων.

Οι Βιβλιοθήκες της αρχαίας Ελλάδας

Σε μια χώρα που γεννήθηκε το πνεύμα της επιστήμης και η φιλοσοφία, που η τέχνη έφτασε στο αποκορύφωμα της, που το θέατρο αποτέλεσε σχολείο υψηλού επιπέδου για όλες τις ηλικίες, σε μια χώρα που δεν υπήρξε πόλη χωρίς θέατρο – μοναδικό φαινόμενο στην ιστορία του πολιτισμού – δεν θα ήταν δυνατό να μην έχουν υπάρξει και αγαπηθεί και οι βιβλιοθήκες. Υπήρχαν βιβλιοθήκες στις αρχαίες ελληνικές πόλεις; Εκτός από σποραδικές περιπτώσεις, οι αρχαίοι συγγραφείς δεν αναφέρονται στο θέμα αυτό. Υπάρχουν όμως, ευτυχώς, επιγραφικές πηγές που έρχονται να συμπληρώσουν το κενό.

Οι αρχαίοι Έλληνες που τόσο καλλιέργησαν τις τέχνες και τα γράμματα, ήταν επόμενο να εκτιμήσουν την επινόηση και τη χρήση του αλφαβήτου σε τέτοιο σημείο, ώστε ο Σοφοκλής να βάλει στη χαμένη τραγωδία του «Αμφιάραος» ένα ηθοποιό να σχηματίζει με κινήσεις του χορού τα γράμματα, ενώ σε άλλη τραγωδία ­ επίσης χαμένη – του Αθηναίου Καλλία, 24 μέλη χορού υποδύονταν τα ισάριθμα γράμματα του αλφάβητου, χαρακτηριστική άλλωστε της γοητείας που είχε στους αρχαίους Έλληνες η χρήση των γραμμάτων είναι και η ωδή του Πινδάρου στο γράμμα Σ. Από χρόνους παλαιότατους πρώτοι οι τύραννοι ενδιαφέρθηκαν για τη διάδοση των ομηρικών επών, τα οποία φρόντισαν να περισυλλέξουν και να διασώσουν. Σ’ αυτούς ακριβώς τους χρόνους και μάλιστα στη διάρκεια της τυραννίδας, στην Αθήνα, του Πεισιστράτου, πρέπει να τοποθετηθεί και η ίδρυση των πρώτων βιβλιοθηκών στην Ελλάδα.

Όταν γίνεται λόγος για βιβλιοθήκες στην αρχαία Ελλάδα, η σκέψη μας ανατρέχει συνήθως στις γνωστές βιβλιοθήκες της Αλεξάνδρειας, της Αντιόχειας, της Περγάμου και ίσως το πολύ – πολύ στις βιβλιοθήκες του Πανταίνου και του Αδριανού στην Αθήνα. Αλλά τόσο στην Αθήνα όσο και στις άλλες ελληνικές πόλεις, όχι μόνο του μητροπολιτικού αλλά και του αποικιακού ελληνισμού, υπήρξε ένας πολύ μεγάλος αριθμός βιβλιοθηκών, για τις οποίες δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτε εκτός από την ύπαρξή τους. Την ύπαρξη αυτών των βιβλιοθηκών βεβαιώνουν περισσότερο επιγραφικές και λιγότερο φιλολογικές πηγές.

Την ύπαρξη βιβλιοθηκών στην Αθήνα μαρτυρεί ο ιστορικός Πολύβιος μνημονεύοντας τον επίσης αρχαίο ιστορικό Τίμαιο. Λέει δηλαδή ο Πολύβιος ότι, όταν ο Τίμαιος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις Συρακούσες, για να αποφύγει την πίεση του τυράννου Αγαθοκλή, κατέφυγε στην Αθήνα, όπου έζησε 50 (!) χρόνια ερευνώντας τις βιβλιοθήκες της πόλης του Κέκροπα. Από άλλες σποραδικές πληροφορίες που βρίσκονται σε φιλολογικές πάλι πηγές συμπεραίνεται ότι υπήρχε μεγάλος αριθμός βιβλιοθηκών στον εκτός της μητροπολιτικής Ελλάδας ελληνισμό.

Συγκεκριμένα στην Ασία είχαν βιβλιοθήκες οι ελληνικές πόλεις Έφεσος, Μιλητος, Αλικαρνασσός, Ηράκλεια του Πόντου, Κνίδος, Μύλασα, Νύσσα, Πέργαμος, Πριήνη, Προύσα, Σινώπη, Σμύρνη, Τέως, Αντιόχεια, Αφροδισιάδα, Καισαρεία, Ταρσός. Μαγνησία του Μαιάνδρου, Μαγνησία Σιπύλου, Ιασός, Θυάτειρα, Άσσος και Λάμψακος. Ανάλογες βιβλιοθήκες πρέπει να είχαν και οι ελληνικές αποικίες στη Δύση και στα παράλια της Β. Αφρικής. Κατά κάποια περίεργη όμως σύμπτωση δεν μνημονεύεται στις σωζόμενες επιγραφικές και φιλολογικές πηγές βιβλιοθήκη άλλη πλην εκείνης των Συρακουσών.

Στην κυρίως Ελλάδα δεν υπήρχε πόλη χωρίς βιβλιοθήκη ή τουλάχιστον χωρίς δημόσιο αρχείο, συμπεριλαμβανομένων και των πιο μικρών πόλεων. Και είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα συγγράμματα βιβλιοθηκονομίας γράφτηκαν από τον Έλληνα Αρτέμωνα, που καταγόταν από την Κασσάνδρεια. Ο Αρτέμων έγραψε δύο τέτοια συγγράμματα, που είχαν τίτλους «Περί βιβλίων συναγωγής» και «Περί βιβλίων χρήσεως».

ΒIΒΛIΟΘΗΚΕΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ.

Όπως προαναφέρθηκε από τη διήγηση του Πολύβιου για τον Τιμαιο εξάγεται έμμεσα το συμπέρασμα ότι στο «κλεινό άστυ» υπήρχε μεγάλος αριθμός βιβλιοθηκών. Ωστόσο, οι σχετικές πληροφορίες είναι πολύ λίγες. Η παλαιότερη βιβλιοθήκη στην Αθήνα ανάγεται στους χρόνους του Πεισιστράτου, ο οποίος εκτός του ενδιαφέροντος που εκδήλωσε για την περισυλλογή και για την ταξινόμηση των Ομηρικών Επών, ίδρυσε πρώτος στην Αθήνα και δημόσια βιβλιοθήκη. Οι Αθηναίοι την επαύξησαν αργότερα με μεγάλη επιμέλεια και φροντίδα. Όταν ο Ξέρξης κυρίευσε την Αθήνα, το 480 π.χ, λεηλάτησε τη βιβλιοθήκη του Πεισιστράτου και μετέφερε τα συγγράμματά της στην Περσία. Αλλά στα χρόνια των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου ο Σέλευκος, ο Νικάνωρ, κατόρθωσε να ανεύρει τα συγγράμματα της βιβλιοθήκης του Πεισιστράτου και να τα ξαναστείλει στην Αθήνα.

Στην πόλη της Παλλάδας υπήρξε ονομαστή βιβλιοθήκη και κατά τους χρόνους του Δημητρίου, του Φαληρέα, που έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και ζήλο για τα βιβλία. Ο Παυσανίας μνημονεύει την ίδρυση στην Αθήνα βιβλιοθήκης από τον αυτοκράτορα Αδριανό. Στην ίδρυση της βιβλιοθήκης αυτής αναφέρεται και ο Ευσέβιος. Η βιβλιοθήκη του Αδριανού στην Αθήνα ήταν πλούσια, επιβλητική και πολυτελής. Τα ερείπια και το μέγεθός της εντυπωσιάζουν και σήμερα τον επισκέπτη του χώρου της, που βρίσκεται στο τέλος της οδού Αιόλου. Από αρχαίες πηγές επιγραφικές, που επιβεβαιώθηκαν και από τις ανασκαφές του χώρου της Αγοράς των κλασικών χρόνων είναι γνωστή η ύπαρξη, στον επίσημο αυτό χώρο, της βιβλιοθήκης του Πανταίνου. Πρόκειται για 2 επιγραφές που αναφέρονται η μία στην ίδρυση και η άλλη στη λειτουργία αυτής της βιβλιοθήκης. Η πρώτη επιγραφή αναγράφει:

«Αθηνά Πυλιάδι … Αθηναίων ο ιερεύ Μουσών φιλοσόφων Τ. Φλάβιος Πάνταινος Φλαβίου Μενάνδρου διαδόχου υιός τας έξω στοάς, το περίστυλον, την βιβλιοθήκην μετά των βιβλίων, τον εν αυτοίς πάντα κόσμον, εκ των ιδιων … ανέθηκε.»

Η άλλη επιγραφή. που αποτελούσε μέρος του κανονισμού της βιβλιοθήκης αναγράφει:

«Βιβλίον ουκ εξενεχθησεται επεί ωμόσαμεν ανοιγήσεται από ώρας πρώτης μέχρι έκτης».

Η επιγραφή του 1ου αι.π.χ., που έχει δημοσιευτεί στο Inscriptiones Graecae ΙΙ, 1029. μας πληροφορεί για την ύπαρξη και λειτουργία και άλλης βιβλιοθήκης στην Αθήνα, γνωστής ως «εν Πτολεμαίω», ενώ η επιγραφή Ι.G.11.1009 προσφέρει ένδειξη ότι υπήρχε και στον Πειραιά βιβλιοθήκη.

Βιβλιοθήκες άλλων πόλεων στη μητροπολιτική Ελλάδα.

Εκτός από τις βιβλιοθήκες στην Αττική, υπήρχαν βιβλιοθήκες. όπως φαίνεται από σποραδικές πάντα πληροφορίες, τόσο στις φιλολογικές πηγές όσο και στις επιγραφικές και στις εξής πόλεις: Στους Δελφούς, όπως διαπιστώνεται από δελφική επιγραφή, η οποία αναφέρει ίδρυση βιβλιοθήκης από το Κοινό των Αμφικτυόνων (Bulletin de Correspodance Hellenique. 20, 1896, σ. 720), αλλά και στην Επίδαυρο υπήρχε βιβλιοθήκη, η οποία είχε αφιερωθεί στο θεό Ασκληπιό.

Επίσης, έχει βρεθεί επιγραφή στη νήσο Δήλο, η οποία μνημονεύει οίκημα Ανδρίων, όπου υπήρχε συλλογή των έργων του ποιητή Αλκαίου. Εκτός από τη Δήλο είχαν βιβλιοθήκες και τα νησιά Σάμος, Ρόδος, Κως, Κρήτη και Κύπρος. Η ύπαρξη βιβλιοθήκης στη Ρόδο διαπιστώνεται πάλι επιγραφικά από απόσπασμα καταλόγου που περιείχε γύρω στα 50 συγγράμματα. Μεταξύ τους αναφέρονται και 2 συγγράμματα με τους τίτλους «Προς Ευαγόραν κυπριακών» (αντίγραφα δύο) «Αλεξάνδρω Εγκώμιον» (αντίγραφο ένα) και «περί της Αθήνησι Νομοθεσίας» (αντίγραφα πέντε).

Για βιβλιοθήκη στη Σάμο δεν σώζεται καμία πληροφορία στις επιγραφικές πηγές. Ο συγγραφέας ωστόσο των δειπνοσοφιστών Αθηναίος, ο οποίος συχνότερα από κάθε άλλον αρχαίο συγγραφέα αναφέρεται στις βιβλιοθήκες και σε βιβλιόφιλους, κάνοντας λόγο για τους Έλληνες εκείνους που είχαν γίνει διάσημοι στον αρχαίο κόσμο εξαιτίας των Πλούσιων βιβλιοθηκών τους, αναφέρει τον τύραννο της Σάμου Πολυκράτη, τον Αθηναίο Ευκλείδη, το γνωστό Αθηναίο τύραννο Πεισίστρατο, τον Νικοκράτη, τον Κύπριο, τους βασιλιάδες της Περγάμου Απάλους και Ευμένηδες, τον Αριστοτέλη, τον Ευριπίδη, τον Θεόφραστο και τον Νηλέα, ο οποίος απέκτησε τα βιβλία που περιείχαν οι βιβλιοθήκες των δύο τελευταίων μεγάλων ανδρών, δηλαδή του περίφημου Σταγειρίτη φιλόσοφου και τον διάδοχό του στη διεύθυνση της Περιπατητικής Σχολής, Θεόφραστον.

Βιβλιοθήκη στην Κω αναφέρει επιγραφή (δημοσιευμένη στο Bulletin de Correspondance Hellenique, 59. 1935, σ. 421-425) η οποία περιέχει τα ονόματα των δωρητών της βιβλιοθήκης. Μεταξύ αυτών αναφέρονται και ο Διοκλής και ο γιος του Απολλόδωρος, που από κοινού πρόσφεραν τη δαπάνη για την ανέγερση του κτιρίου της βιβλιοθήκης, καθώς και για την αγορά 100 βιβλίων. Αναφέρονται, επίσης ο Εκαταίος ως δωρητής 200 συγγραμμάτων, ο Αγησίας ως δωρητής 200 δραχμών, ο Ξενοκλής που δώρισε 200 δραχμές και 100 βιβλία και άλλοι δωρητές,

Στην Κρήτη υπήρχε κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους βιβλιοθήκη δίπλα στο παλάτι της Κνωσού, όπως διαπιστώνεται από θραύσμα επιγραφής, που μνημονεύει τη βιβλιοθήκη αυτή. Στην Κύπρο αναφέρονται επίσης βιβλιοθήκες, τόσο από τον Αθήναιο όσο και από επιγραφή που μνημονεύει «επιμελητήν βιβλιοφυλακίου». Με βεβαιότητα διαπιστώνεται ύπαρξη βιβλιοθήκης και στη Σπάρτη από φιλολογικές πηγές, ενώ από επιγραφικές πηγές συμπεραίνεται ύπαρξη βιβλιοθήκης στη Μεσσηνία. Από άλλη φιλολογική πηγή είναι γνωστή και η λειτουργία βιβλιοθήκης στην πόλη των Πατρών.

Όσον αφορά στη Β. Ελλάδα, πρέπει να υπήρχε βιβλιοθήκη στην Πέλλα. Από αυτή φαίνεται ότι ο Ρωμαίος στρατηγός Αιμίλιος Παύλος έφερε στη Ρώμη τον πρώτο μεγάλο αριθμό ελληνικών συγγραμμάτων, μετά τη νίκη του επί του βασιλιά της Μακεδονίας Περσέα. Η ύπαρξη βιβλιοθήκης στην Πέλλα, που πρέπει να υποθέσουμε ότι χρησιμοποιούσε και ο Μ. Αλέξανδρος, ως μαθητής του Αριστοτέλη, μας θυμίζει το σχετικό ενδιαφέρον που έδειξε ο νεαρός βασιλιάς με τη διαταγή που έδωσε μετά την κατάληψη της Περσίας, να ερευνηθούν τα ιερά περσικά βιβλία και όσα αναφέρονταν στη φιλοσοφία, την ιατρική, τη γεωργία και την αστρονομία να μεταφράζονταν στην ελληνική γλώσσα και να αποστέλλονταν στην Αλεξάνδρεια. Από άλλη, τέλος, αναθηματική επιγραφή της Μακεδονίας, που δημοσιεύτηκε στο B.C.H., 57,1933, σ. 316­320, διαπιστώνεται ύπαρξη βιβλιοθήκης και στην πόλη των Φιλίππων.

Αναφερόμενοι στις βιβλιοθήκες που μπορούμε να επισημάνουμε από ενδείξεις φιλολογικές και επιγραφικές, δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε και τη βιβλιοθήκη της Περιπατητικής Σχολής. Τα συγγράμματά της μετά το θάνατο του Αριστοτέλη, περιήλθαν στην ευθύνη του διαδόχου του Θεοφράστου. Τα συγγράμματα του Θεοφράστου, μαζί με τα βιβλία του Αριστοτέλη, περιήλθαν στους σωκρατικούς φιλοσόφους Έραστο, Κορίσκο και στο γιο του Κορισκου, Νηλέα. Ο Νηλέας, μαθητής του Αριστοτέλη και του Θεοφράστου, κληρονόμησε τα βιβλία των δύο δασκάλων του και τα μετέφερε στην πόλη Σκήψη της Μ. Ασίας. Μετά το θάνατο του Νηλέα περιήλθαν σε ιδιώτες που τα είχαν αταξινόμητα και κατάκλειστα. Όταν οι τελευταίοι έμαθαν για το ζήλο, με τον οποίο οι βασιλιάδες της Περγάμου συγκέντρωναν βιβλία, τα έκρυψαν σε υπόγεια κρύπτη, όπου φθάρηκαν από την υγρασία και τα σκουλήκια. Οι απόγονοί τους τα πούλησαν σ’ αυτή την κατάσταση στον Απελλικώντα την Τηιο, ο οποίος, κατά τον Στράβωνα, ήταν «φιλόβιβλος μάλλον ή φιλόσοφος».
Για να αποκαταστήσει αυτός τα καταστραμμένα συγγράμματα, τα αντέγραψε εκ νέου ξαναγράφοντας από την αρχή ολόκληρα μέρη τους κι έτσι τα εξέδωσε γεμάτα λάθη. Κατά τον Αθήναιο, ωστόσο ο Νηλέας πούλησε τα βιβλία του Αριστοτέλη και του Θεοφράστου στον Πτολεμαιο, τον Φιλάδελφο και έτσι αποτέλεσαν αργότερα το πρότυπο για την οργάνωση των βιβλιοθηκών της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. Μετά το θάνατο του Απελλικώντα ο Σύλλας μετέφερε τα βιβλία του στη Ρώμη (Πλουτάρχου, Σύλλας 26,1-2).
Εκτός από τις δημόσιες βιβλιοθήκες υπήρχαν στην αρχαία Ελλάδα και πολλές ιδιωτικές. Ιδιωτική βιβλιοθήκη αξιόλογη είχε ο Ευριπίδης, καθώς και ο σύγχρονος του Πλάτωνα φιλόσοφος Μενέδημος, από την Ερέτρια. Ο Ισοκράτης (Αιγηνιτικός, 5) αναφέρεται σε κάποιο Θράσυλλο, που είχε σπουδαία συλλογή συγγραμμάτων περί μαντικής. Ο Πλούταρχος, τέλος, στη βιογραφία του Ζήνωνα, περιγράφει κατάστημα πωλητού βιβλίων στην Αθήνα, όπου οι πελάτες ερευνούσαν ή διάβαζαν τα συγγράμματα, όπως γινόταν και στις βιβλιοθήκες.

Γραφικές ύλες.

Όταν ακούει κανείς για γραπτά κείμενα στην αρχαία Ελλάδα, σκέπτεται συνήθως επιγραφές σε μάρμαρο ή συγγράμματα γραμμένα σε παπύρους ή περγαμηνές. Υπήρχαν όμως και κείμενα γραμμένα επί ποικίλης ύλης. Οι νόμοι του Σόλωνα π.χ. είχαν γραφεί σε ξύλινους κυλίνδρους, που ονομάζονταν «άξονες», καθώς και σε τριγωνόμορφες πινακίδες, τις «κύρβεις» που είχαν στηθεί πάνω στην Ακρόπολη. Ο Πλίνιος κάνει λόγο για επιγραφές χαραγμένες σε πλάκες μολύβδου, σώθηκε δε και μια πλάκα ανεπίγραφη χαλκού και άλλη σιδήρου (Ι.G.Α.321και322). Ο Ιώσηπος αναφέρει μολύβδινους χάρτες και ο Πλούταρχος ιστορεί ότι η ποιήτρια Αριστομάχη αφιέρωσε στους Δελφούς σύγγραμμα, που είχε μορφή μεταλλικού ειληταρίου. Άλλη χάλκινη πινακίδα βρέθηκε στην Ολυμπία με χαραγμένο επάνω τις ένα κείμενο συνθήκης, που έγινε μεταξύ Ηλείων και αντιπάλων τους. Χαράζονταν ακόμη επιγραφές πάνω σε πήλινες πλάκες (επί κεράμου), σε δέρματα, σε θαλασσινά όστρακα και σε οστά. Αλλά και πάνω σε ελάσματα χρυσού χαράσσονταν κείμενα, όπως π.χ. στα ορφικά χρυσά πλακίδια, τα γνωστά τόσο από την Κρήτη όσο και από την Ιταλία. Ως καθαρή όμως, ελληνική επινόηση μπορούν να θεωρηθούν οι ξύλινες πινακίδες, οι επαλειμμένες με κερί. Οι πινακίδες αυτές επέτρεπαν τη συνεχή επανεγγραφή κειμένων μετά την απόσβεσή τους, γι’αυτό και τις χρησιμοποιούσαν κυρίως οι μαθητές για εξάσκηση.

Όλες αυτές οι πληροφορίες προκύπτουν από τη μελέτη των φιλολογικών και των επιγραφικών πηγών. Από τις επιγραφές έχουμε και την πληροφορία ότι οι βιβλιοθηκάριοι των αρχαίων ελληνικών βιβλιοθηκών ονομάζονταν γραμματείς και επιμελητές των βιβλιοφυλακίων. [Αναδημοσίευση από το περιοδικό Αρχαιολογία

Επ. Βρανόπουλου -Δρα ­ Ιστορικού – Αρχαιολόγου,

 http://master-lista.blogspot.gr

ΗΤΑΝ ΑΛΗΘΙΝΟΣ Ο ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ;

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ – TZEHMΣ ΜΑΝΟΣ

oxuschariot

Είναι άξιον απορίας γιατί τα παρακάτω αρχαιολογικά ευρήματα δεν είναι γνωστά όχι μόνον στο ευρύ κοινό, αλλά ούτε καν σε πολλούς αρχαιολόγους. Μια γνωστή μου ιστορικός έλεγε πως “δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο να μην είχαν μιλήσει ή ανακαλύψει πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες”. Η συμβολή της αρχαίας Ελλάδος είναι τεράστια στην οικοδόμηση του δυτικού πολιτισμού και η έκφραση ελληνορωμαϊκός πολιτισμός μειώνει λίγο τη συμβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού που οι Ρωμαίοι αντέγραψαν (κακέκτυπα). Μην ξεχνάμε ότι και η κάτω Ιταλία και Σικελία αποικήθηκαν πρώτα από τους Έλληνες.

Στην αναγέννηση, αλλά και τον διαφωτισμό, τα αρχαία ελληνικά αγαθά αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, από την τέχνη (αναγέννηση) ως την φιλοσοφία, τις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα. Μήπως σήμερα υπάρχει φθόνος για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό όπου αποτέλεσε την απαρχή της δημοκρατίας, του θεάτρου, της τέχνης, των επιστημών (ας θυμηθούμε τον Δημόκριτο που ανακάλυψε το άτομο!), της φιλοσοφίας, του αθλητισμού (ολυμπιακοί αγώνες) και γενικά όλων όσων σήμερα θεωρούμε δεδομένα. Άλλωστε η απόκρουση των Περσών (αλλά και των Τούρκων στη νεότερη ιστορία) έχει τεράστια σημασία και η Ευρώπη θα ήταν διαφορετική σήμερα αν δεν είχαν απωθηθεί οι Πέρσες (και οι Τούρκοι Οθωμανοί). Δεν είναι τυχαίο το έμβλημα της Ακρόπολης με τον Παρθενώνα της Αθήνας ως σύμβολο παγκόσμιας κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Το ότι σήμερα οι ξένοι μελετητές φτύνουν χολή λέγοντας ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν ομοφυλόφιλοι προσβάλλει τους ίδιους γιατί καταρχάς οι αρχαίοι ήταν αμφιφυλόφιλοι (όπως και όλοι οι αρχαίοι λαοί), αλλά η αγαμία ήταν επονείδιστη. Κατά δεύτερον, δεν καταλαβαίνω τι κακό υπάρχει και τι μομφή αν πράγματι ήταν ομοφυλόφιλοι. Και τι έγινε; Τονίζουν ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ομοφυλόφιλος, αν και τα ιστορικά στοιχεία είναι ελλιπή, άλλωστε είχε πολλές γυναίκες στο πλευρό του (όπως τη Ρωξάνη). Ομοίως λένε για τον Αχιλλέα με τον Πάτροκλο, αν και ήταν μυθικά πρόσωπα (ή μήπως όχι; Αυτό θα το δούμε παρακάτω). Παράλληλα, υπάρχουν πολλές γενικεύσεις του στιλ ο Αλέξανδρος ήταν μακελάρης, αν και στην πραγματικότητα εκπολίτισε όλη την Νότιο-Δυτική Ασία και Αίγυπτο που αργότερα ο ισλαμισμός έφερε σε πρωτόγονα επίπεδα. Επίσης έσωσε την Ευρώπη από τους Πέρσες.

Παράλληλα, σε ντοκιμαντέρ του History Channel υπερτονίζεται η προσφορά των Ρωμαίων π.χ. σε πολεμικές τακτικές, όπλα και κατασκευές (αν και πράγματι επινόησαν το τσιμέντο), αλλά στην πραγματικότητα οι αρχαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που πρώτοι ανέπτυξαν τις παραπάνω πολεμικές τακτικές (π.χ. ιερός λόχος της Θήβας, σάρισα των Μακεδόνων, πολιορκητικές μηχανές) και κατασκευές (από γέφυρες και υδραγωγεία ως πολυώροφα κτίρια και μάλιστα προϊστορικά όπως στη Σαντορίνη) και γενικά ανέπτυξαν όλες τις επιστήμες, τέχνες και γράμματα.

Παρά ταύτα, το ίδιο το χόλλυγουντ έχει ως θέμα συχνά την αρχαία Ελλάδα όπως στις πρόσφατες ταινίες Troy, Helen of Troy, Alexander, Argonauts, Hercules κτλ. Παράλληλα, τον Μάρτη του 2007 η Warner Brothers λανσάρει την ταινία “300” που αναφέρεται στους 300 Σπαρτιάτες του Λεωνίδα που πολέμησαν τους Πέρσες στις Θερμοπύλες. Η ταινία, γυρισμένη εξ ολοκλήρου στο στούντιο, παρουσιάζει αρκετά ηρωικά τους Σπαρτιάτες να πολεμούν σχεδόν γυμνοί, ξεφεύγοντας επιτέλους από τον ψευδοπουριτανισμό, αν και στην πραγματικότητα οι αρχαίοι είχαν πανοπλίες, περικνημίδες κτλ. Η ταινία ίσως δεν είναι απλά ριμέικ της παλιάς ταινίας (που είχε γυριστεί στην Ελλάδα: στην λίμνη Βουλιαγμένης στο Λουτράκι), αλλά σχετίζεται με την επικείμενη επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν (Περσία). Αλλά και πάλι, τονίζεται η συμβολή των Ελλήνων στην απόκρουση των Περσών και την προστασία της Ευρώπης.

Πέρα από τους περσικούς πολέμους που περιγράφει πολύ ωραία ο Ηρόδοτος (ο πατέρας της ιστορίας) η αρχαιοελληνική γραμματεία έχει πολλά να επιδείξει. Πολύ γνωστός είναι ο τρωικός πόλεμος όπως περιγράφεται από την Ιλιάδα του Ομήρου. Το κείμενο αυτό έχει εμπνεύσει γενεές – γενεών και ακόμα και σήμερα έχουν γυριστεί ταινίες (πρόσφατα το “Troy”με τον Μπραντ Πιτ) με το θέμα αυτό. Βασίζεται όμως η ιστορία του τρωικού πολέμου σε πραγματικά γεγονότα;

Αναλύοντας στο κείμενο αυτό τις αρχαιολογικές αποδείξεις σχετικά με το αν ήταν αληθινός ο τρωικός πόλεμος ή όχι, θα ξεκινήσουμε από την γερμανική πρωτεύουσα. Στο Βερολίνο υπάρχουν γραπτές αναφορές για τον τρωικό πόλεμο. Υπάρχει αρχείο με επιστολές προς τον Αγαμέμνονα. Όπως αναφέρεται στην Ιλιάδα, ο Αγαμέμνονας, βασιλιάς της ελληνικής πόλης των Μυκηνών, τέθηκε επί κεφαλής μεγάλης εκστρατείας εναντίον της Τροίας (πόλης της Μ.Ασίας, κοντά στα Δαρδανέλια) που έπρεπε να τιμωρηθεί για την αρπαγή της Ελληνίδας βασίλισσας ωραίας Ελένης από τον Τρώα βασιλιά Πάρι. Ο Αγαμέμνων είχε συμμάχους από όλη την Ελλάδα και τα νησιά. Μετά από πολιορκία δέκα ετών η Τροία έπεσε. Μπορεί η παραπάνω ερωτική ιστορία να ήταν αιτία πολέμου μεταξύ υπερδυνάμεων της αρχαιότητας;

Τον 13ο αιώνα π.Χ. υπήρχαν μεγάλες αυτοκρατορίες στην εγγύς ανατολή: οι Βαβυλώνιοι (σε παρακμή πλέον), οι Ασσύριοι, οι Αιγύπτιοι και οι Χετταίοι στη σημερινή Τουρκία (Μ.Ασία) που η κυριαρχία τους έφτανε μέχρι το Αιγαίο. Την εποχή του χαλκού πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Χετταίων ήταν οι Χαττούσες (Hattusas). Τον 13ο αιώνα π.Χ. ήταν από τις μεγαλύτερες πόλεις με ναούς (επικεφαλής θεός ήταν ο θεός της καταιγίδας), κατοικίες και ένα μεγάλο ανάκτορο. Στην περιοχή Boghazkou (200 μίλια ανατολικά της Άγκυρας) έγινε μια σημαντική ανακάλυψη: ένα διπλωματικό αρχείο γραμμένο πάνω σε πήλινες πινακίδες. Βρέθηκαν 7 αρχεία στο Boghazkou και το 1983 βρέθηκε ένα αρχείο ναού. Το τελευταίο φέρει ίχνη της φωτιάς που κατέστρεψε την περιοχή το 1180 π.Χ. Σημειώνεται ότι οι Χετταίοι κυριεύθηκαν από τους Ασσύριους.

Το 1906 Γερμανοί αρχαιολόγοι βρήκαν 2500 πήλινες πινακίδες με σφηνοειδή γραφή στο Boghazkou. Ήταν αρχεία του χετταϊκού υπουργείου εξωτερικών την περίοδο που έγινε ο τρωικός πόλεμος. Οι πινακίδες μεταφέρθηκαν στο Βερολίνο και αποκωδικοποιήθηκαν μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο μουσείο της Περγάμου ο Έμλιχ Φόρερ, ένας Ελβετός μελετητής, εργάστηκε στη μετάφραση των πινακίδων όπου ανακάλυψε ονόματα γνωστά από τον Όμηρο, με επαναλαμβανόμενες αναφορές στην Τροία, τον Ατρέα (πατέρα του Αγαμέμνονα), τον Αλέξανδρο (ομηρική ονομασία του Πάρι) κτλ. Οι πινακίδες αναγνώριζαν μάλλον την Ελλάδα ως σημαντικό κράτος.

Παράλληλα με τα βασίλεια της εγγύς ανατολής, που προαναφέρθησαν παραπάνω, υπήρχαν οι πολύχρυσες Μυκήνες του Σλίμαν που ήταν το πλουσιότερο βασίλειο της Ελλάδος. Στις Μυκήνες είχε κυβερνήσει ένας μεγάλος βασιλιάς, ο Αγαμέμνων, και αυτόν μάλλον ο Χετταίος αυτοκράτορας είχε αποκαλέσει σε επιστολή του “αδελφό” και “ίσο”. Στην δεκαετία του 1930 η θεωρία του Φόρερ απορρίφθηκε από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Όμως, οι Έλληνες βρίσκονταν σε χετταϊκά κείμενα και ο μύθος του τρωικού πολέμου βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που κατέγραψε ο Χετταίος αυτοκράτορας Χαττούσιλις ο 3ος.

Μετά την αποκωδικοποίηση των κειμένων γραμμικής γραφής Β´ το 1952, γνωρίζουμε ότι οι Έλληνες την εποχή του χαλκού είχαν διπλωματικές σχέσεις με την Αίγυπτο. Στις Θήβες της Αιγύπτου (σημερινό Καρνάκ) υπήρχαν εμπορικές ανταλλαγές με Κρήτες και Έλληνες. Αιγύπτιοι διπλωμάτες, όπως έχει βρεθεί σε αιγυπτιακές επιγραφές, γνώριζαν τις ελληνικές πόλεις και ιδίως τις Μυκήνες.

Κατά τον Όμηρο, ο Αγαμέμνονας ήταν μεγάλος βασιλιάς της ηπειρωτικής Ελλάδος και νησιών όπως η Κρήτη και η Ρόδος. Αυτό (το ότι ήταν μεγάλος βασιλιάς) καταγράφηκε και από το χετταϊκό υπουργείο εξωτερικών. Ο Όμηρος αποκαλεί τους Έλληνες Αχαιούς. Οι Χετταίοι, σε επιγραφές τους, αναφέρονται σε ένα ισχυρό βασίλειο στα Δυτικά τους: την Αχιάβα, εννοώντας προφανώς τους Αχαιούς (Έλληνες). Για το που βρισκόταν η Αχιάβα (στην οποία αναφέρονται οι χετταϊκές επιγραφές) υπάρχουν θεωρίες όπως ότι ήταν στην Θράκη ή Ανατολία ή Ρόδο ή ηπειρωτική Ελλάδα (με έδρα τις Μυκήνες). Η Αχιάβα, αναφέρουν οι χετταϊκές επιγραφές, ήταν θαλασσινό κράτος με ευρύτατες επαφές και σχέσεις με τους Χετταίους άλλοτε φιλικές και άλλοτε εχθρικές. Ο κυβερνήτης της Αχιάβα (Ελλάδας;) αναφέρεται ως “μεγάλος βασιλιάς” (Αγαμέμνων;).

Υπάρχει χετταϊκή επιγραφή που περιγράφει μια συνθήκη μεταξύ Χετταίων και του συριακού κράτους Αμούρου η οποία συντάχθηκε για τον αυτοκράτορα Τούντχαλις τον 4ο (υιός του Χαττούσιλις), μετά τον τρωικό πόλεμο (12ο αιώνα π.Χ.). Εκεί ο Τούντχαλις κατονομάζει τους βασιλείς που ήταν στην ίδια κατηγορία με αυτόν: τους βασιλείς της Αιγύπτου, της Βαβυλώνας, της Ασσυρίας και τέλος τον βασιλιά της Αχιάβα. Όμως στην επιγραφή η λέξη “Αχιάβα” ήταν διεγραμμένη και αυτό σημαίνει ότι ο βασιλιάς της Αχιάβα δεν ήταν πια στην ίδια κατηγορία με τους άλλους βασιλείς ή ότι οι όροι της συνθήκης δεν αναφέρονταν σε αυτόν. Παρά ταύτα, κάποιοι ερευνητές αποσυνδέουν τα ευρήματα αυτά από την Ελλάδα και τον Αγαμέμνονα.

Πάντως, υπάρχει ένα μεγάλο βασίλειο στα Δυτικά των Χετταίων που εμπλέκεται στρατιωτικά και διπλωματικά μαζί τους και διατηρεί εμπορικές σχέσεις με τη Συρία και άλλα κράτη. Και μάλιστα ονομάζεται Αχιάβα. Η περιγραφή ταιριάζει με τους Αχαιούς (Έλληνες), αν και υπάρχουν αρχαιολόγοι που αντιπαραβάλλουν το γεγονός ότι δεν υπήρχε μεγάλο μυκηναϊκό κράτος, αλλά πολλά μικρά που μάχονταν μεταξύ τους. Άλλωστε η αρχαία Ελλάδα δεν ήταν ένα ενιαίο κράτος, αλλά ένα συνονθύλευμα από πόλεις – κράτη που συχνά μάχονταν μεταξύ τους, όμως ενώνονταν όταν είχαν να αντιμετωπίσουν κοινό εχθρό (Πέρσες). Παρά ταύτα, οι παραπάνω αρχαιολόγοι δεν δικαιολογούν την αναφορά του Χετταίου αυτοκράτορα Χαττούσιλις του 3ου που αποκαλεί σε επιστολή του τον βασιλιά της Αχιάβα “αδελφό”. Ήταν ο βασιλιάς της Αχιάβα ο Αγαμέμνων, ο βασιλιάς των Μυκηνών και αρχιστράτηγος των Αχαιών; Κάποιοι μελετητές αντιπαραθέτουν και πάλι ότι ακόμα και στην Ιλιάδα του Ομήρου ο Αγαμέμνων έπαιζε δευτερεύοντα ρόλο μπροστά στον Αχιλλέα, τον βασιλιά των Μυρμιδόνων.

Αρχαιολογικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την παρουσία των Ελλήνων στη Μ.Ασία, στις παρυφές του κράτους των Χετταίων. Ελληνικά αγγεία βρέθηκαν σε 30 περιοχές. Σε πινακίδες της γραμμικής Β´ αναφέρονται 6 τοπωνύμια απ´ όπου οι Έλληνες πήραν Ασιάτισες δούλες, ενώ σε 3 μέρη της Νοτιοδυτικής Τουρκίας βρέθηκαν στοιχεία ότι κατοικούσαν Έλληνες με κυριότερη περιοχή τη Μίλητο (μιλάμε πάντα για την εποχή του χαλκού). Τότε η Μίλητος είχε τείχος και ανάκτορο και σε νεκροταφείο της βρέθηκαν κτερίσματα εισαγόμενα από τις Μυκήνες. Η Μίλητος ήταν μυκηναϊκή αποικία ή μια περιοχή συνάντησης πολλών γειτονικών λαών. Σε πινακίδες γραμμικής γραφής Β´ αναφέρεται η Μίλητος ως περιοχή εισαγωγής Ασιάτισων δούλων από Έλληνες ηγεμόνες.

Όμως, κατά το χετταϊκό υπουργείο εξωτερικών, υπήρχε μια πόλη στην δυτική ακτή της Μ.Ασίας που ήταν υπό τον έλεγχο της Αχιάβα (Αχαιών – Ελλήνων;) και λεγόταν “Μιλαβάντα” και αργότερα “Μιλαβάτα”. Υπήρχε μεγάλη διένεξη μεταξύ των Χετταίων και της Αχιάβα για την πόλη Μιλαβάντα. Ήταν η Μιλαβάντα η Μίλητος; Αν ναι, τότε η Αχιάβα είναι η ηπειρωτική Ελλάδα. Σε χετταϊκές πινακίδες περιγράφεται αντίγραφο της επιστολής του Χετταίου αυτοκράτορα Χαττούσιλις του 3ου προς τον βασιλιά της Αχιάβα, που δεν ονομάζει, γύρω στο 1250 π.Χ., την εποχή του τρωικού πολέμου. Είναι γνωστή ως επιστολή “Ταβακαλάβα” και αναφέρεται σε κάποιον αχρείο ονόματι Πιαμάραντο ο οποίος ήταν μάλλον τυχοδιώκτης βασιλικής καταγωγής με δράση στα ανοιχτά της Δυτικής Ανατολίας (στη Μ.Ασία) και που ήλθε σε σύγκρουση με την Αχιάβα (Ελλάδα;) και με τον αδελφό του: βασιλιά των Ελλήνων (αποκαλούμενο από τους Χετταίους ως) Ταβακαλάβα.

Ο Πιαμάραντος τρομοκρατούσε τους συμμάχους των Χετταίων στα δυτικά. Επίκεντρο της έριδας ήταν η πόλη Μιλαβάντα ή Μιλαβάτα στην δυτική ακτή της Μ.Ασίας που ήταν υπό τον έλεγχο των Αχιάβα (Ελλήνων;). Ο βασιλιάς των Χετταίων Χαττούσιλις ο 3ος, για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα, έγραψε επιστολή στον βασιλιά της Αχιάβα όπου του αναφέρει τα μέρη που πέρασε ταξιδεύοντας δυτικά, από τα οποία αναγνωρίζουμε την πρωτεύουσα των Χετταίων: Χαττούσες (Hattusas). Γύρω στο 1250 π.Χ. ο Χαττούσιλις, ξεκινώντας από τη πρωτεύουσα των Χετταίων Χαττούσες, εξεστράτευσε προς τα δυτικά. Σε μια εβδομάδα έφθασε στην πόλη Sallaba (σημερινό Sivrihisar, 100 μίλια δυτικά της Άγκυρας στην Τουρκία;). Εκεί ο υιός του έφερε μήνυμα μη συμφιλίωσης με τον Πιαμάραντο. Μετά ο Χαττούσιλις έφθασε στο χετταϊκό φρούριο Hapanuba (Afion) και από εκεί συνέχισε προς την Τροία ή προς τη Σμύρνη ή στην ακτή απέναντι από την Κω.

Ο Χαττούσιλις ζήτησε βοήθεια από το λαό Λούκα, το λαό που κατοικούσε στην Λυκία της Μ.Ασίας (σημερινή Λυσία) και που έκανε επιδρομές σε διάφορες περιοχές, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος. Ο Χαττούσιλις μάλλον έστριψε νότια στην πόλη Vilivanda (Alabanda) και μάλλον συνέχισε φθάνοντας στο φρούριο Iyalanda όπου δέχθηκε επίθεση από επιθετικούς λαούς τους οποίους τελικά νίκησε. Στην ίδια πόλη (ως Alinda) υπάρχουν προγενέστερα οχυρωματικά έργα. Εκεί ο Χαττούσιλις έστειλε επιστολή στον βασιλιά της Αχιάβα (Ελλάδα;) λέγοντας ότι: “ξεμείναμε από νερό και αφήσαμε φρουρούμενους τους 7000 αιχμαλώτους τους οποίους, όμως, πήρε ο Πιαμάραντος. Όταν ήλθε ο απεσταλμένος του αδελφού μου, δεν έφερε φιλικούς χαιρετισμούς και δώρο (όπως συνηθίζεται) από εσένα, αλλά ότι έδωσε εντολή στον κυβερνήτη της Μιλαβάντα να του παραδώσει τον Πιαμάραντο.”

Ο Χαττούσιλις μάλλον πήρε πορεία βορειοδυτικά προς την θάλασσα, παράλληλα προς τη σημερινή λίμνη Μπάφα η οποία την εποχή του χαλκού σχημάτιζε κόλπο. Οι εκβολές του Μαιάνδρου ποταμού ήταν σε μεγάλο κόλπο όπου βρισκόταν η πόλη Μιλαβάντα (Μίλητος;). Ο Χαττούσιλις διαπίστωσε φθάνοντας στην Μιλαβάντα ότι ο Πιαμάραντος είχε φύγει και ότι ο μεγάλος βασιλιάς (Αγαμέμνων;) δεν του επέτρεπε να συλλάβει τον Πιαμάραντο.

Η κυριαρχία των Χετταίων στα δυτικά της Μ.Ασίας ήταν ασταθής. Η Τροία βρίσκεται στο στενό των Δαρδανελίων στην βορειοδυτική Τουρκία και εκεί έγιναν ανασκαφές αρχικά από τους Γερμανούς Σλίμαν και Ντέρκφελντ και τον Αμερικανό Μπλέγκεν. Ο Ντέρκφελντ ανακάλυψε την Τροία Νο 6 η οποία ήταν πρωτεύουσα ενός βασιλείου που είχε εμπορικές σχέσεις με τις Μυκήνες και καταστράφηκε την εποχή του Χαττούσιλις από σεισμό ή πόλεμο. Η Ομηρική Τροία ήταν ίσως η Τροία Νο 7 α. Ο Όμηρος αναφέρει την Τροία ως Ίλιον. Εκεί επιγραφές την αναφέρουν ως Taruisa και Wilusia. Την εποχή του τρωικού πολέμου, κατά τον Χετταίο αυτοκράτορα Χαττούσιλις τον 3ο, στην Wilusia οι Χετταίοι ήλθαν σε σύγκρουση με το στρατό της Αχιάβα (Έλληνες;). Ήταν τελικά η Wilusia η Τροία;

Στο βρετανικό Μουσείο φυλάσσεται συνθήκη μεταξύ του βασιλιά της Wilusia και του αδελφού του Χαττούσιλις, ίσως την εποχή του τρωικού πολέμου. Ο Χαττούσιλις ζητάει βοήθεια από τον δυτικό σύμμαχό του. Οι Αιγύπτιοι γνώριζαν ότι στους συμμάχους των Χετταίων ανήκε και ο λαός ονόματι Δάρδανοι, όνομα που δίνει ο όμηρος στους Τρώες! Στη συνθήκη αναφέρεται ως πρίγκιπας της Wilusia ο Αλέξανδρος, όνομα που δίνει ο Όμηρος στον Πάρι, πρίγκιπα του Βιλίου της Τροίας και εραστή της Ελληνίδας βασίλισσας ωραίας Ελένης (συζύγου του βασιλιά της Σπάρτης Μενέλαου, αδελφού του Αγαμέμνονα) την οποία άρπαξε και αποτέλεσε την αφορμή της πολιορκίας της Τροίας από τους Έλληνες. Τελικά η Wilusia καταστράφηκε. Ήταν η καταστροφή της Τροίας ή κάποιας άλλης πόλης; Ήταν ο Πάρις ο Χετταίος σύμμαχος;

Στο χετταϊκό αρχείο που σώζεται στο μουσείο του Βερολίνου καταλήγουμε ότι λίγο πριν την αναρρίχηση του Χαττούσιλη του 3ου στον θρόνο των Χετταίων το 1263 π.Χ. κάποιοι στα δυτικά προτεκτοράτα των Χετταίων έπαψαν να δηλώνουν υποταγή, στηριζόμενοι στο μεγάλο βασιλιά της Αχιάβα (Ελλάδας;). Η Wilusia (πιθανώς η Τροία) ήταν πιστή στους Χετταίους. Έτσι, δέχθηκε επίθεση από τους Έλληνες και καταστράφηκε. Το 1982 ανακαλύφθηκε κομμάτι επιγραφής που έδενε με την επιστολή του Τούντχαλις του 4ου, υιού του Χαττούσιλις. Αναφέρεται στο διάστημα 1220 – 1230 π.Χ. (μετά τον τρωικό πόλεμο) . Στην επιγραφή αναφέρεται ότι ο Αλέξανδρος (Πάρις;), ο πρίγκιπας της Wilusia (Τροία;), είχε πεθάνει και ότι στην θέση του οι Χετταίοι έβαλαν κάποιον φίλα προσκείμενο σε αυτούς ονόματι Βαλμού τον οποίον αργότερα τον εκθρονίσανε. Η περιοχή της Wilusia (Τροία;) δέχθηκε επίθεση και οι Χετταίοι στρατιώτες μεταφέρθηκαν δυτικά.

Ήταν η πόλη Wilusia, που παρέμεινε πιστή στους Χετταίους, η Τροία; Οι Χετταίοι θα αναγνώριζαν ότι η περιοχή Μιλαβάντα (Μίλητος;) ήταν υπό την σφαίρα επιρροής της Αχιάβα (Ελλήνων;). Όμως τα βασίλεια της Wilusia και της Αρζάβας ήταν στη σφαίρα επιρροής των Χετταίων. Η κρίση πιθανώς κορυφώθηκε μεταξύ των 2 υπερδυνάμεων της εποχής. Ήταν η Τροία Νο 6 – με τα ωραία τείχη (που έχουν ανηφορική κλίση την οποία περιγράφει και ο Όμηρος) – ή η Τροία Νο 7α – με τα παραπήγματά της – η ομηρική Τροία; Τελικά η Τροία έπεσε από τους Έλληνες ή από τους Χετταίους; Και ποια Τροία; Εμένα προσωπικά η όλη ιστορία μου προκαλεί πολλά ερωτήματα. Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι νιώθω τον Αγαμέμνονα κυριολεκτικά κάτι σαν πρόγονό μου, αφού η καταγωγή της οικογένειάς μου είναι από τις Μυκήνες και το επίθετό μου είναι αρχαιοελληνικό (“μανός” σημαίνει αραιός, εξ ου και η Μάνη που έχει αραιή βλάστηση, αν και κατά άλλους “μανός” είναι αυτός εκ Μάνης). Στο δωμάτιό μου έχω σε κάδρο φωτογραφία την χρυσή νεκρική μάσκα που βρέθηκε σε τάφο στις Μυκήνες και αποδίδεται (ίσως λάθος από τον Σλίμαν) στον Αγαμέμνονα.

ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΟΙΑ, ΤΟΥΣ ΑΧΑΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Αξίζει να αναφερθεί πως η ελληνική μυθολογία δίνει πολλά στοιχεία για την μετάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Στην αρχαιοελληνική παράδοση είναι γνωστά τα έπη του Ομήρου: Ιλιάδα και Οδύσσεια, καθώς και διάφορες ιστορίες σχετικά με την τύχη των Αχαιών (φυλή των αρχαίων Ελλήνων) ηρώων που συμμετείχαν στον τρωικό πόλεμο. Ένα παράδειγμα ήταν ο βασιλιάς του Άργους, Διομήδης, υιός του βασιλιά της Αιτωλίας, Τυδέα. Στον τρωικό πόλεμο, ο Διομήδης συμμετείχε με 80 πλοία (!) και ήταν ο πιο ανδρείος ήρωας, μετά τον Αχιλλέα. Ο Διομήδης μετά τον τρωικό πόλεμο επέστρεψε στο Άργος. Όμως, προδομένος από την σύζυγό του, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να φύγει με τους συντρόφους του στην Ιταλία, σε ελληνική αποικία της Απουλίας όπου και έγινε βασιλιάς. Η Απουλία είναι περιοχή της νοτιοδυτικής Ιταλίας. Στην αρχαιότητα στην Απουλία υπήρχαν πολλές ελληνικές αποικίες και ακόμα και σήμερα σε πολλά χωριά της περιοχής οι κάτοικοι μιλούν την ελληνική γλώσσα με τοπικό ιδίωμα! Στην Απουλία ο Διομήδης αντιμετώπισε σε μονομαχία τον Αινεία.

Ο Αινείας ήταν μυθικός ήρωας της Τροίας και 2ος μεγαλύτερος ήρωας μετά τον Τρώα Έκτορα. Μετά την κυρίευση της Τροίας από τους Αχαιούς, ο Αινείας – σύμφωνα με την παράδοση – κατέφυγε με τους συντρόφους του στο Λάτιο, μια περιοχή της κεντρικής Ιταλίας στην οποία αργότερα χτίστηκε η Ρώμη. Δηλαδή ο Αινείας ήταν ο μυθικός και ίσως και ο πραγματικός γενάρχης των Ρωμαίων και ο ιδρυτής της Ρώμης. Οι Ρωμαίοι αναφέρουν ως ιδρυτές της Ρώμης τον Ρώμο ή αλλιώς Ρέμο και τον Ρωμύλο που σαν τον Ταρζάν τους γαλούχησε μια λύκαινα! Οι Ρωμαίοι είχαν και άλλο μύθο που αναφέρει πως η Ρώμη ιδρύθηκε από τους Σαβίνους, έναν αρχαίο λαό της κεντρικής Ιταλίας (Λάτιο) που κατοικούσε κοντά στην Ρώμη. Προφανώς οι ρωμαϊκοί μύθοι είναι φανταστικοί και δημιουργήθηκαν από τον φθόνο των Ρωμαίων που δεν ήθελαν να παραδεχθούν ότι την χώρα τους αποίκισαν πρώτοι οι Έλληνες. Αυτό γιατί ο Αινείας ήταν Έλληνας, αφού στην πραγματικότητα οι Τρώες ήταν Έλληνες!!! Ουδείς δεν αναφέρει ότι η Τροία ήταν ελληνική αποικία στην περιοχή Τρωάδα της Μ. Ασίας! Οι Έλληνες αποκαλούσαν την Τροία: Ίλιον. Η ονομασία Ίλιον προέρχεται από τον βασιλιά της Τροίας Ίλο ο οποίος ήταν υιός του Τρώα και της Καλλιρρόης και παππούς του Πριάμου. Ο Πρίαμος ήταν υιός του βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα και ήταν βασιλιάς της Τροίας κατά τον τρωικό πόλεμο. Σκοτώθηκε από τον υιό του Αχιλλέα Νεοπτόλεμο.

Η Τροία ιδρύθηκε από τον μυθικό ήρωα (το μυθικός δεν σημαίνει πάντοτε φανταστικός) Δάρδανο από την Θράκη. Από αυτόν η αποικία έλαβε το αρχικό όνομα Δαρδανία ή Δάρδανος. Πάντως, η Δάρδανος, ιστορικά, ήταν αποικία της ελληνικής φυλής των Αιολέων που κατέβηκε από τον βορά τον 21ο αιώνα π.Χ. Από τον Δάρδανο προέρχεται και το όνομα των Δαρδανελίων (Ελλήσποντος). Σύμφωνα με αρχαιολογικές μελέτες η ίδρυση της Τροίας χρονολογείται το 3200 π.Χ. Άρα, αυτό ενισχύει την άποψη ότι οι Έλληνες είχαν ξεκινήσει πολύ πρώιμα τους αποικισμούς περιοχών. Η Τροία έλαβε το όνομά της από τον βασιλιά της Τρώα. Ο υιός του Τρώα και της Νύμφης Καλλιρρόης ήταν ο Γανυμίδης, αδελφός του βασιλιά της Τροίας, Ίλου (βλ. πριν). Ο Γανυμήδης ήταν ο ομορφότερος νέος της γης τον οποίο ερωτεύτηκε ο Δίας και μεταμορφωμένος σε αετό τον απήγαγε στον Όλυμπο όπου τον έκανε οινοχόο (κερνούσε νέκταρ) των θεών!!! Τελικά, ο Δίας τον μεταμόρφωσε σε αστερισμό τον οποίο αποκαλούμε σήμερα Υδροχόο. Γανυμήδης ονομάστηκε και ο δορυφόρος του πλανήτη Δία. Αλλά και οι Τρώες έγιναν ομάδα αστεροειδών που επηρεάζονται από την έλξη του Δια!

Επιστρέφοντας στην Τροία, ήταν μια εύπορη ελληνική αποικία που είχε αναπτύξει το θαλάσσιο εμπόριο. Είχε εμπορικές σχέσεις με τις Μυκήνες από τον 13ο αιώνα π.Χ. Στα μέσα του αιώνα αυτού έγινε και ο πόλεμος των συμμαχικών ελληνικών πόλεων με τους Τρώες. Γενικά, πόλεμοι μεταξύ ελληνικών πόλεων ήταν συνηθισμένοι. Ο αρχηγός των Αχαιών στον τρωικό πόλεμο ήταν ο Αγαμέμνονας ο οποίος ήταν αδερφός του βασιλιά της Σπάρτης, Μενέλαου [ βλ. Σημειώσεις το (84) ] του οποίου την γυναίκα απήγαγε από την Σπάρτη ο Πάρις (84), δίδοντας την αφορμή για τον τρωικό πόλεμο. Ο Αγαμέμνων θεωρείται μάλλον υπαρκτό πρόσωπο – βασιλιάς των Μυκηνών – που έζησε το διάστημα 1200 – 1150 π.Χ. (στις Μυκήνες έχει βρεθεί και νεκρική μάσκα που αποδίδεται στον Αγαμέμνονα). Στον τρωικό πόλεμο συμμετείχε και ο βασιλιάς της Μαγνησίας (αρχαία πόλη στην Θεσσαλία) Φιλοκτήτης ο οποίος μετά την πτώση της Τροίας πήγε στην Ιταλία όπου ίδρυσε πολλές πόλεις!!! Πίσω από τον μύθο αυτό διακρίνεται ο αποικισμός της Ιταλίας από τους Έλληνες που άρχισε τον 13ο αιώνα π.Χ. και ίσως πιο πριν.

Επί τη ευκαιρία ο Φιλοκτήτης ήταν αυτός που σκότωσε τον Πάρη με ένα από τα δηλητηριασμένα βέλη που του είχε χαρίσει ο Ηρακλής. Ο τρωικός πόλεμος ήταν πραγματικό γεγονός που έγινε μάλλον το 1250 π.Χ. μεταξύ των Ελλήνων (Αχαιών) και των Τρώων, στο Ίλιον (Τροία). Κατά την μυθολογία, στην Σικελία έφτασε και ο Δαίδαλος με τα φτερά του (είδος πτητικής μηχανής) από την Κρήτη. Σημειώνεται ότι στην Κρήτη υπήρχε ανεπτυγμένος πολιτισμός από το 2800 π.Χ. (εποχή του χαλκού), ίσως και πιο πριν. Η Σικελία ίσως είναι το νησί των Κυκλώπων που περιγράφει ο Όμηρος στην Οδύσσεια. Στο έργο αυτό αντικατοπτρίζονται οι εξερευνήσεις και η ίδρυση αποικιών από τους αρχαίους Έλληνες στην Μεσόγειο (Κάτω Ιταλία, βόρειο Αφρική) τον 13ο αιώνα π.Χ.. Τις δυσκολίες στις εξερευνήσεις αντικατοπτρίζει και ο ίδιος ο τρωικός πόλεμος. Πίσω από τις διάφορες ιστορίες και τους μύθους, αποκαλύπτεται το γεγονός ότι πολύ πρώιμα οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ιδρύσει αποικίες και είχαν επισκεφτεί κυρίως παράκτιες περιοχές της Μεσογείου (Μ. Ασία, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία και βόρειο Αφρική), καθώς και της Μαύρης Θάλασσας. Οι αρχαίοι Έλληνες αποκαλούσαν “Εσπερία” την Ιταλία και την Ισπανία. Οι παραπάνω ιστορίες δείχνουν, λοιπόν, ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν κατακτήσει τον κόσμο ήδη από τον 13ο αιώνα π.Χ., αν και ο γράφων πιστεύει ότι το έκαναν πιο πριν, το 3000 π.Χ. ! Παρακάτω, ο αποικισμός που θα αναφερθεί ως “δεύτερος αποικισμός” και θα τοποθετηθεί στον 8ο αιώνα π.Χ., είναι ο “επίσημος” αποικισμός των Ελλήνων. Στην πραγματικότητα άρχισε ίσως και 22 αιώνες πιο πριν!!!

Πριν το 2000 π.Χ. οι Έλληνες ονομάζονταν “Πελασγοί” και οι νησιώτες “Αιγαίοι”. Γνωστός από το 3000 π.Χ. (εποχή του χαλκού) ήταν ο κυκλαδικός και ο μινωικός (κρητικός) πολιτισμός. Πάντως, ο ελληνικός πολιτισμός άρχισε παλαιοτέρα. Αρχαιολογικές έρευνες ανακάλυψαν ανεπτυγμένο πολιτισμό στη νεολιθική εποχή (6000 – 2800 π.Χ.) σε πολλούς ελληνικούς οικισμούς, όπως για παράδειγμα της Μήλου. Τα παλαιοτέρα, όμως, αρχαιολογικά ευρήματα ανάγονται στα παλαιολιθικά χρόνια (700000 – 8500 π.Χ.), με αρχαιότερο εύρημα τον παγκοσμίως γνωστό “άνθρωπο των Πετραλώνων” που βρέθηκε στο σπήλαιο των Πετραλώνων της Χαλκιδικής. Ήταν ένας σκελετός ανδρός περίπου 30 – 35 ετών (γέρος για την εποχή του) ο οποίος έζησε περίπου το 600000 π.Χ. (αν και υπάρχουν διαφωνίες για την ακριβή χρονολόγηση του σκελετού και το αν ανήκει πράγματι στον άνθρωπο του Νεάντερταλ που θεωρείται αποκομμένο είδος από τον σύγχρονο “άνθρωπο σοφό”). Επίσης, στο σπήλαιο Φράγχθι της Αργολίδας βρέθηκαν ανθρώπινα ευρήματα που ανάγονται περίπου στο 17000 π.Χ. που ανάγονται στο τέλος την παλαιολιθικής εποχής και συγκεκριμένα στην τελευταία φάση της “Βουρμίας περιόδου” που είναι η τελευταία περίοδος των παγετώνων.

Στην περιοχή Αρεόπολη της Μάνης βρέθηκε κρανίο που χρονολογείται στο 150000 π.Χ. Παλαιολιθικά ευρήματα βρέθηκαν και αλλού όπως εργαλεία στις όχθες του ποταμού Λούρου και του ποταμού Πηνειού που χρονολογούνται μεταξύ 50000 – 35000 π.Χ. Σημαντικότατο εύρημα είναι και ο περίφημος “πέλεκυς της Σιάτιστας” που ανήκει στο 100000 π.Χ. Η Σιάτιστα είναι πόλη στον νομό Κοζάνης. Παλαιολιθικά ευρήματα βρέθηκαν και στην αρχαία θεσσαλική πόλη Φερές.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι η Ελλάδα κατοικήθηκε από το 700000 π.Χ. (αρχή της παλαιολιθικής εποχής) και καταγεγραμμένα σημασία ανεπτυγμένου πολιτισμού υπάρχουν από το 3000 π.Χ. (αρχή της εποχής του χαλκού) στην Κρήτη και στις Κυκλάδες. Οι Έλληνες ήδη από τη νεολιθική εποχή χρησιμοποιούσαν όπλα και εργαλεία.

Από την διάσπαση της ινδοευρωπαϊκής ομοεθνίας προέκυψαν οι πληθυσμοί που μετακινήθηκαν σε όλη την Ευρώπη και Ασία (Κέλτες, Λατίνοι, Μήδοι, Πέρσες, Ινδοί, Πρωτοέλληνες). Αργότερα στην Ελλάδα κατέβηκαν από τον βορά και οι Αχαιοί που δημιούργησαν το μυκηναϊκό (υστεροελλαδικό) πολιτισμό (1600 – 1000 π.Χ.). Γενικά, κάθοδος των Ινδοευρωπαίων – Πρωτοελλήνων συνοδεύτηκε από την μεταφορά του πολιτισμού τους όπως την κεραμική τους τάφους τύπου Κουργκάν (λακοειδείς) κτλ. Συνοδεύτηκε, όμως, και με συγκρούσεις όπως την καταστροφή της Άργισσας και της Λέρνας το 21ο αιώνα π.Χ. Επίσης, οι Αχαιοί προχώρησαν στην κατάληψη της Κρήτης το 1450 π.Χ., εκμεταλλευόμενοι την καταστροφή του νησιού από σεισμούς και από την μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης που δημιούργησε τεραστία παλιρροϊκά κύματα. Τον 15ο αιώνα π.Χ. οι Αχαιοί κατέλαβαν και την Κύπρο η οποία ήταν στα χέρια πολλών – μη Ελλήνων – κατακτητών, πριν την καταλάβουν οι Αχαιοί.

Όπως αναφέρεται σε αρχαίο αιγυπτιακό κείμενο, τον 15ο αιώνα π.Χ. οι Αχαιοί με τους Σσακαλάσς βοήθησαν τους Τυρσινούς (βλ. παρακάτω, μάλλον κάτοικοι της νησιωτικής Ελλάδος ή Έλληνες της Μ. Ασίας), τους Λυκίους (η Λυκία ήταν στην Μ. Ασία) και τους Σσαρδανούς, στην εκστρατεία τους εναντίον της Αιγύπτου – επί βασιλείας του Μενεφθά. Τα παραπάνω έθνη αποβιβάστηκαν στην Λιβύη και βοήθησαν τον βασιλιά της Μερμαγιού να αντιμετωπίσει την Αίγυπτο. Τελικά, έχασαν την μάχη από τους στρατηγούς του Μενεφθά. Σε αρχαία αιγυπτιακά κείμενα αναφέρονται, επί βασιλιάς του Τούθμωση του Γ´ (θαν. 1448 π.Χ.), ως κάτοικοι της Ελλάδος οι Δαναοί (ως “Δανάουνα”) οι οποίοι αποκαλούνται αλλού Αχαιοί. Τον 12ο αιώνα π.Χ. οι Δαναοί και οι Τυρσινοί, όπως αναφέρεται σε αιγυπτιακό κείμενο, συνασπίστηκαν με τους Τεύκρους (Κύπριοι), τους Λυκίους και τους Φιλισταίους (αρχαίος λαός της Παλαιστίνης) και εξεστράτευσαν εναντίον της Αιγύπτου από ξηράς και θαλάσσης, επί βασιλείας του Ραμσή του Γ´ (1198 – 1166 π.Χ). Ο Ραμσής ο Γ´ απέκρουσε αποτελεσματικά τους “λαούς της θάλασσας”.

Στα παραπάνω αιγυπτιακά κείμενα οι Αχαιοί αναφέρονται ως “Aigaiwasch” (Ακαϊουβάς) που κατά τους περισσότερους αιγυπτιολόγους ήταν μάλλον οι Αχαιοί της Ελλάδος ή του… Καυκάσου!!! Το τελευταίο αναφέρεται γιατί υπάρχει η θεωρία ότι οι Αχαιοί έφτασαν μέχρι τον Καύκασο και αποτέλεσαν τον πληθυσμό Χάι που είναι οι Αρμένιοι, αφού Χαϊεστάν είναι η Αρμενία!!! Άλλωστε, υπάρχει και κάποιος μύθος που αναφέρει πως μερικοί Αχαιοί μετά τον τρωικό πόλεμο αποπλανήθηκαν μέχρι τον Καύκασο. Ίσως δεν είναι τυχαίοι και οι μύθοι που αναφέρθηκαν αρχικά (Προμηθέας, Ηρακλής, Αργοναύτες) και μιλάνε για τον Καύκασο! Το Χάι είναι παραφθορά της λέξεως Αχαιοί. Πάντως, τα περί αντιστοιχίας των Δαναών και των Αχαιών προς τα ονόματα “Δανάουνα” και “Ακαϊουβάς” των αιγυπτιακών επιγραφών είναι από πολλούς μελετητές αμφισβητήσιμα. Αναφορικά με την σχέση των Αχαιών με την Αίγυπτο, δεν είναι τυχαίο ότι στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια γίνεται από τον Όμηρο πολύς λόγος περί Φοινίκης και Αιγύπτου (ο Όμηρος αναφέρεται ακόμα και στην κατασκευή των πυραμίδων), γεγονός που δείχνει πολιτιστική επίδραση των Ελλήνων με αυτούς τους λαούς. Επαναλαμβάνεται ότι στην Ιλιάδα περιγράφεται ο τρωικός πόλεμος που έγινε μάλλον το 1250 π.Χ.

Την θεωρία ότι οι Έλληνες Δαναοί είχαν επιτεθεί στην Αίγυπτο, σύμφωνα με τα αιγυπτιακά κείμενα, επιβεβαιώνει και η ελληνική μυθολογία. Κατά την ελληνική μυθολογία οι γενάρχες των Δαναών ήταν η Δανάη (κόρη του βασιλιά του Άργους Ακρισίου η οποία απέκτησε με τον Δία τον Περσέα) ή σύμφωνα με μια άλλη παράδοση ήταν οι Δαναΐδες. Οι Δαναΐδες ήταν οι 50 κόρες του Δαναού. Ο Δαναός ήταν υιός του βασιλιά της Αιγύπτου Βήλου και της Αγχιρόης, της κόρης του Νείλου (ο Νειλέας ήταν βασιλιάς της Αιγύπτου). Ο Βήλος ήταν υιός του Ποσειδώνα και της Λιβύης και δίδυμος αδελφός του Αγήνορα ο οποίος ήταν βασιλιάς της Φοινίκης. Ο Αγήνορας με την Τηλέφασσα απέκτησαν τον Κάδμο και την Ευρώπη. Ο Κάδμος ήταν ο ιδρυτής των Θηβών. Ο Δαναός με την Ευρώπη (την εξαδέλφη του) απέκτησαν τις 50 Δαναΐδες.

Ο Δαναός είχε έναν δίδυμο αδελφό που ονομαζόταν Αίγυπτος και ήταν βασιλιάς της Αιγύπτου. Τα παραπάνω ονόματα δείχνουν τις πολιτιστικές σχέσεις των αρχαίων Ελλήνων με τους γειτονικούς τους λαούς. Ο Αίγυπτος είχε 50 υιούς τους οποίους αποφάσισε να παντρέψει με τις 50 κόρες του Δαναού. Όμως, οι Δαναΐδες δεν ήθελαν να παντρευτούν τους υιούς του Αιγύπτου και δραπέτευσαν με τον πατέρα τους στο Άργος όπου τους έδωσε άσυλο ο βασιλιάς της πόλης, Πελασγός. Όμως, οι 50 υιοί του Αιγύπτου έφθασαν στο Άργος προκειμένου να πάρουν τις Δαναΐδες. Για να αποφευχθεί ο πόλεμος, ο Πελασγός παρακάλεσε τις Δαναΐδες να δεχθούν να τους παντρευτούν. Οι Δαναΐδες προσποιήθηκαν ότι δέχονται, όμως την ίδια νύκτα του γάμου – με διαταγή του πατέρα τους – σκότωσαν τους συζύγους τους, εκτός από την Δαναΐδα Υπερμήστρα η οποία έφυγε με τον υιό του Αιγύπτου, Λυγκέα. Οι υπόλοιπες καταδικάστηκαν στον Άδη να γεμίζουν ένα απύθμενο πιθάρι. Οι Δαναΐδες ήταν οι νύμφες των πηγών, κατά την ελληνική μυθολογία.

Κατά την παράδοση μετά την συζυγοκτονία οι Δαναΐδες εξαγνίστηκαν από την Αθηνά και τον Ερμή και παντρεύτηκαν Αργείους (κατοίκους του Άργους). Έτσι, οι Δαναΐδες ήταν γενάρχες των Δαναών οι οποίοι, κατά τον Όμηρο, ήταν οι κάτοικοι του Άργους. Ο Δαναός έγινε βασιλιάς του Άργους και δίδαξε στους ντόπιους την άρδευση, την καλλιέργεια της γης και τα γράμματα. Ο παραπάνω μύθος επιβεβαιώνει πως οι Δαναοί έφθασαν στην Αίγυπτο, στα πλαίσια πολιτιστικής γνωριμίας και στα πλαίσια πολέμου ο οποίος περιγράφεται από τα αιγυπτιακά κείμενα. Στα παραπάνω κείμενα αναφέρονται οι Δαναοί και οι Αχαιοί. Όμως, οι Δαναοί ήταν όχι μόνον ονομασία των Αργείων, αλλά γενικότερα των Αχαιών (και κατά τον Όμηρο αν θυμηθούμε την φράση του Λαοκόωντα – “Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας”). Επίσης, το όνομα του βασιλιά του Άργους, Πελασγός, δεν είναι τυχαίο.

Ο Όμηρος αναφέρει ως Αχαιούς σύμπαντες τους Έλληνες και ειδικότερα τους κατοίκους μιας περιοχής στην Φθιώτιδα. Υπενθυμίζεται ότι οι άλλες 3 βασικές ελληνικές φυλές ήταν οι Ίωνες, οι Αιολείς και οι Δωριείς. Όμως, ο Όμηρος δεν αναφέρει τους Αιολείς. Επίσης, ως Ίωνες αποκαλεί τους Αθηναίους, ενώ τους Δωριείς – στην Οδύσσεια – τους τοποθετεί στην Κρήτη!!! Ίσως, κατά μια ρηξικέλευθη θεωρία του γράφοντος, ο Όμηρος να ονομάζει Αχαιούς τους Πελασγούς οι οποίοι αρχικά κυριάρχησαν στην Θεσσαλία στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ. Το πιο πιθανό, όμως, είναι να ονομάζει Αχαιούς σύμπαντες τους Έλληνες, υπονοώντας ότι οι Αχαιοί ήταν η κυρίαρχη ελληνική φυλή. Κατά μια άλλη άποψη, ο Όμηρος δεν αναφέρει ως Αχαιούς όλους τους Έλληνες, αλλά την φυλή των Αχαιών που αρχικά εγκαταστάθηκε στην Νότιο Θεσσαλία, την Στερεά Ελλάδα (εξ ου και η τοποθέτηση των Αχαιών από τον Όμηρο στην Φθιώτιδα) και στην Πελοπόννησο.

Πριν αναφέρθηκε πως οι Πελασγοί επικράτησαν στην Ελλάδα στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ. και κυριάρχησαν στην Θεσσαλία. Αρχαίος λαός της Θεσσαλίας ήταν και οι Δόλοπες οι οποίοι ήταν και γνωστοί πειρατές με έδρα τη Σκύρο. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί πως οι Θεσσαλοί ήλθαν, κατά την παράδοση, εκ της Ηπείρου. Δηλαδή, υπάρχει μια σύνδεση των κατοίκων της Ηπείρου (βλ. πριν Δωδώνη) και των Πελασγών της Θεσσαλίας. Την 1η χιλιετία π.Χ. το Άργος στην Θεσσαλία ονομαζόταν Πελασγικό. Όμως και στο Άργος στην Πελοπόννησο αναφέρθηκε παραπάνω ο βασιλιάς της πόλης Πελασγός. Ο μύθος αναφέρει ότι ο Πελασγός δέχθηκε στην πόλη του τον Δαναό με τις 50 κόρες του, τις Δαναΐδες, όταν δραπέτευσαν από την Αίγυπτο. Οι Δαναΐδες παντρεύτηκαν Αργείους και ήταν γενάρχες των Δαναών οι οποίοι δεν ήταν μόνον οι κάτοικοι του Άργους, αλλά και οι Αχαιοί γενικότερα. Δηλαδή, κατά τον μύθο αυτό, οι Πελασγοί προηγήθηκαν των Αχαιών.

Πιο πιθανό είναι οι Πελασγοί να μετονομάστηκαν σε Δαναούς, δηλαδή Αχαιούς. Κατά τον ιστορικό Ηρόδοτο (18) ως Πελασγοί αναφέρονται (Α´, 56, 58) ιδίως οι Ίωνες, εν αντιθέσει με τους Έλληνες που αποκαλούνται με το όνομα αυτό οι Δωριείς της Πελοποννήσου!!! Ο Θουκυδίδης (4) αναφέρει πως οι κάτοικοι της Αιτωλίας ομιλούσαν, ως επί το πλείστον, μια άγνωστη γλώσσα. Και όμως, στα ομηρικά χρόνια (μέσα 13ου αιώνα) οι Αιτωλείς ήταν Έλληνες! Η απάντηση στο όλο ζήτημα είναι απλή. Οι κάτοικοι της Ελλάδος πριν το 2000 π.Χ. ήταν οι Πελασγοί και οι Αιγαίοι. Από τον 21ο αιώνα π.Χ. κατέβηκαν στην Ελλάδα, από τον βορά, οι πρωτοελληνικές φυλές που ανήκαν στην αρία (ινδοευρωπαϊκή) φυλή.

Σε ό, τι αφορά τους Πελασγούς, η κάθοδος τον 21ο αιώνα π.Χ. από τον βορά των αρίων φυλών και αργότερα των Αχαιών είχε ως αποτέλεσμα οι Πελασγοί να εξοντωθούν ή να περιοριστούν σε ορισμένες περιοχές όπως η Αιτωλία και γενικά η Στερεά Ελλάδα και η Θεσσαλία. Άλλωστε, στις περιοχές αυτές είχαν αρχικά επικρατήσει οι Πελασγοί. Έτσι, σύμφωνα με αυτήν την άποψη ερμηνεύεται και μια από τις θεωρίες του γράφοντος που αναφέρεται στο γεγονός ότι ο Όμηρος τοποθετεί τους Αχαιούς σε μια περιοχή στην Φθιώτιδα, οπότε ίσως να αναφέρεται στους Πελασγούς. Ο Όμηρος, επίσης, αναφέρει τους Μυρμιδόνες. Ήταν κάτοικοι της Θεσσαλίας με αρχηγό τον Αχιλλέα. Το όνομα Φθιώτιδα προέρχεται από τον μυθικό ήρωα Φθίο ο οποίος ήταν υιός του Αχαιού, γενάρχη των Αχαιών.

Στην αρχαιότητα η Φθιώτιδα ονομαζόταν “Φθιώτις Αχαΐα”, επειδή την κατοικούσαν οι Αχαιοί. Το ερώτημα είναι γιατί ο Όμηρος τοποθετεί τους Μυρμιδόνες στην Θεσσαλία και τους Αχαιούς στην Φθία. Η απάντηση είναι ότι μάλλον στην ιστορία του Ομήρου εμπεριέχονται οι Πελασγοί που κατέβηκαν στην Ελλάδα την 3η χιλιετία π.Χ. και οι Αχαιοί που κατέβηκαν στην Ελλάδα μετά τον 19ο αιώνα π.Χ. Άρα, ο Όμηρος αναμειγνύει τα γεγονότα σχετικά με τις πρωτοελληνικές φυλές και αναφέρεται σε μια χρονική περίοδο στην οποία οι Αχαιοί είχαν καταλάβει την Ελλάδα και οι Πελασγοί είχαν περιοριστεί στην Θεσσαλία και στην Στερεά Ελλάδα. Δύσκολα μπορεί να δοθεί σαφής θέση στο ζήτημα, αφού στην Θεσσαλία και στην Στερεά Ελλάδα κυριάρχησαν αρχικά οι Πελασγοί, όμως στις ίδιες περιοχές (και στην Πελοπόννησο) εγκαταστάθηκαν αργότερα και οι Αχαιοί!!! Συνεπώς, οι Μυρμιδόνες που αναφέρει ο Όμηρος ίσως ήταν Πελασγοί, ενώ οι Αχαιοί της Φθίας που αναφέρει μάλλον δεν είχαν σχέση με τους Πελασγούς. Μπορεί, όμως, και να είχαν! Όλα είναι πιθανά, αφού οι Πελασγοί ήταν πολεμική φυλή όπως και οι Αχαιοί.

Η μυθολογία δίδει την δική της θέση στο ζήτημα. Ο Δευκαλίωνας, που περιγράφηκε πριν ως ο επιζών και γενάρχης του ανθρωπίνου γένους, έγινε ο βασιλιάς της Φθίας στην Θεσσαλία!!! Τα παιδιά του Δευκαλίωνα ήταν ο Έλληνας, ο Αμφικτύωνας (ιδρυτής των αμφικτιονιών) και η Πρωτογένεια. Άρα ο Έλληνας από την μυθολογία τοποθετείται στην Θεσσαλία και γίνεται έτσι αναφορά στους Πελασγούς που κυριάρχησαν στην Θεσσαλία. Ο Έλληνας με την νύμφη Ορσηίδα απέκτησαν τον Αίολο, τον Δώρο και τον Ξούθο. Ο Αίολος ήταν ο γενάρχης των Αιολέων και ο Δώρος των Δωριέων. Ο Ξούθος με την Κρέουσα απέκτησαν τον Ίωνα και τον Αχαιό, τους γενάρχες των Ιώνων και των Αχαιών, αντίστοιχα! Οι κάτοικοι του Άργους και γενικά οι Αχαιοί αναφέρονται και ως Δαναοί. Ο Δαναός, όπως προαναφέρθηκε, ήταν γενάρχης των Αργείων και πατέρας των Δαναΐδων.

Οι Μυρμιδόνες που αναφέρονται από τον Όμηρο ήταν κάτοικοι της Θεσσαλίας. Κατά την μυθολογία, η καταγωγή τους ήταν από την Αίγινα (!) και γενάρχης τους ήταν ο Πηλέας που ήταν υιός του Αιακού, του βασιλιά της Αίγινας. Ο αδελφός του Πηλέα, Τελαμώνας, έγινε βασιλιάς της Σαλαμίνας. Ο Τελαμών ήταν ο πατέρας του Αίαντα του Τελαμώνιου που πήρε μέρος στον τρωικό πόλεμο και του Τεύκρου που ίδρυσε την αποικία Σαλαμίνα στην Κύπρο. Ο ήρωας Αχιλλέας ήταν υιός του Πηλέα και της Θέτιδος και ήταν βασιλιάς των Μυρμιδόνων με τους οποίους εξεστράτευσε στον τρωικό πόλεμο. Η μητέρα του Θέτις ήταν – κατά τη μυθολογία – Νηρηίδα. Οι Νηρηίδες, θεότητες της ήρεμης θάλασσας, ήταν κόρες του Νηρέα (υιός της Γης και του Πόντου) και της Δωρίδος (κόρη του Ωκεανού). Εδώ παρατηρείται αντιστοιχία του Δώρου και της Δωρίδος και συσχέτισή τους με τους Δωριείς που κατέβηκαν τον 11ο αιώνα π.Χ. στην Ελλάδα. Ο Πηλέας ήταν υιός του βασιλιά της Αίγινας, Αιακού. Ο Πηλέας ήταν βασιλιάς της Φθίας στην Θεσσαλία την οποία βασίλεψε και ο Δευκαλίωνας!!! Ο καρδιακός φίλος του Αχιλλέα, Πάτροκλος, ήταν υιός του Μενοίτιου και ήταν από την Οπούντα της Λοκρίδος (περιοχή από τις Θερμοπύλες μέχρι την Κωπαΐδα). Ο Μενοίτιος ήταν αδελφός του Τιτάνα Προμηθέα (υιός του Ιαπετού ο οποίος ήταν υιός του Ουρανού και της Γης). Ο υιός του Προμηθέα ήταν ο Δευκαλίωνας, ο γενάρχης του ανθρωπίνου γένους!!! Σχετικά με τον Αχιλλέα, καταγόταν από το βασιλικό γένος των Μολοσσών. Η περιοχή της αρχαίας Ελλάδας “Μολοσσίς” βρισκόταν στην περιοχή που καταλαμβάνει η σημερινή Ήπειρος και η νότιος Αλβανία που ήταν η ελληνική βόρεια Ήπειρος. Αρχικά στην βόρεια Ήπειρο κατοικούσε η ελληνική φυλή των Παροναέων. Η περιοχή Μολοσσίς ονομάστηκε έτσι από τον μυθικό βασιλιά Μολοσσό που ήταν υιός του Νεοπτόλεμου και της Ανδρομάχης. Το βασίλειο της Ηπείρου το ίδρυσε ο Νεοπτόλεμος. Δεν έχουμε εδώ μια σύνδεση με την Δωδώνη που βρισκόταν στην Ήπειρο και για την οποία έγινε εκτενής αναφορά παραπάνω;

Άρα, τα πάντα στην ελληνική μυθολογία συσχετίζονται μεταξύ τους, καθώς και με την ελληνική ιστορία. Ο Όμηρος αναφέρεται στον τρωικό πόλεμο που έγινε στα μέσα του 13ου αιώνα π.Χ. (μάλλον το 1250 π.Χ.) Όμως, φαίνεται ότι ο Όμηρος ανακατεύει – όπως και η ελληνική μυθολογία, αλλά και οι ιστορικοί και οι συγγραφείς της αρχαιότητας – την ιστορία της εμφάνισης των πρωτοελληνικών φυλών που παρουσιάζεται χωρίς ιστορική ακολουθία. Αλλά για ποιόν Όμηρο γίνεται αναφορά την στιγμή που υπάρχει το “ομηρικό ζήτημα” σχετικά με τον πραγματικό συγγραφέα της Ιλιάδος και της Οδύσσειας και το αν ο Όμηρος ήταν υπαρκτό πρόσωπο ; Είναι περίεργο ένας, κατά την παράδοση, τυφλός άνδρας (ακόμα και το όνομα Όμηρος σημαίνει τυφλός) να περιγράφει ιστορικά γεγονότα και μύθους που σχετίζονται με τον αποικισμό της Μεσογείου, τα ταξίδια των αρχαίων Ελλήνων και επίσης να παραθέτει πλήθος από εθνολογικά και λαογραφικά στοιχεία. Κατά τον γράφοντα τα δύο έπη είναι συρραφή παραδόσεων και ιστορικών γεγονότων που έχουν αλλοτριωθεί από την μυθολογία. Άλλωστε, στα έπη αυτά εμφανίζεται το ίδιο φαινόμενο με την ελληνική μυθολογία: διάφορα ιστορικά γεγονότα (ελληνικές φυλές και περιοχές, πόλεμοι, ίδρυση αποικιών) παρουσιάζονται αλλοτριωμένα, ανακατεμένα και ο μύθος έχει δεθεί άρρηκτα με την ιστορική πραγματικότητα…

Πολύ πρώιμα, οι ελληνικές πόλεις – κράτη ίδρυσαν πολυάριθμες αποικίες στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου και της Μ. Ασίας στις οποίες μεταλαμπάδευσαν τις αρετές και τα ιδεώδη του ελληνικού πολιτισμού. Οι αρχαίοι Έλληνες μετέφεραν πάντα την εστία (την ιερή φωτιά) και τα οστά των προγόνων τους όταν ίδρυαν τις αποικίες τους. Επίσης, μετέφεραν και τον πολιτισμό τους και ανέπτυσσαν τις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα. Από αρχαιοτάτων χρόνων οι Έλληνες ταξίδευαν – όπως λεει ο Ηρόδοτος: “κατ´ εμπορίαν καί θεωρίαν”, δηλαδή για το εμπόριο των προϊόντων και την ανταλλαγή υλικών και πνευματικών αγαθών με τους ξένους λαούς. Οι Έλληνες ήταν κυρίαρχοι των θαλασσών. Είχαν τη μεγαλύτερη δύναμη στο εμπορικό και αργότερα στο πολεμικό ναυτικό.

Οι αρχαίοι Έλληνες ίδρυσαν αποικίες σε όλη τη Μεσόγειο, στον Εύξεινο Πόντο (Μαύρη Θάλασσα) και στην Βόρειο Αφρική. Οι πόλεις των Κυκλάδων και της μινωικής Κρήτης είχαν, ήδη από το 3000 π.Χ., κατακτήσει τη Μεσόγειο, πολύ πριν από τους “επίσημους” αποικισμούς και είναι σίγουρο ότι είχαν ιδρύσει αποικίες στα ευρύτερα παράλια της Μεσογείου. Οι Κρήτες, ήδη από την δεύτερη χιλιετία π.Χ., είχαν κατακτήσει την ανατολική Μεσόγειο με τα πλοία τους – πριν από τους Φοίνικες – και είχαν φθάσει ακόμα και στην Αίγυπτο, στο Λίβανο, στην Μεσοποταμία και άλλες περιοχές της νοτιοδυτικής Ασίας. Eπίσης, υπάρχουν μινωικές (της αρχαίας Κρήτης) επιδράσεις στο Αφγανιστάν!!! Γενικά, στην Μεσοποταμία είχε επεκταθεί το ελληνικό εμπόριο και στα μετέπειτα χρόνια. Οι Μυκήνες το δεύτερο ήμισυ του 15ου αιώνα είχαν εμπορικές ανταλλαγές και είχαν ιδρύσει εμπορικούς σταθμούς και αποικίες στα δυτικά παράλια της Μ. Ασίας (για παράδειγμα στην Κιλικία – περιοχή της νοτιοανατολικής Μ. Ασίας), στην Αίγυπτο, στις συριοπαλαιστινιακές ακτές, στη νότιο Ιταλία και στη Σικελία.

Το σίγουρο είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν επεκταθεί, με τις αποικίες τους, από τον Καύκασο, ως το Γιβραλτάρ και όπως έλεγε ο Πλάτων: “οι αποικίες έμοιαζαν σαν βατράχους γύρω από μια λίμνη”. Μάλιστα, ο Πυθέας από την Μασσαλία (ελληνική αποικία των Φωκαέων) στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. πέρασε το Γιβραλτάρ (Ηράκλειες στήλες το έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες) με πλοίο και μετά περιέπλευσε την Αγγλία! Μετά έπλευσε την “Θούλη” (ήταν η Ισλανδία ή η Νορβηγία) και στη συνέχεια έπλευσε στη Βαλτική και έφτασε στο νησί Ελιγολάνδη και στις εκβολές του ποταμού Έλβα στην Γερμανία και του ποταμού Βιστούλα στην Πολωνία!!! Ο Πυθέας χαρτογράφησε την περιοχή και επίσης μέτρησε το μήκος των ακτών της Αγγλίας!!! Τέλος, οι αρχαίοι Έλληνες δεν αποκλείεται να έφθασαν μέχρι τις ακτές της Αμερικής.

Μυστηριώδεις και Ενεργειακοί τόποι στην σημερινή Ελλάδα

 

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στον κόσμο που προτιμούν, να επισκέπτονται και τοποθεσίες που έχουν κάποια ιδιαίτερη σημασία, ιστορική, αρχαιολογική, ακόμη και μεταφυσική. Για όλους αυτούς θα παρουσιάσουμε έναν « μεταφυσικό ταξιδιωτικό οδηγό», με ελληνικές τοποθεσίες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και μυστήριο δικαιολογημένο ή αδικαιολόγητο.

Η Ελλάδα είναι γεμάτη από παράξενους τόπους και η επιλογή μερικών μόνο από αυτούς με σκοπό να καλυφθούν εδώ ήταν δύσκολη. Για το λόγο αυτό επιλέχθηκαν τόποι
κυρίως με βάση τη διασημότητά τους και την απόλυτη ή σχετική ευκολία στην πρόσβασή τους ενώ για δυο ή τρεις από αυτούς η πρόσβαση είναι από πολύ δύσκολη έως αδύνατη

Πελοπόννησος
Το τεχνητό αυτό νησί κατοικείται από περίπου ένα εκατομμύριο κατοίκους διάσπαρτους στους 7 νομούς του. Η πρόσβαση τουλάχιστον από την Αθήνα είναι εύκολη και χρειάζονται μερικές ώρες για να φτάσει κανείς στα πλέον απομακρυσμένα του σημεία, ευνοώντας με τον τρόπο αυτό ακόμη και μια μονοήμερη εκδρομή.

Πυραμίδα Ταΰγετου (Λακωνία). Έντονες αντιγνωμίες έχει προκαλέσει μια από τις βουνοκορυφές του, για την οποία αρκετοί υποστηρίζουν ότι αποτελεί στην πραγματικότητα μια τεράστια τεχνητά λαξευμένη πυραμίδα που είναι ορατή από χιλιόμετρα μακριά. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισκέπτονται την Πυραμίδα πρώτον για να δουν από κοντά αν όντως πρόκειται για τεχνητό έργο, άγνωστο από ποιό λαό φτιαγμένο και πότε ή για ένα απλό φυσικό φαινόμενο λόγω της δράσης του αέρα. Κάποιοι άλλοι τον θεωρούν τόπο Δύναμης και τρέχουν εκεί για να επωφεληθούν…

Ναός Αγίας Θεοδώρας-Το θαυμαστό εκκλησάκι της Αγίας Θεοδώρας βρίσκεται κοντά στο χωριό Βάστα της Μεγαλόπολη (Αρκαδία). Ένα από τα πιο παράξενα εκκλησάκια στην Ελλάδα βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα έξω από τη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας. Στη σκεπή του έχουν φυτρώσει περίπου 17 μεγάλα δέντρα, των οποίων οι ρίζες δεν φαίνονται πουθενά και προσδίδουν στο ναϊσκο ένα δυσανάλογα μεγάλο για το μέγεθός του βάρος, που λέγεται πως αποτελεί αίνιγμα για τους ειδικούς.

Τοποθετημένο μέσα σε ένα πανέμορφο, καταπράσινο τοπίο, έχει πολλές φορές χαρακτηριστεί «θαύμα της φύσης»: από τη στέγη του ξεφυτρώνουν 17 δέντρα, οι ρίζες των οποίων περνούν μέσα από τους τοίχους του και καταλήγουν στο έδαφος!…Το φυσικό αυτό φαινόμενο σχετίζεται με έναν θρύλο που αφορά την οσιομάρτυρα Θεοδώρα, στην οποία είναι αφιερωμένο το εκκλησάκι: η Θεοδώρα, δεκαεπτάχρονη κοπέλα, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι της και να καταταγεί στο στρατό μεταμφιεσμένη ως νεαρό αγόρι, για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένειά της. Μια σειρά γεγονότων, όμως, την οδήγησε σε μαρτυρικό θάνατο έξω από το χωριό της. Η τελευταία της ευχή, πριν ξεψυχήσει, ήταν να γίνουν τα χρόνια της δέντρα και το αίμα της νερό για να τα ποτίζει. Έτσι κι έγινε…

Η παράδοση αναφέρει ότι στην πραγματικότητα είναι το σώμα της Αγίας Θεοδώρας που μαρτύρησε άδικα και το σώμα της έγινε ναός, τα μαλλιά της δέντρα και το αίμα της ποτάμι. Είναι μια μαγευτική τοποθεσία με πολλή θετική ενέργεια, που αξίζει να επισκεφτείτε.

Ασκληπιείο Επιδαύρος

Ασκληπιείο Επιδαύρου (Αργολίδα). Τυχερός όποιος έστω και μια φορά στη ζωή του έχει επισκεφτεί ένα από τα μεγαλύτερα θεραπευτήρια της αρχαίας Ελλάδας, τον τόπο που ο θεός Ασκληπιός θεράπευε τους πιστούς του. Σε μια κατάφυτη τοποθεσία, που κάποτε έτρεχαν ρυάκια και κρήνες, το θεραπευτήριο γειτνιάζει με το θέατρο της Επιδαύρου. Πολλές είναι οι ιστορίες από τη γύρω περιοχή.

Ασκληπιείο Επιδαύρος

Θετική ενέργεια, θεάσεις άγνωστων ιπτάμενων αντικειμένων και πλασμάτων, θρύλοι και παραδόσεις στέκονται δίπλα από τον αρχαιολογικό χώρο που τώρα έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο εργοτάξιο.

Στερεά Ελλάδα
Η Στερεά Ελλάδα, γεμάτη από ορεινούς όγκους και δάση, βρίθει από τις ιστορίες και παραδόσεις των αρματωλών και των κλεφτών, ενώ αποτελεί έναν από τους πιο αγαπημένους τόπους για τους εν Ελλάδι οπαδούς της θεωρίας της Κούφιας Γης.

Αττική

Σπήλαιο Νταβέλη (Αττική). Ίσως ο πιο γνωστός μεταφυσικός τόπος στην Ελλάδα, το σπήλαιο της Πεντέλης που είναι ζωσμένο με θρύλους και μυστήριο. Ιερό του Πανός και των Νυμφών κάποτε, σήμερα κομβικό σημείο της ελληνικής νεομυθολογίας για το οποίο έχουν γραφτεί και λεχθεί τόσα όσα δεν έχουν ίσως ειπωθεί για κανέναν άλλο τόπο.

Σπήλαιο Νταβέλη

Περίεργα ηλεκτρομαγνητικά φαινόμενα, ιστορίες για φαντάσματα, Κούφια Γη, Βριλ, συγχρονικότητες, θεωρίες συνομωσίας, αλλόκοτα πλάσματα, μυστικές υπόγειες βάσεις, στρεβλώσεις του χωροχρονικού συνεχούς, υπόγειες στοές, ο θρύλος του Νταβέλη, θεάσεις ιπτάμενων και όχι μόνο αντικειμένων, ισχυρά γεωδαιτικά πεδία, οριακά φαινόμενα, και τι δεν έχει καταγραφεί, αντικειμενικά και μη για τον παράξενο αυτό τόπο στον οποίο η πρόσβαση τις νύχτες απαγορεύεται.

Ήπειρος
Η απόλυτη μαγεία της φύσης συναντιέται στην Ήπειρο με τα δάση, τις λίμνες και τους ποταμούς, σε ένα έδαφος που εν πολλοίς παραμένει ακόμη παρθένο.

Αχέροντας

Αχερουσία. Ένας από τους περισσότερο γνωστούς τόπους της αρχαιότητας, η περίφημη είσοδος στον Άδη με τους τρομερούς ποταμούς. Ο Χάροντας, ο φοβερός βαρκάρης, μετέφερε τις ψυχές των νεκρών διαμέσου του Αχέροντα ποταμού, στο βασίλειο του κάτω κόσμου. Το ζοφερό σκηνικό συμπληρωνόταν με μια σειρά από χάσματα, αναθυμιάσεις, βρυχηθμούς των ποταμών.

Εκεί βρισκόταν ένα πασίγνωστο νεκρομαντείο της αρχαιότητας και η ενέργεια ακόμη και σήμερα είναι παράξενη, ενώ πολλές αλλόκοτες ιστορίες λέγονται ακόμη και σήμερα. Ο επισκέπτης θα νιώσει περίεργα όταν επισκεφτεί την περιοχή…

Υπάρχουν λοιπόν  μέρη στον κόσμο που έχουν αποκτήσει (ή δημιουργήσει) τη φήμη του μυστηριώδους και ζουν από τη φήμη αυτή, εκμεταλλευόμενοι τον τόπο τους για τουριστικούς σκοπούς. Ένα πασίγνωστο τέτοιο παράδειγμα είναι το Λοχ Νες με το τέρας του και δεν είναι λίγοι εκείνοι που επαινούν την ευστροφία των ανθρώπων σε ό,τι αφορά στο κέρδος. Οι πραγματικά μυστηριώδεις τόποι, όμως, δεν βρίσκονται σε τουριστικούς χάρτες και συνήθως δεν είναι μυστηριώδεις για αυτό που τους αποδίδεται.
Συνεχίζοντας το μεταφυσικό μας οδοιπορικό στην Ελλάδα, σας παρουσιάσουμε τόπους μυστηρίου από τα υπόλοιπα γεωγραφικά διαμερίσματα, διατηρώντας σε κάθε περίπτωση τις επιφυλάξεις μας για το κατά πόσο όντως κρύβεται μυστήριο και όχι μια συνηθισμένη φημολογία.

Θεσσαλία
Όλυμπος (Πιερία). Το ιερό βουνό των Ολύμπιων Θεών, ίσως το διασημότερο όρος παγκοσμίως, από το οποίο ο Δίας, πατέρας Θεών και Ανθρώπων όριζε τα δύο γένη. Ο Όλυμπος, εκτός από την αρχαιότητα, εξακολουθεί και σήμερα να προκαλεί δέος στους Έλληνες, ενώ δεν είναι λίγες και οι παράξενες ιστορίες που τον συνοδεύουν.

Όλυμπος

Έχουν αναφερθεί θεάσεις άγνωστης ταυτότητας ιπτάμενων αντικειμένων και μυστηριωδών φώτων στις απότομες χαράδρες του, ενώ πολλά λέγονται και για την τοποθεσία Καλάγια, που κατά τη γνώμη μου είναι υπερβολικά και παρατραβηγμένα, καθώς περιλαμβάνουν την «αποϋλοποίηση» ενός βράχου και την έξοδο και είσοδο ιπτάμενων διαμέσου αυτής. Θεωρίες θέλουν το Ιερό Όρος να συνδέεται με τη φιλολογία της Κούφιας Γης και τη συνομωσιολογία, καθώς υποθέτουν την ύπαρξη τεράστιων βάσεων στο εσωτερικό του…

Μακεδονία
Άγιο Όρος. Το πιο γνωστό άβατο παγκοσμίως, η χερσόνησος του όρους Άθω της Χαλκιδικής είναι διάσπαρτη από μονές, σκήτες, ησυχαστήρια και σπηλιές που κατοικούν οι σύγχρονοι αναχωρητές σε πλήρη απομόνωση από τον υπόλοιπο κόσμο. Το περιβόλι της Παναγίας, όπως είναι γνωστό σήμερα, φαίνεται ότι από παλιά αποτελούσε τόπο πνευματικής άσκησης, μόνο που στην αρχαιότητα το άβατο ίσχυε για τους άντρες και όχι για τις γυναίκες.

¨Όρος Άθως

Πολλές είναι οι ιστορίες που ακούγονται για τους ερημίτες και τις εμπειρίες τις δικές τους όπως και ορισμένων επισκεπτών. Εδώ ασκήτευσαν μερικές από τις σπουδαιότερες πατερικές μορφές, όπως ο Παϊσιος και ο Σοφρώνιος, ενώ μια παράδοση θέλει το Όρος της Παναγίας να διοικείται από εννέα αόρατους μοναχούς που μοιάζουν πολύ με τους βοδισάτβας της ανατολικής μυστικής παράδοσης.

Ι Μ Βατοπεδίου Φωτ .Νικ.Γρηγορόπολος
Φωτ αστροφωτογράφος Λουκάς Χαψής

Σύμφωνα με μια άποψη, το όρος Άθως θα είναι ένα από τα τρία μέρη στον κόσμο όπου δεν θα είναι εφικτό να βαδίσει ο Αντίχριστος. Και τα τρία αυτά «άβατα» του Αντιχρίστου, κατά μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση, είναι αφιερωμένα στην Παναγία…

Κρήτη

Τσούτσουρος. Μια σύγχρονη μυθολογία, από εκείνες που παραλλαγές τους συναντάμε σχεδόν σε όλα τα έθνη του πλανήτη, αποτελεί και η περίφημη ιστορία του σπηλαίου στον Τσούτσουρο, το οποίο από όσο γνωρίζω βρίσκεται σε μη προσβάσιμη περιοχή αλλά άγνωστο που ακριβώς.

Σύμφωνα με την ιστορία, ένας βοσκός που είχε χάσει την κατσίκα του, βρέθηκε στο εσωτερικό ενός σπηλαίου, όπου και είδε υπόγειες πυραμίδες, αυτοκινούμενα αγάλματα και ιπτάμενα οχήματα που αντιστοιχήθηκαν με την πτώση των Αρπυιών στο νησί, κατόπιν της καταδίωξής τους από τους γιούς του Βορέα, Ζήτη και Κάλαϊ.

Κάθε χρόνο στα τέλη του Μάη, με την πρωινή δροσιά εμφανίζονται οι «Δροσουλίτες», τα φαντάσματα των νεκρών πολεμιστών του Χατζή Μιχάλη Νταλιάνη που υπερασπίστηκαν το κάστρο Φραγκοκάστελλο από τους Τούρκους

Η συνέχεια της ιστορίας περιλαμβάνει συνομωσίες και όλα τα χαρακτηριστικά μιας καλής ταινίας. Κατά τα άλλα, όμως, η Κρήτη είναι γεμάτη από μυστήριο, από τους Δροσουλίτες, τον μυστηριώδη Μίνωα με τα επιτεύγματά του έως τη θλιβερή Σπιναλόγκα με τα βασανισμένα της φαντάσματα.

Θράκη

Σαμοθράκη. Ένας ισχυρός ενεργειακός κόμβος, για τους οπαδούς της Ιερής Γεωγραφίας, το μυστηριώδες αυτό νησί αποτελεί έναν από τους πλέον ισχυρούς ενεργειακούς τόπους στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Εδώ ήταν η έδρα των περίφημων Καβείριων Μυστηρίων, για τα οποία γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα.

Το νησί αποτελεί πόλο έλξης εκείνων που αρέσκονται στον εναλλακτικό τουρισμό και συνήθως, λέγεται πως αποφεύγουν την κατασκήνωση κοντά στο ρέμα του φονιά, όπου πιθανώς να υπάρχει ισχυρό ενεργειακό πεδίο, το οποίο διαπιστώνει κανείς από τον αλλόκοτο τρόπο με τον οποίο εκφύονται οι κορμοί και τα κλαδιά των δέντρων. Λέγεται επίσης ότι ο επισκέπτης που θα ανέβει στην κορυφή του όρους Σάος θα έρθει σε επαφή με παράξενα φαινόμενα, ενώ μπορεί ακόμη να δει και τις τρομερές μορφές των Καβείρων επάνω στους βράχους.

 
ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ «ΦΟΝΙΑ» 
 
 
 
 
 

ΠΑΡΑΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ …

Θεογέφυρα- διαβολογέφυρα
 Διαβολογέφυρο στη Δίβρη
“…είναι έργο διαβόλου, που τον κορόιδεψε ο διβριώτης μυλωνάς Γιάνναρος”

Οι άνθρωποι από τα πανάρχαια χρόνια προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τα γήϊνα και ουράνια φυσικά φαινόμενα. Δεν μπορούσαν όμως να τα προσδιορίσουν και να τα κατανοήσουν και για το λόγο τούτο τα απέδιδαν σε υπερφυσικές δυνάμεις.
Τα λιθόκτιστα γεφύρια διάσπαρτα, πανέμορφα, αναπόσπαστα κομμάτια του τεχνικού πολιτισμού και του Ελληνικού τοπίου, συνδυάζονται αρμονικά με τη φύση και προσδίδουν ιδιαίτερη γραφικότητα στα ποτάμια, πάνω από τα οποία αγέρωχα στέκονται.

“Διαβολογέφυρα” στο ρέμα του Τιμίου Προδρόμου,
στις Σέρρες.  (Φωτο: ΑΓΠ)

Eίναι συνδεδεμένα άρρηκτα με λαϊκούς μύθους, ανέκδοτα, παροιμίες, μάχες, συνθηματικές λέξεις, ιστορικά γεγονότα, μαρτυρίες, θρύλους και παραδόσεις.
Οι καταστροφές τους κατά ή μετά τη θεμελίωσή τους, ανέπτυξαν τη φαντασία του κόσμου, που τις απέδιδε σε υπερφυσικές δυνάμεις, εχθρούς των μαστόρων κυρίως αλλά και των γεφυριών, που για να τις εξευγενίσουν και να τις μαλακώσουν προέβαιναν πολλές φορές σε ανθρωποθυσίες και μάλιστα συγγενικών τους προσώπων.
Το σκοτάδι για τον Έλληνα θεωρούταν αταίριαστο για το χαρακτήρα του, απόμακρο και συνδεδεμένο με όντα αλλόκοτα και περίεργα που είχαν υπερφυσικά χαρακτηριστικά και ικανότητες, με νυχτόβια πλάσματα, δαίμονες ή στοιχειά και βρικόλακες.
Νεράιδες που θα σε…πάρουν παραφύλαγαν στα φαράγγια και σε σκιερά μέρη με τρεχούμενα νερά και γεφύρια και που δεν έπρεπε να μιλήσεις γιατί θα σου πάρουν τη μιλιά.
Οι νεράιδες, τα ξωτικά, τα αερικά ήταν τόσο συνδεδεμένα με τη ζωή του Έλληνα, ώστε πολλά χωριά έχουν το πρόθεμα νεράιδα.
Οι δράκοντες είναι μυθικά τέρατα που κατοικούν κυρίως στις πηγές των ποταμών (δρακονέρια). Υπάρχουν πολλοί μύθοι δράκων που εμποδίζουν τη χρήση του νερού και άλλοι ηρώων πού προσπαθούν να τους σκοτώσουν.

Θεογέφυρο στον Καλαμά. Πωγωνιανή Ιωαννίνων. (φωτ .Β.Μπουκουβάλας)

Κάποιες φορές τα στοιχειά των ποταμών μαλακώνουν, παρουσιάζονται πολύ ευαίσθητα και ρομαντικά, όπως στο παρακάτω δημοτικό τραγούδι:

Κόρη ξανθή τραγούδαγε σε πέτρινο γεφύρι
και από το θλιβερό σκοπό, το θλιβερό τραγούδι,
και το γεφύρι ράγισε και το ποτάμι εστάθει
και το στοιχειό του ποταμού στην άκρη επετάχθει
κι ένας διαβάτης φώναξε από πέρα από την ράχη.
 
Άλλαξε κόρη τον ηχό και πες άλλο τραγούδι,
για να κινήσει ο ποταμός, να σμίξει το γεφύρι
και το στοιχειό του ποταμού στον τόπο του να πάει.

Χαρακτηριστικοί είναι οι θρύλοι για το γεφύρι της Άρτας (υπάρχουν 333 παραλλαγές του τραγουδιού) με τη θυσία της γυναίκας του πρωτομάστορα, του Λάδωνα (γεφύρι Κυράς) που ήταν στοιχειωμένο γιατί στα θεμέλιά του θυσιάστηκαν δύο άνθρωποι για να στεριώσει, του Φαναριού στην Ανδρίτσαινα, της Τρίχας στην Τραπεζούντα του Πόντου κ α.

Ένας θρύλος μας λέει για το πως χτίστηκε “το γεφύρι του Διαβόλου”στο ποτάμι Χρυσορρόα της Τροιζήνας, στο δρόμο από Γαλατά προς Ναύπλιο.

Κάτω από το γεφύρι του διαβόλου περνά ο ποταμός Κρεμαστός (ο Υλικός των αρχαίων). Ο πασάς της περιοχής, προκειμένου να πηγαίνει άνετα για το κυνήγι του, ανέθεσε σ’ ένα μάστορα να γεφυρώσει το ποτάμι του Δαμαλά, τον Χρυσορρόα. Το σημείο όμως είχε μεγάλη δυσκολία γιατί οι δύο βράχοι που θα στηριζόταν η γέφυρα ήταν πολύ μακριά μεταξύ τους. Μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες και με τον κίνδυνο του αποκεφαλισμού από τον πασά, ο πρωτομάστορας συμφώνησε με το διάβολο που εμφανίστηκε μπροστά του, και πουλώντας του την ψυχή του, στέριωσε το γεφύρι. Ο πασάς του δώρησε ένα πιθάρι χρυσά φλουριά, τα οποία όμως ο πρωτομάστορας δεν μπόρεσε να χαρεί πέρα από έξι χρόνια γιατί μια μέρα που διέσχιζε τη γέφυρα, για να πάει στο μέρος πού χε κρύψει το θησαυρό, άγριος άνεμος τον σήκωσε και τον εξαφάνισε. Την ίδια στιγμή κεραυνός έκαψε το σπίτι και την οικογένεια αυτού, που πούλησε την ψυχή του στο διάβολο. Λένε, ότι στους βράχους γύρω από τη γέφυρα τα ίχνη που μοιάζουν με ίχνη κατσίκας είναι του διαβόλου και έτσι πλάστηκε ο μύθος.
Ένας μύθος, που γινόταν σχεδόν παντού πιστευτός και αναφέρεται από τον Ν. Πολίτη στις “Παραδόσεις” του, λέει ότι: “ Στον κάτω κόσμο οι ψυχαίς πρέπει να περάσουν από ένα γεφύρι, από το Τρίχινο γεφύρι. Αυτό είναι φτενό σαν τρίχα, και κουνιέται πολύ. Όποια ψυχή δεν μπορεί να περάσει, πέφτει ‘ς το ποτάμι που τρέχει αποκάτω και χάνεται”.

Διαβολογέφυρο στο Τσαγκάρι Σουλίου. (Φωτο: ΑΓΠ)

Η φύση, κάποιες φορές λειτουργώντας σαν άριστος μάστορας, σιγά-σιγά, χωρίς βιασύνη, αργά αλλά σταθερά, με άριστη και λεπτεπίλεπτη τεχνική, αιώνια αντοχή και τελειότητα, έδωσε πολλές φορές στον βιαστικό άνθρωπο αδυσώπητα μαθήματα τέχνης, φτιάχνοντας λιγοστά αλλά θαυμάσια γεφύρια χωρίς την παραμικρή εμπλοκή και παρέμβασή του.

Τις εκπληκτικές αυτές φυσικές κατασκευές η σοφία της λαϊκής μας παράδοσης ονόμασε “Θεογέφυρα”, που αν και ελάχιστες είναι διασκορπισμένες σ’ όλο τον Ελλαδικό χώρο.

Κοντά στη Ζίτσα των Ιωαννίνων, στοΘύαμι (Καλαμά), το διαβολογέφυρο της Μουρμουρίτσας στο Βελεντζικό Άρτας, στην Πωγωνιανή, στον Κλαδέο κοντά στο χωριό Πόθου στην Πελοπόννησο, στο Σούλι κάτω από το χωριό Τσαγκάρι, το Διαβολογέφυρο στο Δαμαλά Τροιζήνας, ή Διαβολογέφυρα στο ρέμα του Τιμίου Προδρόμου κοντά στις Σέρρες και το διαβολογέφυρο στη Δίβρη της Ηλείας είναι μερικά από τα παραπάνω, που ο λαός μας φρόντισε να τα ντίσει και να τα επενδύσει με μύθους, θρύλους, παραδόσεις, προλήψεις και δεισιδαιμονίες δίνοντάς τους έτσι ζωντάνια και αιωνιότητα.

Χαρακτηριστικό είναι ένα από τα εκατοντάδες δημοτικά τραγούδια, παραλλαγή του προηγούμενου, που αναφέρεται σε “στοιχειά”:

Κοράσιον ετραγούδησεν επάνω σε γεφύρι
και το γεφύρι ράγισε, και το ποτάμι στάθη
και το στοιχειόν του ποταμού κι αυτό στην άκρη εβγήκε
~κόρη μου, πάψε τον αχόν κι ειπέ κι άλλο τραγούδι.
~Αχ, πως να πάψω τον αχόν κι άλλο να πω τραγούδι
έχω τον άνδρα μ’ άρρωστον κι αρρωστικόν γυρεύω.

Όσα τέτοια γεφύρια έφτιαξε η φύση, ο κόσμος τα είπε “Θεογέφυρα”. Όσα έφτιαξε ο άνθρωπος σε δύσκολα σημεία, που φάνταζαν απίθανο να γίνουν ο κόσμος τα ονόμασε “Διαβολογέφυρα”, γιατί θεωρούσε ότι ήταν έργα διαβόλου.
Με το πέρασμα των αιώνων όμως, λόγω της δυσκολίας κατασκευής και των δύο, οι παραπάνω έννοιες ταυτίστηκαν και ονομάζονται Θεογέφυρα ή Διαβολογέφυρα.

Διαβολογέφυρο Μουρμουρίτσας στο Βελεντζικό Άρτας. (Φωτο: ΑΓΠ)

Το “Διαβολογέφυρο” στη Δίβρη είναι γνωστό στο Πανελλήνιο, μέσα από τις “Παραδόσεις” του λαογράφου Νικολάου Πολίτη (Αθήνα 1965) και του περιηγητή Χρ. Κορύλλου το 1891.

Πρόκειται για ένα φυσικό πέρασμα του νερού του Διβριώτικου ποταμού ή ρέματος της Κλομποκής, που έχει διαβρώσει το βράχο και έχει δημιουργήσει έτσι ένα φυσικό γεφύρι, ένα Θεογέφυρο.

Όμως ο τοπικός θρύλος θέλει το γεφύρι αυτό να είναι έργο διαβόλου, που τον κορόιδεψε ο διβριώτης μυλωνάς ονόματι “Γιάνναρος”, όπως τον διηγήθηκαν οι διβριώτες στον Ν. Πολίτη πριν από το 1900. η διήγηση του Πολίτη λέει:

“ Τα δεκαήμερα γυρίζουν οι διαβόλοι, που τους λεν Καλλικαντζάρους ή Κατσι-μπουχέρους, και μαγαρίζουν όλαις ταις στάμναις και τα τσουκάλια και ότι άλλο τέτοιο είναι ‘ς το σπίτι. ΄Σ τους μύλους μάλιστα έχουν όλο το ελεύτερο να κάνουν ότι θέλουν, γιατί ο διάβολος εδιάταξε πως να τον κουνήσουν οι άνθρωποι το μύλο, που μονάχοι τους δεν ήξευραν. Γι’ αυτό τα δωδεκάημερα δεν πρέπει να πηγαίνουν ‘ς τούς μύλους οι άνθρωποι, αν τύχη μάλιστα και πάσχουν από αερικά. Και αυταίς ταις ημέραις οι μύλοι πολλαίς φοραίς αλέθουν μονάχοι τους, χωρίς το μυλωνά.

Ένας μυλωνάς από τη Δίβρη, Γιάνναρο τον έλεγαν, είχε το μύλο του κοντά ‘ς το Διαβολογέφυρο, προτού να φτειαστή, και πήγε μια φορά τα δωδεκαήμερα αποβραδιού για ν’ άλεση. Άφού έρρηξε τάλεσμά του, ΄ς το μύλο, εσούβλισε ένα κομμάτι χοιρινό κρέας που είχε μαζί του, και το γύριζε ‘ς τη φωτιά να ψηθή. Έκεί νά σου και παρουσιάζεται ένας διάβολος σαν άνθρωπος, πού χε ‘ς ένα ξύλο δεμένον ένα μπάκακα, και μ’ αυτό άλειφε το χοιρινό κρέας, κ’ έλεγε πως ανακατώνει το παχύ με τάχαμνά για να φάνε μαζί. Ό μυλωνάς εκατάλαβε πως αυτός ήταν ο διάβολος, ήρθε σε πολλαίς ομιλίαις μαζί του και ‘ς το ύστερα εγίνανε μπραζέρηδες’ τον ερώτησε ο διάβολος πως τον λένε, και είπε’

“ Κάηκ’ ατός μου”.

Άφού αλέστηκε το άλεσμα, έδωσε τη σούγλα ‘ς το διάβολο για να την γυρίζη. Και αυτός εφόρτωσε τάλεύρι, και έπειτα πήρε τη σούγλα από τα χέρια του διαβόλου, για να ιδή τάχατες αν εψήθη το κρέας, και του έδωσε μια δυνατή ‘ς τα μάτια, και αμέσως καβάλλησε το ζω του, χώθηκε ανάμεσα ‘ς τα δυο πλευρά, και δρόμο! Ο διάβολος έβαλε τοις φωναίς, έτρεξαν οι συντρόφοι του και τον ρωτούσαν ποιος τον έκαψε. Και κείνος τους έλεγε:

“Κάηκ` άτός μου.

Τότε καλά έπαθες!” του λέν, κ`έφυγαν και τον έβριζαν και τον μάλλωναν γιατί δεν επρόσεχε.

Με τα πολλά όμως, σαν είδαν την επιμονή του και τοις φωναίς του, κατάλαβαν πως κάποιος άλλος τον έκαψε και βγήκαν γυρεύοντάς τον. Έφτασαν τάλογο, είδαν τα δυό πλευρά και τον άνθρωπο που καθώς ήταν κουλουριασμένος έμοιαζε για σακκί, και τον πήραν για το μισογόμι, και είπαν:

“ Να το άλογο, έ το ένα πλευρό, έ και το άλλο` να και το μισογόμι. Και αυτός ο κερατάς πίσω έρχεται”.

Έκαμαν έτσι πολλαίς φοραίς το δρόμο από τάλογο ‘ς το μύλο κι’ από το μύλο ‘ς τάλογο, όσο που λάλησαν τα κοκόρια κ’ έφυγαν, χωρίς να τον ευρούν. Πήρε θάρρος απ’ αυτό του το κατόρθωμα ο μυλωνάς, και άλλη μια φορά που παρουσιάστη εμπρός του ο διάβολος, του έγραψε με το ζερβό του χέρι ‘ς το κούτελο ΄να σταυρό και έτσι τον εστερέωσε ‘ς την ανθρωπινή μορφή.
Τον παρουσίασε ‘ς τη γυναίκα του πως ήταν τάχατες δούλος, και τον διέταξε να κάνη έργα που δεν μπόρειγε να τα κάνη άνθρωπος. Και τα έκανε. Έκανε εν’ αυλάκι ανάμεσα ‘ς τα βράχια για να ποτίζουνται τα χωράφια, έφτειασε και το διαβολογιόφυρο μαζί με άλλους διαβόλους. Άλλά κατά δυστυχία του μυλωνά, το μεγάλλο Σαββάτο, η γυναίκα του αφού εσυγύρισε και τα εκαθάρισε ούλα καλά, ηθέλησε να καθαρίση και το δούλο, και τον έλουσε, και έτσι εβγήκε ο σταυρός.
Ο διάβολος έτσι έγινε διάβολος σαν και πρώτα, έκλασε κ’ είπε` όπου η πορδή μου, εκεί και τα έργα του. Και αμέσως χάλασαν τα έργα του, χάλασε και ταυλάκι, και μόνο πού και πού φαίνονται σημάδια άπ’ αυτό ‘ς τούς βράχους. Και μόνο το διαβολογιόφυρο έμεινε ώς τα τώρα”.

Ό,τι όμως η φύση και ο άνθρωπος με περίσσιο μεράκι έφτιαξαν, βάλθηκε ο νεοέλληνας με πρόφαση την …πρόοδο να αποτελειώσει.

Πηγή: Περιοδικό “διβρη”, τεύχος 135

Και αυτό γιατί στην περιοχή του Διαβολογέφυρου, στο Διβριώτικο ρέμα, λειτουργεί Μικρό Υδροηλεκτρικό Εργοστάσιο (ΜΥΕ), με αποτέλεσμα την καταστροφή του φυσικού τοπίου, την πλήρη απαξίωση και τον αφανισμό του Διαβολογέφυρου. ΕΚ ΤΟΥ Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

 

     Μυστηριώδεις, ενεργειακοί τόποι στην Ελλάδα       

Μυστηριώδεις ενεργειακοί τόποι στην Ελλάδα, που εμπνέουν δέος, εγείρουν ερωτηματικά και ενίοτε προκαλούν «ανατριχίλες». Σπίτια, τόποι, ναοί, χωριά, νησιά, με «περίεργες ενέργειες». Σε κάθε χώρα, σε κάθε ήπειρο, σε ολόκληρο τον πλανήτη μας, αλλά και λίγα μόλις μέτρα μακριά μας, υπάρχουν περιοχές που αποτελούν τόπους σημεία-αναφοράς, για τους ανθρώπους που ζουν εκεί.

Όποιο κι αν είναι το «υπόβαθρο» τους, οι τόποι αυτοί έχουν κάτι το ξεχωριστό και συχνά αποπνέουν ένα μυστήριο, ένα αίνιγμα. Οι δυνάμεις των τόπων αυτών επιδρούν στον άνθρωπο και στις δραστηριότητες του. Η επιρροή τους άλλοτε είναι θετική, άλλοτε αρνητική, ενώ πολλές φορές είναι ακόμα «γουρλίδικη» ή και θεραπευτική!





ΜΎΚΟΝΟΣ ΚΑΙ ΑΡΆΧΩΒΑ

Δεν θα σας πάω μακριά. Πάρτε για παράδειγμα τους δύο από τους πιο τουριστικούς «πόλους» έλξης της Ελλάδας. Η Μύκονος του «διεθνούς jet-set» και η Αράχωβα, η «Μύκονος του χειμώνα». Τι κοινό είχαν οι δύο τόποι; Πρώτον, ότι οι κάτοικοί τους δεν είχαν στον «ήλιο μοίρα». Οι μεν πάλευαν με τους αέρηδες του Αιγαίου, που σπάνια τους επέτρεπαν να βγουν για ψάρεμα και οι δε με τις παγωνιές και τα χιόνια του Παρνασσού. Όμως, βρίσκονταν πολύ κοντά σε δύο από τα πιο δυνατά ενεργειακά κέντρα της Ελλάδας: η Μύκονος «δίπλα» στη Δήλο και η Αράχωβα σε απόσταση αναπνοής από τους Δελφούς! Θα μου πείτε γιατί δεν συνέβη το ίδιο και σε άλλους τόπους που «γειτνιάζουν» με τους Δελφούς ή τη Δήλο; Καταρχήν συνέβη, αλλά σε μικρότερο βαθμό.

Όλες οι Κυκλάδες (που ονομάζονται έτσι επειδή σχηματίζουν έναν κύκλο γύρω από το ιερό νησί της Δήλου) αποτελούν σημείο αναφοράς για τους λάτρεις της Ελλάδας ανά τον κόσμο και τον πιο λατρεμένο προορισμό των γήινων (και όχι μόνο!). Το ίδιο ισχύει και για τα χωριά ή τις τοποθεσίες που βρίσκονται πλησίον των Δελφών και της Αράχωβας.

ΣΑΝΤΟΡΊΝΗ ΚΑΙ ΑΜΟΡΓΌΣ

Μιλώντας για Κυκλάδες θα ήθελα να τονίσω ένα «περίεργο» γεγονός ή καλύτερα μια «στατιστική», που έχω διαπιστώσει από φίλους και φίλους φίλων. Πολλά από τα ζευγάρια που πέρασαν διακοπές στη Θήρα (Σαντορίνη), έζησαν ένα είδος crash-test στη σχέση τους και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που χώρισαν! Αντίθετα, το νησί της Αμοργού, αποτελεί έναν τόπο ηρεμίας, γαλήνης και θετικής ερωτικής ενέργειας!

ΑΘΉΝΑ

Ας έρθουμε όμως ακόμα πιο κοντά. Τέτοιοι τόποι υπάρχουν παντού, ορισμένοι μάλιστα είναι δίπλα μας, τους συναντάμε στις καθημερινές διαδρομές μας. Πριν καιρό , ο Γρηγόρης Αρναούτογλου, μέσα από την εκπομπή του  τον «Όμορφο Κόσμο 2», σε αφιέρωση για τα στοιχειωμένα σπίτια, έκανε αναφορά στο λόφο του Αρδηττού, που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, δίπλα ακριβώς από το Καλλιμάρμαρο. «Περίεργα πράματα» συμβαίνουν εκεί, τόνισαν οι κάτοικοι και σίγουρα δεν έχουν άδικο.

Το σημείο  βρίσκεται σε ένα πολύ κεντρικό σημείο στην Αθήνα. Μπροστά από το εθνικό κολυμβητήριο, πάνω από τον δρόμο που οδηγεί από την οδό Καλλιρρόης στο Καλλιμάρμαρο, υπάρχουν ερείπια ιερού της Αγροτέρας Αρτέμιδος. Τα σπίτια που υπάρχουν εκεί είναι γκρεμισμένα και κανένας δεν αναλαμβάνει την αγοραπωλησία τους. Η «ατμόσφαιρα» που αποπνέει ο χώρος είναι αρκετά δυσάρεστη για τον περισσότερο κόσμο.
Μία άλλη τέτοια περιοχή εντοπίζουμε στην Τήνο, στο Φαλατάδο και στην γρανιτένια στοά της Γελιδοκαμάρας, από την οποία υποτίθεται ότι περνούσαν οι Γελιδούδες (νεράιδες).

ΚΡΉΤΗ

Στο οροπέδιο του Ομαλού, στην Κρήτη υπάρχει το σκοτεινό και τρομακτικό σπήλαιο του Τζανή. Λέγεται έτσι επειδή εκεί χάθηκε κάποιος με αυτό το όνομα, ενώ πιθανολογείται ότι στις δαιδαλώδες στοές του χάθηκαν και πολλοί άλλοι. Η αίσθηση που προκαλείται όταν μπαίνει κάποιος σε αυτό, είναι τρομακτική. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα φορτισμένο με αρνητική ενέργεια μέρος που προκαλεί πανικό και έντονο στρες στους επισκέπτες.

Στην Κρήτη, πάλι, ο Τσούτσουρος, ένα μικρό και άγνωστο χωριό στην ευρύτερη περιοχή της Ιεράπετρας, είναι ένα πολύ αρνητικό μέρος με βαριά ατμόσφαιρα και έντονα «ιονισμένη» θάλασσα. Ίσως, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλά από τα παιδιά που ζουν και μεγαλώνουν εκεί είναι, δυστυχώς, καθυστερημένα.

Κάποιες ωστόσο περιοχές της Κρήτης είναι ιδιαίτερα πλούσιες τόσο σε αρχαιολογικά ευρήματα όσο και σε θρύλους. Μια από αυτές είναι και η αρχαία Ίναχος, σημερινός Τσούτσουρας, που χαρακτηρίζεται σε τηλεοπτικές εκπομπές μεταφυσικού και παραφυσικού χαρακτήρα σα μια από τις πλέον μυστηριώδεις περιοχές της πατρίδας μας και ίσως του πλανήτη. 

Δεν αποκλείεται αυτό να οφείλεται στην ονομασία της, η οποία συνδέεται άμεσα με το σπήλαιο της αρχαίας θεάς της γονιμότητας Ειλείθυιας, που διαφορετικά λέγονταν και Ινάτη. Σύμφωνα με ερευνητές αρχαίων γλωσσών η ετυμολογική ανάλυση της λέξης περιλαμβάνει το «ης» που στην αιτιατική γίνεται «ην» και σημαίνει δύναμη, το «να» που σημαίνει ναός και το «το» που προσδιορίζει το χώρο. 

Ινάτη λοιπόν σημαίνει «χώρος με ναό που διαθέτει δύναμη» κι έτσι πιθανόν να εξηγούν κάποιοι τη μεγάλη ενεργειακή δύναμη που διαθέτει η πάλαι ποτέ Ίναχος και πλέον Τσούτσουρας, όνομα που επίσης προέρχεται από το βάθος του χρόνου, από την εποχή δηλαδή που οι Κρήτες διατηρούσαν εμπορικές συναλλαγές με τους Αιγυπτίους και σημαίνει «πατέρας και γιος του Ρα». 

Όλα τα παραπάνω βέβαια είναι ερμηνείες που μπορεί να είναι αυθαίρετες και το μόνο σίγουρο είναι πως η μεγάλη δύναμη του Τσούτσουρα κρύβεται στους αρχαιολογικούς θησαυρούς αμυθήτου αξίας που βρίσκονται στο υπέδαφος του, προκαλώντας εδώ και χρόνια τους αρχαιοκάπηλους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του, 75χρόνου σήμερα, Μανόλη Κεφαλάκη, ο οποίος έφερε στην επιφάνεια κάποια από τα σημαντικότερα ευρήματα που βγήκαν μέχρι στιγμής στον Τσούτσουρα, αποσκοπώντας βέβαια σε ίδιον όφελος, κάτι που του κόστισε εφτά χρόνια φυλακής. Πλήρωσε την αρχαιοκαπηλία του, αλλά τα ευρήματά του χάθηκαν στην πορεία και σίγουρα κάποιοι τα εξαργύρωσαν παραμένοντας στο απυρόβλητο… Πηγή: stigmes.gr “

Πολλές από τις περιοχές με έντονη ενέργεια συνήθως φιλοξενούν ναούς, οικοδομήματα αφιερωμένα σε θεότητες, ή απλά κάποιους ογκόλιθους αρκετών τόνων που είναι τοποθετημένοι με ένα ξεχωριστό τρόπο. Πολλοί από τους τελευταίους χρονολογούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια, ενώ ακόμη και σήμερα η τοποθέτηση τους αποτελεί ένα μυστήριο, αφού υποτίθεται ότι οι άνθρωποι εκείνων των εποχών δεν είχαν τέτοιες μεταφορικές δυνατότητες. Αρκεί να αναλογισθούμε ότι ούτε και σήμερα διαθέτουμε ανάλογα μηχανήματα! «Τρανταχτό» παράδειγμα, το νησί του Πάσχα:
Οι αρχαίοι λαοί και φυσικά, οι αρχαίοι Έλληνες, θεωρούσαν τη γη σαν ένα ζωντανό οργανισμό. Πίστευαν ότι ο πλανήτης μας διαθέτει «πηγές» που άλλες προσφέρονται για την ανθρώπινη επιβίωση και άλλες αποβάλλουν ό,τι δεν του είναι χρήσιμο, όπως ακριβώς κάνει και ο ανθρώπινος οργανισμός. Κατά συνέπεια, τα «απόβλητα» της Γης είναι βλαβερά για τον άνθρωπο, αλλά και για όποιον άλλο οργανισμό ζει εκεί.

      ΤΌΠΟΙ ΜΕ ΘΕΤΙΚΉ ΕΝΈΡΓΕΙΑ      

Ας δούμε, τώρα, μερικές περιοχές με καλή και θετική ενέργεια για τον άνθρωπο. Στην Αθήνα υπάρχουν αρκετές, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι σε πάρα πολλούς τόπους ενέργειας είναι σήμερα οικοδομημένοι ιεροί ναοί. Πολύ απλά, πάρα πολλές εκκλησίες, κυρίως, περασμένων αιώνων, βρίσκονται χτισμένες επάνω στα απομεινάρια αρχαίων ιερών. Ο λόγος ήταν ότι προσπάθησαν να επωφεληθούν τη δύναμη των τόπων αυτών. Οι σύγχρονες εκκλησίες, δεν ακολουθούν αυτόν τον κανόνα, παρά ελάχιστα. Μια βόλτα μέχρι την εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στην οδό Ακαδημίας θα σας πείσει. Δείτε τους αρχαίους κίονες που κοσμούν το ναό και το μαρμάρινο «τραπέζι» στην πίσω αυλή!
Στην Ακρόπολη υπάρχει Ασκληπιείο, το οποίο βρίσκεται κοντά σε μία πηγή. Το νερό της πηγής από τα αρχαία χρόνια θεωρείτο θαυματουργό και ιαματικό. Ακόμα και σήμερα, που στη θέση του Ασκληπιείου κτίστηκε ναός της Ζωοδόχου Πηγής. Η περιοχή διατηρεί έναν δικό της «ανεβασμένο» αέρα και το νερό εμβολιάζει με δύναμη, όσους το πιουν.

Στο Μαρούσι υπάρχει ένα μικρό λευκό εκκλησάκι με αυλόγυρο, αφιερωμένο στον Αϊ Γιάννη. Χρονολογείται από τον 15ο αιώνα και είναι χτισμένο πάνω στα θεμέλια του αρχαίου ναού της Αρτέμιδος Αμαρυσίας. Μόλις πλησιάζει κάποιος εκεί αμέσως αρχίζει να αισθάνεται γαλήνη, αναζωογόνηση και ξεγνοιασιά. Λες και χάνονται με μιας όλα τα προβλήματα. Ο Αϊ Γιάννης στο Μαρούσι, δεν προσφέρει μόνο θετική ενέργεια αλλά και θεραπευτική.

Η περιοχή της Πάρνηθας χαρακτηρίζεται από την θετική ενέργεια που εκπέμπει. Το βουνό είναι γεμάτο από πηγές. Τα νερά της Πάρνηθας είναι χωνευτικά και ιαματικά, επειδή περιέχουν μεγάλες ποσότητες σόδας, ασβεστίου και ιωδίου.
Πολλοί θρύλοι και ιστορίες για νεράιδες και ξωτικά αναφέρονται για την πηγή «της κυράς» κοντά στην κορυφή του βουνού. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.164 μέτρων. Όποιος έχει το κουράγιο να σκαρφαλώσει ως εκεί και πιει από το νερό της, λέγεται ότι θα πετύχει στη ζωή του πολλά. Θα αισθανθεί μία ανώτερη δύναμη να τον κατακλύζει, αφού πρώτα μπορέσει να «συντονιστεί» με τις δονήσεις του τόπου και καταφέρει να «δει» τη «μαγική» δύναμη της πηγής, η οποία λογοτεχνικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμφανίζεται σαν μια ακριβοθώρητη νεράιδα. Ο οδοιπόρος θα πρέπει να πιεί και να λουστεί με το νερό της πηγής της κυράς.

Πολλοί από εσάς θα έχετε ακουστά ή θα έχετε επισκεφτεί το σημείο εκείνο στην Πεντέλη όπου τα αυτοκίνητα παθαίνουν… παράκρουση. Ανεβαίνουν στην ανηφόρα μόνα τους! Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στα Λείβηθρα Πιερίας…

Λίγο έξω από την Αθήνα, μετά τη λίμνη του Μαραθώνα υπάρχει η μονή Βρανά, πάνω στο όρος Αφορισμός. Η μονή είναι κτισμένη πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού της Χθόνιας Δήμητρας και μάλιστα στο άνοιγμα μιας σπηλιάς, σφραγίζοντας έτσι την είσοδο της. Από την σπηλιά αυτή έβγαινε και να συνεχίζει να βγαίνει, σήμερα, από το ύψος του καμπαναριού, μύρο! Το μύρο αυτό έχει ιδιότητες ανάτασης των πνευματικών μας δυνάμεων, λες και μας δίνει την ώθηση να ενωθούμε με τον το θεό!

Στην Εύβοια, στη βόρεια πλευρά του χωριού Οκτωνιά, σ’ ένα σπάνιας ομορφιάς φυσικό περιβάλλον, είναι κτισμένη η μονή Καταρράκτη, στο όνομα του Αγίου Δημητρίου. Στον καταρράκτη που υπάρχει κοντά στο μοναστήρι αποδίδονται πολλές θαυματουργές ιδιότητες.

Στα Θερμά ή Λουτρά, στη Σαμοθράκη, οι ζεστές θειούχες πηγές, είναι φημισμένες από την αρχαιότητα για τις ιαματικές τους ιδιότητες. Τα θαυματουργά νερά της Υπέρειας Κρήνης, στο Βελεστίνο, βοηθούν πάρα πολύ σε γυναικολογικές ασθένειες και σε μετεγχειρητικές καταστάσεις.

Ιδιαίτερα θαυματουργές είναι και κάποιες κρήνες στην Πορταριά και στις Μηλιές του Πηλίου. Η ποιότητα του νερού είναι τέτοια, που ξεπερνάει και την φήμη του νερού της Σερβίας. Μιλάμε για «αθάνατο νερό», που ευφραίνει την καρδιά και αναζωογονεί τον άνθρωπο.

Στο μικρό νησάκι Παλάτα απέναντι από την χώρα της Νάξου, βρίσκεται η Πόρτα, (ή «Πορτάρα»), το μόνο τμήμα που απέμεινε από τον αρχαίο ναό του Απόλλωνα. Το μέρος αποπνέει έντονη θετική ενέργεια που πλημμυρίζει τον τόπο.

Στη Σύρο και στην περιοχή Χάλαρα, που βρίσκεται στα βόρεια του νησιού, η πλαγιά του βουνού είναι σχισμένη σε αμέτρητες φέτες. Όταν τις διασχίσουμε, νιώθουμε να μας πλημμυρίζει μία απέραντη δύναμη και ενώ έχουμε περπατήσει αρκετά δεν αισθανόμαστε καμία κούραση.

Φωτ : Ελ. Καλογερά Σύρος

Aναζητώντας τόπους δύναμης στη Σύρο, αργά ή γρήγορα θα οδηγηθούμε στα Xάλαρα. Tα Xάλαρα είναι πολύ συνηθισμένο όνομα στο χάρτη των τοπωνυμίων της Σύρου. Yπάρχουν τουλάχιστον τέσσερις τοποθεσίες με το όνομα αυτό. Tα Xάλαρα που βρίσκονται βόρεια, σε απόσταση 600-700 μέτρων από την πηγή Σύριγγα, είναι ένας εξαιρετικά μαγευτικός και παράξενος τόπος, που μοιάζει να κρύβει μια μυστηριακή δύναμη. Πρόκειται για μια πλαγιά του βουνού, σχισμένη σε αμέτρητες φέτες. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως αυτές οι σχισμές έχουν δημιουργηθεί από κάποιον σεισμό ή από μετακίνηση του εδάφους. Aλλά η διαφορά της αίσθησης όταν μπαίνουμε στις σχισμές και η χαοτική διαφοροποίηση του φυσικού περιβάλλοντος μέσα σ’ αυτές, μας αφήνουν με την εντύπωση πως ο τόπος αυτός δε δημιουργήθηκε από φυσικά αίτια: Eίναι φτιαγμένος από το υλικό που φτιάχνονται οι μύθοι… Aκόμη κι όταν βρισκόμαστε κοντά σε αυτή την περιοχή ή κοιτάζουμε από την κορυφή του βουνού -περίπου 30 με 40 μέτρα πιο ψηλά- δε μπορούμε να αντιληφθούμε την ύπαρξη του τόπου. Aν και οι περισσότερες σχισμές έχουν φάρδος πάνω από δυο μέτρα, η κίνηση μέσα τους γίνεται με δυσκολία. Eνώ είναι δυνατό να προχωρήσουμε σκαρφαλώνοντας και κατεβαίνοντας από τη μια σχισμή στην άλλη, δύσκολα μπορούμε να βρούμε από ποιο σημείο θα καταφέρουμε να βγούμε μέσα από αυτόν το φυσικό λαβύρινθο. Tο ύψος των βράχων που δημιουργούν τις σχισμές αρχίζει από 3-4 μέτρα και φτάνει τα πολύ περισσότερα. Mπαίνουμε σ’ αυτόν τον ιδιόμορφο τόπο πάντοτε από το ίδιο σημείο: μια τρύπα σε έναν ανοιχτόχρωμο βράχο, που την περνάμε έρποντας. Mόλις αντικρίσουμε το εσωτερικό, ακολουθεί ένα παράξενο σοκ. Eίναι σα να εγκαταλείπουμε ολόκληρο το γνωστό κόσμο και να επιχειρούμε μια απόπειρα εξερεύνησης σε ένα νέο κόσμο… Mπαίνοντας στο λαβύρινθο των σχισμών, με την τρύπα της εισόδου μόλις ένα-δυο μέτρα πίσω μας, το πρώτο πράγμα που ανακαλύπτουμε είναι πως έχουμε κυριευτεί από μια παράξενη αίσθηση: Nιώθουμε την παρουσία μιας αρχέγονης δύναμης. Ωστόσο, συνειδητοποιούμε αστραπιαία ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως ένδειξη ζωής μέσα σ’ αυτές τις σχισμές! Δεν υπάρχουν ούτε έντομα ούτε ζωύφια ούτε ερπετά ή μικρά ζώα ούτε πουλιά στον ουρανό (αν και η ευρύτερη περιοχή είναι γνωστός τόπος κυνηγιού…). H βλάστηση περιορίζεται σε μερικές κίτρινες λειχήνες πάνω στους βράχους. Mολονότι η υγρασία είναι υπερβολική και οι βράχοι βρεγμένοι, δεν υπάρχουν αγριόχορτα ή άλλα ίχνη φυτών. Λόγω της ιδιομορφίας του τοπίου οι ακτίνες δεν αγγίζουν το έδαφος παρά μονάχα μερικά λεπτά κατά τη διάρκεια του μεσημεριού, παρόλο που ανάμεσα στις σχισμές είναι φωτεινά. Προχωρώντας, αντικρύζουμε πάρα πολλούς βράχους των οποίων οι κορυφές είναι τέλειες φυσικές πυραμίδες, ενώ οι σχισμές είναι διάσπαρτες από τρύπες και λαγούμια απροσδιόριστου βάθους και κατεύθυνσης. Aν κάνουμε τον κόπο να κοιτάξουμε το ρολόι, αντιλαμβανόμαστε ότι ο χρόνος κυλά διαφορετικά εκεί μέσα… Συχνά, για να προχωρήσουμε 500-700 μέτρα μέσα στις σχισμές, ανακαλύπτουμε έκπληκτοι ότι σύμφωνα με το ρολόι μας έχουν περάσει σχεδόν δυο ώρες. Kι αυτό δε συμβαίνει λόγω της δυσκολίας στο βάδισμα… Πέρα από τα αισθήματα δέους που μας κατακλύζουν, μας πλημμυρίζει μια απέραντη δύναμη. Ξαφνικά, αντιλαμβανόμαστε ότι δεν υπάρχει ίχνος κούρασης στο κορμί μας, ενώ ταυτόχρονα κανένα από τα προβλήματά μας δε μας ακολούθησε μέσα στις σχισμές… Nιώθουμε για λίγο πως ταξιδεύουμε σ’ έναν άλλο χώρο και σ’ έναν άλλο χρόνο, μα τελικά ανακαλύπτουμε πως δεν βρισκόμαστε αλλού… μα “πουθενά”… O προσεκτικός αναγνώστης σίγουρα θα διαπίστωσε από την παραπάνω περιγραφή ότι τα Xάλαρα έχουν όλα εκείνα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν ένα “νεραϊδότοπο”. H περιοχή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως “άορνος πέτρα” σύμφωνα με τον ορισμό που έδιναν οι αρχαίοι σοφοί σε περιοχές με ιδιαίτερη δύναμη, λόγω του ότι τα πουλιά αποφεύγουν να πετούν πάνω από τα εδάφη τους. H συμπεριφορά αυτή των πουλιών σχετίζεται με το φυσικό ένστικτο του προσανατολισμού, το οποίο χάνεται σε περιοχές με έντονη φυσική μαγνητική δραστηριότητα. Έχει ενδιαφέρον να γίνουν και μερικές επιπλέον επισημάνσεις, οι οποίες μπορεί να βοηθήσουν όποιο θέλει να ερευνήσει περισσότερο, να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. H ευρύτερη περιοχή γύρω από τα Xάλαρα ονομάζεται Στροβίλια, κάτι που υποψιαζόμαστε ότι παραπέμπει σε στροβιλισμούς και διαταραχές που προέρχονται από την ύπαρξη γεωμαγνητικών ρευμάτων. Σύμφωνα με την Πυθαγόρεια Aριθμοσοφία, ο λεξάριθμος της λέξης XAΛAPA είναι 733, όσο και οι λεξάριθμοι των φράσεων ΓAIA ΣYPIH και AΓIA ΣYPIH…              ΕΚ ΤΟΥ www.paranormap.net

Στις επισκέψεις μας στους χώρους αυτούς θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας, ότι δεν πρέπει να φτάσουμε εκεί με την προκατάληψη ότι θα νιώσουμε κάτι συγκεκριμένο. Δεν πρέπει να πλησιάσουμε τους τόπους δύναμης σαν αντικείμενο εξέτασης που θα επιβεβαιώσουμε ή θα διαψεύσουμε την αλήθεια τους. Τα αισθήματα μας θα πρέπει να είναι αγνά.

Δημιουργία  : BY ERRIKOS
     ΤΌΠΟΙ ΕΝΈΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΊΑ     

Όλοι οι τόποι δύναμης σηματοδοτούνται από ιερά και ναούς, που συνδέονται μεταξύ τους με νοητές γραμμές και σχηματίζουν ισοσκελή ή ισόπλευρα τρίγωνα, πολύγωνα, ή άλλα γεωμετρικά σχήματα. Τα πιο γνωστά τρίγωνα σχηματίζονται ανάμεσα στους Δελφούς στην Ολυμπία και στην Ακρόπολη, την Αφαία (στην Αίγινα) το Σούνιο και τον Παρθενώνα.

Τα σπίτια και οι πόλεις που αναπτύχθηκαν γύρω από τους τόπους δύναμης σχεδιάστηκαν έτσι, ώστε να «λειτουργούν» σαν προθάλαμοι των ναών, που συνδέονταν με άλλους ναούς–τόπους δύναμης, άλλων πόλεων και που όλα μαζί, ναοί και πόλεις – κτίρια, ήταν κι αυτοί μικροί τόποι δύναμης.
Κάθε κτίσμα, από τις πιο απλές κατοικίες έως και τα δημόσια κτίρια, οικοδομούνταν έτσι ώστε να λειτουργούν και αυτά σαν μικροί τόποι δύναμης. Αποτελούσαν, δηλαδή, διάμεσα της Οικοδύναμης, του αρχαιοελληνικού «φενγκ σούι» και διαβιβαστές ευδαιμονίας και υγείας προς το σύνολο των κατοίκων. Όλες οι κατοικίες εκπλήρωναν την εντελέχεια τους, και εντελέχεια σε μία κατοικία είναι η ευδαιμονία των ανθρώπων που ζουν μέσα σε αυτό. Για την ευδαιμονία, άλλωστε, και όχι για την κακοδαιμονία, γίνονται όλα.

Οι αρχαίοι Έλληνες, λοιπόν, αφού μελέτησαν και γνώρισαν τη φύση και όλους τους τόπους δύναμης, προσδιόρισαν τις «δονήσεις» των οικιών και τις θέσεις τους αναμεταξύ τους, καθώς και την διαρρύθμιση των χώρων, έτσι ώστε αυτοί και τα πράγματα που υπάρχουν μέσα σε αυτούς να έχουν την κατάλληλη τάξη, διάθεση, ευρυθμία, συμμετρία και κοσμιότητα, προκειμένου αρμονικά να συνδεθούν με τα υπόλοιπα κτίρια και αυτά με τις πόλεις και όλα μαζί με την φύση, για να αποτελέσουν ισχυρούς τόπους δύναμης.
Με άλλα λόγια τα κτήρια, ακόμα και οι απλές κατοικίες συστηνόταν να τοποθετούνται σε συγκεκριμένες θέσεις, με απώτερο σκοπό να δημιουργήσουν ένα τέλειο «μουσικό όργανο»: αρχικά την πόλη και οι πόλεις την Ελλάδα και τις αποικίες της! Οι οικίες, σαν μουσικά όργανα μίας μεγάλης ορχήστρας, «έπαιζαν» και «συντονίζονταν» με τη φύση που διευθύνει αυτήν την ορχήστρα, ώστε η εντελέχεια τους να «αποδίδει» ή να «συνηχεί» μια αρμονική Οικοδύναμη.

      ΟΙ ΤΌΠΟΙ ΕΝΈΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΆ ΤΟΥΣ      

Τι είναι, όμως αυτό που κάνει τους τόπους που αναφέραμε ιδιαίτερους και τόσο πολύ θετικούς; Γιατί οι τόποι αυτοί είναι γεμάτοι δύναμη και γιατί κάποιοι άλλοι μας δημιουργούν αισθήματα άγχους, κατάθλιψης ή μας αρρωσταίνουν;
Όπως είπαμε αρχικά, ο πλανήτης μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός, θα δούμε τώρα κάποιες ιδιαιτερότητες αυτού του οργανισμού. Οι περισσότεροι από τους τόπους δύναμης χαρακτηρίζονται από το έντονο ανάγλυφο του εδάφους και από τις τεκτονικές ανωμαλίες του γήινου φλοιού, όπως στα Μετέωρα. Έχει παρατηρηθεί επίσης ότι σημαντικό ρόλο παίζει το μαγνητικό πεδίο, αλλά και η γήινη και κοσμική ακτινοβολία!

Η Γη περιβάλλεται από ένα τεράστιο πλέγμα ενεργειακών γραμμών, που σχηματίζει πεντάεδρα, μοιάζει δηλαδή με μια τεράστια μπάλα ποδοσφαίρου. Στους κόμβους που βρίσκονται πάνω στις ενώσεις εντοπίζονται τα σημαντικότερα ιερά και μνημεία της ανθρωπότητας, όπως είναι ο Παρθενώνας, η μεγάλη πυραμίδα στην Αίγυπτο, το Στόουνχεντς στην Μ. Βρετανία.

Θα πρέπει ακόμα να αναφέρουμε τα τελλουρικά ρεύματα, τα οποία είναι φυσικά ηλεκτρικά ρεύματα, που ρέουν πάνω σε οριζόντιες επιφάνειες που βρίσκονται πάνω στην γη. Όταν ένα τελλουρικό ρεύμα συναντήσει μία υπόγεια φλέβα νερού, τότε το νερό μαγνητίζεται και αποκτά ιαματικές ιδιότητες.
Πολλές από τις ενέργειες που απελευθερώνονται, λειτουργούν αρνητικά για τον άνθρωπο, ιδιαίτερα στα σημεία που διασταυρώνονται. Όμως, στα αρχαία χρόνια πολλοί λαοί, αλλά και οι Έλληνες, είχαν βρει τρόπο να εξουδετερώνουν την αρνητική ενέργεια ενός τόπου, απλά με την τοποθέτηση σε πολύ ακριβείς τριγωνικούς σχηματισμούς, «dolmen» που «καθαρίζουν» την περιοχή. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η κατασκευή στο επίκεντρο αρνητικών τόπων πυραμίδων ή θόλων, που διαθλούν την αρνητική ακτινοβολία.

«Dolmen» σημαίνει «πέτρινο τραπέζι». Κάτι τέτοιο συναντάμε στην Αμοργό. Οι ντόπιοι το ονομάζουν τραπεζοπέτρι ή τραπέζι του θεού. Αξίζει σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε πως η Αμοργός, μαζί με την Δήλο και την Κέρο, είναι οι πιο ισχυροί τόποι δύναμης στις Κυκλάδες, με άφθονη θετική ενέργεια. Οι αρχαίοι Έλληνες μάλιστα, είχαν προχωρήσει ακόμη πιο μακριά, από την εξουδετέρωση των αρνητικών τόπων. Την ενέργεια και την δύναμη του χώρου, είχαν βρει τον τρόπο και την εκμεταλλεύονταν θεραπευτικά. Όλα τα ασκληπιεία είναι χτισμένα με ειδικούς τρόπους σε πολύ συγκεκριμένους τόπους δύναμης. Η διάταξη και η κοπή των λίθων είχαν εναλλάξ θετική και αρνητική φόρτιση, χάρη στη μοριακή τους σύνθεση.

Με συγκεκριμένους ύμνους και επικλήσεις ενίσχυαν τις παλμικές δονήσεις της περιοχής και ο ασθενής θεραπευόταν γρηγορότερα. Αυτό συνέβαινε, διότι, όπως στις μέρες μας έχει αποδειχτεί, ο άνθρωπος έχει το δικό του φυσικό ηλεκτρικό ρεύμα. Όταν αυτό μειώνεται λόγω κάποιας ασθένειας, επιβραδύνεται και η θεραπεία. Αν όμως ο ασθενής «προμηθευθεί» το ηλεκτρικό ρεύμα που του λείπει, τότε το ανοσοποιητικό σύστημα λειτουργεί κανονικά και ο ασθενής βρίσκει γρήγορα την υγεία του. Κάτι τέτοιο συνέβαινε και στην Επίδαυρο, το πιο γνωστό-άγνωστο από τα ασκληπιεία! Ναι! Η Επίδαυρος ήταν ένα τεράστιο νοσοκομείο της αρχαιότητας, όπου το θέατρο έπαιζε το ρόλο του «εμβολιασμού» και της ανάνηψης μέσω της «δόνησης» του λόγου, από τα «έργα» των μεγάλων τραγωδών!

Η «ΜΑΓΙΚΉ», ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉ ΕΠΊΔΑΥΡΟΣ

Εδώ, σας παραθέτω συνέντευξη στον γράφοντα από τον ηθοποιό του εθνικού θεάτρου Σωτήρη Βάγια, που δίνει απαντήσεις για τα «μυστήρια» του θεάτρου της Επιδαύρου.
«Μόλις είχα αποφοιτήσει από τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, όταν μου τηλεφώνησε η δασκάλα μου του εκφραστικού χορού, η Μαρία Χορς, και μου πρότεινε να συμμετάσχω στο χορό του έργου «Οιδίπους επί Κολωνώ», που θα ανέβαζε στην Επίδαυρο ο Αλέξης Μινωτής.
Μία μαγική φυσιογνωμία του θεάτρου μας, που κανείς δεν μπορούσε να αρνηθεί το μέγεθός του και τη σοφία του στο χώρο του αρχαίου δράματος. Ήταν μια πρόκληση για μένα (ένα νέο ηθοποιό τότε) η συνεργασία στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και η ιστορική αυτή παράσταση.
Μπαίνοντας στο χώρο της ορχήστρας (έτσι λέγεται η σκηνή) και βλέποντας το θέατρο από κάτω, νομίζεις ότι είναι ένας τεράστιος αετός, που ή θα σε πάρει μαζί του να πετάξεις ή θα σε κατασπαράξει.

Η Επίδαυρος, το θέατρο της Επιδαύρου αλλά και όλη η περιοχή έχει μια μαγική ηλεκτρική ενέργεια, μια ενέργεια σχεδόν εξωγήινη, μια ηρεμία στο τοπίο και συγχρόνως μια τρομακτική ένταση. Παίζοντας εκεί εννέα συνεχόμενα καλοκαίρια με το “Αμφιθέατρο” του Σπύρου Ευαγγελάτου μικρούς αλλά και πρωταγωνιστικούς ρόλους, όπως ο “Ίωνας” του Ευριπίδη, ένιωσα και συνειδητοποίησα (έπειτα από αυτά τα χρόνια) ότι ο ηθοποιός στη σκηνή είναι σαν να πετά πάνω από το θέατρο και πάνω από τα κεφάλια των θεατών. Δεν αισθάνεσαι ότι είσαι κάτω στη γη, αλλά στον αέρα.
Πριν από κάθε παράσταση ακούγεται ο γκιόνης, αυτό το πουλί που μόλις πέσει ο ήλιος, δίνει το σινιάλο ή μάλλον είναι το κουδούνι της παράστασης, εδώ και πολλούς αιώνες. Ένα κελάηδημα σε τακτά χρονικά διαστήματα, που σε βάζει στη διαδικασία του τρακ και της αυτοσυγκέντρωσης.
Το θέατρο της Επιδαύρου είναι πολύ «συνεργάσιμο» με τους ηθοποιούς, αλλά και πολύ επικίνδυνο εάν το αμφισβητήσεις και θεωρήσεις τον εαυτό σου ανώτερο αυτού του καταλυτικού, ιερού χώρου.

Μία ηθοποιός παγκοσμίου φήμης και σταρ (από τις ταινίες της), που έπαιξε εκεί είπε: «Δεν υπάρχουν ιεροί χώροι, υπάρχουν ιεροί άνθρωποι». Αυτή ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που έπαιξε στο αρχαίο θέατρο.
Είμαι σίγουρος ότι το θέατρο αυτό πρέπει να φτιάχτηκε κοιτώντας από ψηλά (δηλαδή από πάνω προς τα κάτω), ίσως και να μη χτίστηκε από ανθρώπινα πλάσματα. Η μοναδική ακουστική του παραμένει ακόμα ένα μυστήριο για πολλούς αρχαιολόγους. Ο Αλέξης Μινωτής γινόταν έξαλλος όταν ένας ηθοποιός πατούσε τη θυμέλη. Το θεωρούσε ιεροσυλία.
Πηγαίνοντας προς το χώρο του θεάτρου δεν το βλέπεις από πουθενά, παρά μόνο πλησιάζοντας στην πάροδο (στην είσοδο). Σαν να είναι κρυμμένο μέσα στο βουνό, για να προφυλάσσει την ιερή του παρουσία ανά τους αιώνες.

Στην παράσταση του “Ίωνα”, βγαίνοντας στην ορχήστρα ένιωσα τους 8.000 θεατές να βρίσκονται μαζί μου κάτω και όχι στις θέσεις τους. Ένα συναίσθημα περίεργο, όπου ο χρόνος και ο τόπος χάνονται, το θέατρο είναι εκτός χρόνου και εκτός εποχής, σαν να είναι άδειο από θεατές. Ότι υπάρχει κοινό το καταλαβαίνεις μόλις τελειώσει η παράσταση (από το χειροκρότημα). Φεύγοντας από τη σκηνή, στο τέλος της παράστασης, θέλεις λίγες στιγμές για να επανέλθεις στη φυσιολογική σου κατάσταση (αυτό συμβαίνει και στους θεατές, πολλές φορές).
Όταν το θέατρο είναι άδειο από κόσμο, μοιάζει σαν μια τεράστια βεντάλια, σαν μια μεγάλη, ζεστή αγκαλιά, σαν ένα διαστημόπλοιο που σε ταξιδεύει μέσα στο χωροχρόνο. Όταν γεμίζει από κόσμο, πάλι είναι σαν να μην υπάρχει κανείς.
Είναι τόσο έντονη η δομή του και το τοπίο, που ακόμα και 10.000 άνθρωποι χάνονται μέσα σ’ αυτό το μαγικό πλοίο του χρόνου. Δεν είναι λίγες οι φορές που ένιωσα να πετάω τουλάχιστον μισό μέτρο πάνω από τη σκηνή ή να κάθομαι μαζί με τον κόσμο (δίπλα του) ή να βλέπω τον εαυτό μου από ψηλά.
Είμαι σίγουρος ότι όλα αυτά τα έχουν νιώσει και άλλοι συνάδελφοι ηθοποιοί, όσο κι αν φοβούνται να τα ομολογήσουν, ή αν δεν τα ένιωσαν, σίγουρα κατάλαβαν ότι κάτι δεν είναι φυσιολογικό και λογικό σ’ αυτό το χώρο, όπου χάνονται και βρίσκονται τα πάντα.
Σ’ αυτό το χώρο που σε ταξιδεύει, θέλεις δε θέλεις σχεδόν, στο σύμπαν, αλλά ταυτόχρονα πατάς και πολύ γερά στο ιερό χώμα της ορχήστρας, υπηρετώντας το όραμα του αρχαίου ποιητή που έγραψε το έργο.
Όλες οι αρχαίες τραγωδίες που γράφτηκαν γι’ αυτό το θέατρο και παίζονται ακόμα, έχουν μέσα τους θεούς και ανθρώπους, όπως είναι η Επίδαυρος: θεϊκή αλλά και πολύ ανθρώπινη, μαγική αλλά και πολύ συνεργάσιμη, εξωπραγματική αλλά και έντονα υπαρκτή μέσα στο χρόνο.
Ίσως και η μοναδική μας επαφή μ’ έναν άλλο κόσμο, που υπάρχει στην άκρη του νου μας, έναν κόσμο νοητό, έναν κόσμο μοναδικό, γεμάτο συναισθήματα, γεμάτο αξίες, γεμάτο μυστήριο.
Ένα θέατρο μοναδικό στον πλανήτη μας, που στέλνει μηνύματα στο διάδρομο του σύμπαντος, που ανοίγει δρόμους σκέψης για τους σοφούς όλων των εποχών.
Ένα θέατρο που ίσως και να φτιάχτηκε από ψηλά και που σίγουρα θα υπάρχει μέσα στο χωροχρόνο για πάντα. Μια συνάδελφος, με την οποία παίζαμε μαζί, μου είχε πει: «εμείς Σωτήρη, δεν έχουμε να φοβόμαστε τίποτα από δω και πέρα, γιατί είδαμε το Θεό στα μούτρα».
Το αρχαίο αυτό θέατρο είναι ένας κρίκος που ενώνει το χτες και το αύριο με το σήμερα. Μια μοναδική επαφή μ’ έναν άλλο κόσμο, μ’ έναν άλλο ουρανό, με άλλα “όντα”, που ίσως και να το δημιούργησαν, αφήνοντας τα σημάδια τους, παντού!»

ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ -ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ

  1. Θοδωρής Χαμάκος  Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
  2. Γιώργος Ματσάγγος – myastro- www.kefalonias.gr/
  3. amaroussion.blogspot.gr
  4. www.ragkavas.gr
  5. www.paranormap.net/article/898
  6. ΑΡΧΕΙΟ ΠΑΝΟΡΑΜΙΟΝ
  7. ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝΑ


Πηγή: hellenes-romaion.blogspot.gr